Historia Polski naznaczona jest wielkimi wojnami. W naszych ponadtysiącletnich dziejach więcej było walki – zwykle z wrogimi najazdami – niż upragnionego pokoju. To przede wszystkim efekt strategicznego położenia w centrum Europy, na przecięciu kluczowych szlaków, zarówno tych gospodarczych, jak i strategicznych. Jakby tego było mało, nasi sąsiedzi zawsze mieli wielkie ambicje – chcieli rządzić albo „tylko” Europą, a zdarzyło się tak, że i całym światem – a my zwykle byliśmy pierwszą ofiarą tych zapędów. W czasach największej potęgi pozwalaliśmy sobie też na kampanie zaczepne, jednak przez większość czasu musieliśmy się bronić. W tym tekście – ku pokrzepieniu serc, ale i przestrodze pokazujemy 8 największych bitew polskiego oręża. Potwierdzają one ważne słowa Józefa Piłsudskiego, który mówił, że Polska albo będzie silna, albo nie będzie jej wcale.
Bitwa pod Cedynią
Starcie pod Cedynią to jedna z pierwszych wielkich i znaczących bitew polskiego oręża. Została stoczona 24 czerwca 972 roku, w okolicach dzisiejszego miasta Cedynia na Pomorzu Zachodnim. Była to też pierwsza znana bitwa pomiędzy Polską a Niemcami i odbyła się w czasie panowania pierwszego historycznie znanego władcy Polski, Mieszka I. W bitwie brały udział wojska niemieckie dowodzone przez margrabiego Hodona oraz wojska polskie pod wodzą samego władcy.
Powodem konfliktu był ówczesny spór o kontrolę nad terenami między Łabą a Odrą, które były wówczas zamieszkiwane przez plemiona słowiańskie. Według niemieckich kronik z tego czasu zbrojna interwencja Hodona była działaniem samowolnym, jednak jej celem było prawdopodobnie powstrzymanie wzrostu znaczenia państwa Mieszka I.
Mozaika na Górze Czcibora pod Cedynią. Fot. Wikimedia
Bitwa zakończyła się zwycięstwem Polski i rzezią Niemców, a według legendy decydujący atak na niemieckie wojska przeprowadził na koniu ranny już wcześniej Mieszko I, który wyprowadził swój oddział na skrzydło wroga, powodując panikę wśród przeciwników i ostatecznie ich pokonanie. W każdym razie triumf naszych wojsk był tak znaczący, że wywołał zaniepokojenie u samego cesarza Ottona I. W efekcie Mieszko musiał oddać swojego syna jako zakładnika na dwór cesarski – co miało zabezpieczać przyszły pokój.
Zwycięstwo pod Cedynią było ważnym punktem w historii Polski, ponieważ umożliwiło zwiększenie politycznego znaczenia młodego kraju oraz ugruntowanie jego pozycji w Europie Środkowej. Bitwa pod Cedynią jest uważana przez niektórych historyków za ważny etap jednoczenia ziem polskich oraz realny początek polskiej państwowości.
Nie ma dokładnych danych na temat liczby żołnierzy, którzy brali udział w bitwie pod Cedynią. Według niektórych szacunków obie armie mogły liczyć od kilku do kilkunastu tysięcy żołnierzy.
Bitwa pod Grunwaldem
Polacy odegrali kluczową rolę w bitwie pod Grunwaldem, która miała miejsce 15 lipca 1410 roku. Była to bez wątpienia jedna z największych bitew w historii Polski i Europy w ogóle.
Podczas starcia oddziały polskie, którymi dowodził sam król Władysław Jagiełło, połączyły siły z armią litewską, dowodzoną przez wielkiego księcia Witolda Kiejstutowicza. Razem stworzyli siły liczące około 27-30 tysięcy ludzi. W bitwie Polacy zajęli lewe skrzydło, a Litwini prawe. Ich przeciwnikami była armia zakonu krzyżackiego, która werbowała rycerzy z całego państwa krzyżackiego i związków miast niemieckich. Była to potężna siła licząca około 30-35 tysięcy świetnie wyekwipowanych i bardzo pewnych siebie ludzi. Przebieg bitwy był bardzo złożony i składał się z kilku etapów. W pierwszym zaznaczyła się walka między ciężką kawalerią obu stron. Drugi etap to zmagania piechoty, w trzecim starły się przede wszystkim oddziały lekkiej kawalerii.
Bitwa pod Grunwaldem — grafika z epoki. Fot. Wikimedia
Ostatecznie – jak wiemy z kart historii – zwyciężyli Polacy i Litwini. Bitwa ta miała duże znaczenie dla Polski i Litwy, ponieważ pozwoliła tym państwom na odzyskanie wpływów i inicjatywy w regionie, jednak – o czym dziś często nie pamiętamy – jej militarne znaczenie w dużej mierze zaprzepaszczono, ostatecznie nie łamiąc i nie rzucając Zakonu Krzyżackiego na kolana. W konsekwencji do powrotu Pomorza gdańskiego do Polski doszło dopiero za panowania Kazimierza Jagiellończyka w 1466.
Bitwa pod Kłuszynem
Bitwa pod Kłuszynem miała miejsce 4 lipca 1610 roku w czasie wojny polsko-rosyjskiej (1609-1618). Była to jedna z największych i najbardziej znaczących bitew w historii Polski. W bitwie tej polska armia pod dowództwem hetmana polnego koronnego Stanisława Żółkiewskiego zmierzyła się z wojskami rosyjskimi pod wodzą Dymitra Szujskiego. Wojska polskie składały się z około 6,5 tys. jazdy, 200 żołnierzy piechoty i dwóch działek polowych, podczas gdy Rosjanie mieli około 35 tys. żołnierzy, w tym 20 tys. jazdy, 15 tys. piechoty i co najmniej 11 dział.
Bitwa pod Kłuszynem. Fot. Wikimedia
Bitwa rozpoczęła się rano od ataku polskiej jazdy, która przeprowadziła szarżę na Rosjan. Po początkowym sukcesie Polacy zostali zatrzymani przez rosyjską piechotę wyposażoną w muszkiety. Wtedy Żółkiewski wprowadził do walki swoją rezerwową jazdę, w tym słynną husarię, która przeprowadziła zmasowany atak i zadała Rosjanom druzgocącą klęskę.
W bitwie pod Kłuszynem Rosjanie stracili nawet 10 tys. żołnierzy, podczas gdy straty polskie wyniosły około 3,5 tys. ludzi. Zwycięstwo to odegrało kluczową rolę w historii Polski i Europy, ponieważ otworzyło Polsce drogę do zajęcia Moskwy i ugruntowało pozycję Rzeczpospolitej, jako jednego z najpotężniejszych państw ówczesnej Europy. Bitwa ta uważana jest również za jedno z największych i najważniejszych zwycięstw husarii.
Bitwa pod Chocimiem
Bitwa pod Chocimiem miała miejsce w 1621 roku (w dniach od 2 września do 9 października), w czasie wojny polsko-tureckiej. Jest to kolejna z najważniejszych bitew w historii Polski.
Wojska tureckie pod wodzą osmańskiego sułtana Osmana II najechały wówczas południowe ziemie Rzeczypospolitej, docierając aż do granic Mołdawii. Polacy pod wodzą hetmana polnego koronnego Jana Karola Chodkiewicza przeprowadzili kontratak i zmierzyli się z Turkami pod Chocimiem, miastem położonym nad Dniestrem.
Wojska tureckie składały się z około 120 tys. żołnierzy, podczas gdy Polacy mieli zaledwie około 50 tys. ludzi (łącznie oddziałami kozackimi). Bitwa była bardzo zacięta i trwała wiele dni. Polacy bronili się dzielnie, a ataki tureckie były zatrzymywane dzięki umiejętnemu wykorzystaniu artylerii i obronie fortyfikacji.
Bitwa pod Chocimiem Józefa Brandta. Fot. Wikimedia
Ostatecznie, wojska polskie przeprowadziły kontratak, który doprowadził do klęski Turków. W bitwie tej zginęło około 30 tys. Turków, a kolejne 10 tys. zostało wziętych do niewoli. Straty polskie wyniosły około 14 tys. ludzi (w tym ponad 6 tys. Kozaków), zginął sam hetman Chodkiewicz.
Bitwa pod Chocimiem odegrała kluczową rolę w historii Polski i Europy, ponieważ pozwoliła Polsce na odparcie tureckiej inwazji i ocalenie państwa przed ekspansją osmańską (tego szczęścia nie miały narody bałkańskie). Bitwa ta jest również uważana za jedną z najważniejszych w historii Europy, ponieważ przyczyniła się do powstrzymania rosnącej potęgi tureckiej i ekspansji muzułmańskiej w Europie.
Bitwa pod Oliwą
Bitwa pod Oliwą była starciem morskim, które miało miejsce 28 listopada 1627 roku w czasie wojny polsko-szwedzkiej, stoczono ją na wodach Zatoki Gdańskiej, właśnie w pobliżu Oliwy.
W bitwie tej brała udział flota polska dowodzona przez admirała Arenda Dickmanna, która pokonała flotę szwedzką pod wodzą wiceadmirała Nielsa Göransona Stiernskölda. Po zakończeniu bitwy, od zabłąkanej kuli wystrzelonej prawdopodobnie z któregoś z wycofujących się szwedzkich okrętów, zginął polski admirał Arend Dickmann, także szwedzki wiceadmirał Stiernsköld zmarł wkrótce na skutek odniesionych ran. Obu admirałów pochowano z honorami w gdańskiej bazylice Mariackiej.
Bitwa morska pod Oliwą. Fot. Wikimedia
Z militarnego punktu widzenia potyczka ta nie miała większego znaczenia – walczące siły nie były znaczne – 10 polskich okrętów i 6 szwedzkich, łącznie zginęło 47 polskich marynarzy i nieco ponad 300 szwedzkich (kolejnych 46 trafiło do niewoli), jednak dzięki zręcznemu jej wykorzystaniu przez polski dwór odbiła się szerokim echem po Europie, odnosząc wielki skutek propagandowy. Dotychczas niepokonana marynarka szwedzka okazała się mieć słabe punkty.
Bitwa pod Wiedniem
Bitwa pod Wiedniem miała miejsce 12 września 1683 roku. Ostatecznie zatrzymała turecki marsz na Europę.
W bitwie pod Wiedniem dowodził król Polski Jan III Sobieski, który na czele około 27-tysięcznej armii polskiej przybył na odsiecz oblężonej przez Turków stolicy Austrii. Polacy stanowili wówczas największą część wojsk koalicji chrześcijańskiej, która składała się również z oddziałów niemieckich i austriackich i liczyła ok. 70 tys. żołnierzy. Tymczasem Turcy pod dowództwem Kary Mustafy dysponowali aż 300 tys. żołnierzy oblegających Wiedeń (z czego w samej bitwie wzięło udział 67 tys.).
W decydującym momencie bitwy, kiedy to wojska tureckie przypuściły ostatnią, zdecydowaną ofensywę, król Sobieski na czele swojej husarii przeprowadził zdecydowany atak na wojska tureckie i zadał im ostateczny cios. Dzięki temu bitwa pod Wiedniem zakończyła się zwycięstwem chrześcijańskiej koalicji i powstrzymaniem ekspansji tureckiej w Europie.
Król Jan III Sobieski pod Wiedniem. Fot. Wikimedia
Udział Polaków w bitwie pod Wiedniem odegrał bardzo ważną rolę w historii Polski i Europy. Dzięki zwycięstwu Polska zyskała ogromne uznanie i prestiż w Europie (choć nasi partnerzy szybko zaczęli wymazywać znaczenie polskiej pomocy), a król Sobieski stał się jednym z najważniejszych i najbardziej znanych władców swojego czasu. Bitwa ta przyczyniła się również do powstrzymania tureckiej ekspansji w Europie i stała się punktem zwrotnym w historii Imperium Osmańskiego.
Bitwa Warszawska
Bitwa Warszawska, zwana też Cudem nad Wisłą, miała miejsce w dniach 13-25 sierpnia 1920 roku podczas wojny polsko-bolszewickiej. W bitwie tej brało udział około 120 tys. żołnierzy po stronie polskiej, dowodzonych przez Józefa Piłsudskiego (choć plan kontrofensywy współtworzyli też inni generałowie, między innymi Tadeusz Rozwadowski), oraz około 110 tys. żołnierzy po stronie bolszewickiej. Frontem zachodnim Armii Czerwonej dowodził Michaił Tuchaczewski.
Polska armia była, mimo krótkiego istnienia państwa, dość dobrze przygotowana i wyposażona (państwa zachodnie miały wiele sprzętu jeszcze po I wojnie światowej, który mogły szybko udostępnić), a dodatkowo posiadała – co wyjątkowe w naszych dziejach – przewagę w powietrzu (dwie eskadry lotnicze). Byliśmy też lepsi w umiejętnościach taktycznych. Dzięki temu, pomimo mniejszych rezerw, udało się powstrzymać bolszewicką ofensywę i odnieść zwycięstwo, które, jak się później okazało, odegrało kluczową rolę w historii Polski.
Sowieckie sztandary przechwycone w Bitwie Warszawskiej. Fot. Wikimedia
Bitwa warszawska zakończyła się wielkim zwycięstwem Polski nad Armią Czerwoną i powstrzymaniem marszu bolszewickiego na Zachód. Była to pierwsza porażka Armii Czerwonej, która dotąd odnosiła zwycięstwa i zagrażała – jeśli wierzyć propagandzie sowieckiej – całej Europie. Dzięki temu zwycięstwu Polsce udało się uzyskać granicę na wschodzie.
Bitwa warszawska zyskała także ogromne znaczenie propagandowe i symboliczne, był to przekonujący dowód na to, że Polska nie jest „państwem sezonowym”, jak przekonywała niemiecka propaganda, ale krajem w pełni niepodległym i potrafi skutecznie bronić swoich granic.
Bitwa nad Bzurą
Bitwa nad Bzurą miała miejsce w 1939 roku, w dniach 9-22 września, podczas kampanii rozpoczynającej II wojnę światową. Była to jedna z ostatnich wielkich bitew stoczonych przez wojska polskie samodzielnie w trakcie regularnej wojny i jednocześnie jedna z największych, o ile w ogóle nie największa.
W bitwie nad Bzurą walczyły wojska polskie pod dowództwem generała Tadeusza Kutrzeby oraz niemieckie pod dowództwem generała Gerda von Rundstedta. Bitwa rozegrała się w rejonie rzeki Bzury w okolicach Kutna, na terenie dzisiejszych województw łódzkiego i mazowieckiego.
Polskie działo przeciwlotnicze Bofors wz. 36 w rejonie walk. Fot. Wikimedia
Według różnych szacunków, w bitwie nad Bzurą walczyło ok. 225 tys. żołnierzy polskich i aż 425 tys. żołnierzy niemieckich. Choć początkowo wojska polskie odniosły znaczące sukcesy, podejmując udane działania zaczepne, Niemców odepchnięto na północ i zachód, Wehrmacht, który dysponował lepszym uzbrojeniem i sprzętem, zdołał w końcu zepchnąć Polaków na linię Bzury i zmusić ich do walki w obronie.
Bitwa trwała przez wiele dni i była bardzo zacięta. Polacy najpierw sami atakowali, a potem bronili się bardzo skutecznie. W wyniku działań wojennych polskie oddziały poniosły ciężkie straty, a wiele z nich zostało zniszczonych lub rozproszonych.
Bitwa nad Bzurą, choć dziś niedoceniana, była jednym z największych i najważniejszych starć II wojny światowej. Do czasu inwazji III Rzeszy na ZSRR była w ogóle największą bitwą wojny. Chociaż przegrana, pozwoliła na opóźnienie niemieckiego natarcia na Warszawę i umożliwiła polskim oddziałom wycofanie się na wschód.
Tomasz Sławiński
Wejdź na FORUM! ❯
Komentarze (0) / skomentuj / zobacz wszystkie