Nadciśnienie tętnicze jest groźne dla twojego życia

Generalnie ciśnienie krwi to siła, z jaką krew napiera na ściany naczyń krwionośnych wewnątrz organizmu. W ciągu dnia zmienia się ono wielokrotnie, gdyż zależy od tego, co w danym momencie robisz. Spada, jeśli odpoczywasz lub jesteś bezczynny, rośnie w sytuacji większego wysiłku lub stresu. W normalnych, typowych, codziennych sytuacjach ciśnienie zdrowego człowieka powinno się jednak znajdować poniżej wartości granicznych, o których zaraz wspomnę i z którymi powinieneś porównać ewentualne własne wyniki pomiarów.

A zatem nadciśnienie tętnicze to zespół chorobowy, który objawia się podwyższonym ciśnieniem (wyższym niż obowiązująca norma). Lekarz - np. internista - stwierdzi wystąpienie nadciśnienia, jeśli w przynajmniej dwu pomiarach (oddzielonych kilkudniową przerwą) a wykonanych w spoczynku ciśnienie skurczowe przekroczy 140 mm Hg, a rozkurczowe 90 mm Hg. Co ciekawe, w USA norma ta jest nawet niższa i za nadciśnienie 1 stopnia uważa się wartości większe niż 130/80 mm Hg.

 

Nadciśnienie tętnicze - ciśnienie skurczowe i rozkurczowe (rys. Poradnik Pacjenta znaleziony w przychodni)

Przyczyny powstawania nadciśnienia

Nadciśnienie to choroba cywilizacyjna. Choć dokładne przyczyny powstawania tego zaburzenia nie są jeszcze w pełni poznane (zwłaszcza jego postaci pierwotnej), to z dużą dozą prawdopodobieństwa można przyjąć, że składają się na nie niekorzystne zmiany sposobu życia ludzi w ostatnich dekadach, ograniczenie aktywności fizycznej, palenie tytoniu i nieodpowiednia dieta.

Prowadzi to do powstania nadwagi a nawet otyłości, a w konsekwencji przeciążenia organizmu i wzrostu ciśnienia krwi. Serce, by dostarczyć składniki odżywcze całemu - coraz cięższemu – organizmowi, musi pompować krew coraz mocniej i mocniej, w efekcie typowe wartości ciśnienia ulegają niebezpiecznemu podwyższeniu.

Do wzrostu ciśnienia przyczynia się także życie w chronicznym stresie. Udowodniono, że problemy psychologiczne w domu, stres w pracy są dodatkowym elementem wzmagającym ryzyko wystąpienia tej bardzo poważnej choroby.

Nieco inne są przyczyny nadciśnienia wtórnego, które jest efektem rzadkich chorób, jednak przypadłość ta dotyka jedynie niewielkiego ułamka chorych i w tych rozważaniach można je pominąć.

Przy okazji: fraza "choroba cywilizacyjna" może mylnie niektórych uspokajać, bo rodzi fałszywe przeświadczenie, że skoro chorują na to całe populacje, to nie jest to coś, czym należałoby się naprawdę przejmować lub na co mamy wpływ. Tymczasem jest zupełnie odwrotnie. Musisz pamiętać, że nadciśnienie jest główną przyczyną przedwczesnych śmierci w Polsce i na świecie. Wykazano bezpośredni związek między wysokimi wartościami ciśnienia a zapadalnością na zawały serca, niewydolność serca oraz udary mózgu. Trzeba tę sprawę traktować naprawdę bardzo poważnie.

Wyniki pomiarów ciśnienia tętniczego wpisuj do tabelki. Będzie pomocna lekarzowi w diagnostyce.

Objawy nadciśnienia tętniczego

Nadciśnienie jest szczególnie groźne, gdyż w pierwszych latach przebiega praktycznie bezobjawowo. Później pojawiają się objawy niecharakterystyczne, czyli takie, których możesz doświadczyć także w przebiegu innych chorób, dopiero przy rozwiniętej chorobie ujawniają się jej wyraźne symptomy (choć też są to bardziej efekty niszczących powikłań a nie samego zjawiska). Do najważniejszych z nich należą:

• bóle tyłu głowy, zwłaszcza na wysokości potylicy;
• zawroty głowy, uczucie pulsowania w skroniach;
• szum w uszach, pojawianie się mroczków przed oczami;
• bezsenność;
• drażliwość i nerwowość;
• uczucie kołatanie serca;
• pojawianie się zaczerwienień na szyi i twarzy;
• nawracające krwawienia z nosa.

Konsekwencje dla zdrowia

Nadciśnienie to podstępna i groźna przypadłość. Długotrwałe wystawienie na działanie tej choroby powoduje szkody i zniszczenia w całym organizmie. Najgroźniejsze z nich to:

• choroba niedokrwienna serca, która nieleczona niemal zawsze prowadzi do zawału serca;
• miażdżyca;
• tętniaki w naczyniach krwionośnych, drastycznie podwyższone ryzyko udarów;
• niedokrwienie kończyn dolnych, które powoduje ból mięśni nóg, pojawiający się podczas wysiłku fizycznego, a ustępujący w spoczynku;
• uszkodzenia wzroku;
• obturacyjny bezdech senny, który jest jedną z chorób towarzyszących nadciśnieniu.

Niemal wszystkie konsekwencje długotrwałego oddziaływania nadciśnienia na organizm człowieka są skrajnie groźne i właściwie zawsze zagrażają życiu, dlatego nie wolno ich lekceważyć.

Diagnostyka

Na szczęście rozpoznanie nadciśnienia jest bardzo proste i nie wymaga skomplikowanej ani czasochłonnej diagnostyki. Tym bardziej, jeśli występuje u ciebie choć jeden z czynników ryzyka (wiek powyżej 40, podwyższona waga lub którykolwiek z wymienionych wcześniej objawów), powinieneś niezwłocznie skonsultować się z lekarzem rodzinnym, który wykona badanie za pomocą ciśnieniomierza. Takie badanie możesz też wykonać sam, np. wiele sieciowych aptek udostępnia stanowisko do bezpłatnego pomiaru.

Dopiero w momencie stwierdzenia podwyższonych wyników lekarz może cię skierować na specjalistyczne badania obejmujące zazwyczaj morfologię krwi, stężenie glukozy na czczo, stężenie sodu i potasu, stężenie cholesterolu całkowitego, frakcji HDL i LDL oraz tri-glicerydów, a także stężenie kreatyniny, badanie ogólne moczu oraz EKG. Badania takie oszacują aktualną kondycję i stan organizmu oraz pokażą rzeczywiste zaawansowanie choroby.

Leczenie nadciśnienia tętniczego

Tu też mam dobrą wiadomość. Nadciśnienie znajdujące się w początkowej fazie, czyli takie, w którym ciśnienie skurczowe nie przekracza 180 mm Hg, a rozkurczowe 110 mm Hg, nie wymaga, przynajmniej od razu, żadnego dodatkowego leczenia farmakologicznego. U większości mężczyzn wystarcza drobna zmiana stylu życia, kilku przyzwyczajeń i diety, a dolegliwości ustępują samoistnie.

Jeśli chcesz uzyskać szybkie efekty, powinieneś przede wszystkim:

• uspokoić się, wyeliminować czynniki stresogenne (wiem, że łatwo powiedzieć...);
• zmniejszyć wagę, jeśli masz nadwagę lub jesteś otyły;
• wprowadzić zdrową dietę, zminimalizować używanie soli (do max. 5 g dziennie), wprowadzić do jadłospisu produkty bogate w kwasy Omega-3 i Omega-6 (dostępne np. w rybach oraz w specjalnych, zdrowych olejach i margarynach), a także potas (obecny w suszonych morelach, figach i śliwkach a także orzechach);
• zacząć się ruszać, nawet niewielka aktywność fizyczna zmniejszy twoje ciśnienie o kilka mm Hg;
• rzucić palenie;
• znacznie ograniczyć lub nawet porzucić mocne alkohole.

Dopiero po kilku miesiącach, jeśli zmiany w sposobie odżywiania i zmniejszenie wagi nie przyniosą efektów, należy podjąć leczenie farmakologiczne. Na rynku dostępnych jest wiele rodzajów preparatów, tu decyzję podejmie lekarz w zależności od wyników badań. Zdecydowanie najpopularniejsze są beta-blokery.

Ruszaj się, zwiększ swoją aktywność ruchową - to jeden ze sposobów uniknięcia problemów z nadciśnieniem (fot. Pixabay)

Zdrowe żywienie pomaga pokonać nadciśnienie

Jak wcześniej wspomniałem, zmiana szkodliwych nawyków żywieniowych może się stać łatwym i skutecznym czynnikiem wzmacnającym profilaktykę i eliminującym objawy, jeśli już wystąpią. Prawidłowe odżywianie będzie pomocne także dla osób, które - w ramach walki z chorobą - będą chciały zrzucić zbędne kilogramy. Dzięki prawidłowej diecie możesz poprawić ogólną kondycję całego organizmu. Oto kilka praktycznych wskazówek, które pomogą ci skutecznie walczyć z nadciśnieniem:

1. Jeśli chodzi o produkty zbożowe, staraj się wybierać te pełnoziarniste. Mąka żytnia, płatki owsiane, brązowy ryż, pełnoziarniste ciastka. Będzie to doskonałe źródło błonnika a przy okazji skutecznie obniży poziom cholesterolu oraz pomoże cię chronić przed chorobą wieńcową.

• jedz chleb pełnoziarnisty zamiast białego pieczywa;
• jedz ryż brązowy zamiast białego;
• zamiast mąki pszennej używaj mąki półpszennej lub owsianej.

2. Ważnym elementem diety powinny być odpowiednie ryby, mięso i rośliny strączkowe, które dostarczą twojemu organizmowi pożywnego i zdrowego białka. Generalna zasada jest prosta: wybieraj chude mięso i drób, a unikaj potraw smażonych, zarówno z mięsa jak i jaj.

Pamiętaj, że wątróbki oraz podroby (żołądki oraz np. flaki) zawierają dużo szkodliwego cholesterolu. Z kolei wysoko przetworzone produkty mięsne, takie jak parówki, szynka czy kiełbasy zawierają ogromne ilości podnoszącego ciśnienie sodu, którym się je przyprawia. Dlatego pamiętaj:

• mięso jedz 1 raz w tygodniu, a ryby 2 razy (choć lepiej od ryb tłustych - łososia, śledzia czy makreli, wybierz te chude, na przykład dorsza, mintaja czy morszczuka);
• jedz orzechy i nasiona, które są bogatym źródłem tłuszczów wielonienasyconych (jak choćby Omega-3);
• wybieraj najchudsze mięsa: w wieprzowinie jest to polędwica, w wołowinie stek, rostbef oraz polędwica;
• jeśli jesz drób, pamiętaj aby, przed gotowaniem usunąć z niego skórę, która jest ich najtłustszą i najbardziej niezdrową częścią;
• wykrawaj z mięsa widoczny tłuszcz jeszcze zanim rozpoczniesz je gotować;
• unikaj potraw smażonych, jeśli już musisz jeść coś chrupiącego, znacznie lepsze będzie grillowanie lub pieczenie w piekarniku;
• w czasie gotowania usuwaj z garnków tłuszcz wytrącający się z przyrządzanych potraw;
• włącz do jadłospisu soczewicę, groszek oraz ciemną fasolę;
• zamiast sera, do sałatek dodawaj orzechy laskowe lub włoskie;
• do blanszowanych warzyw dodawaj płatki migdałów.

3. Nie zapominaj o owocach i warzywach. Dieta zawierająca świeże warzywa i owoce sprzyja obniżaniu ciśnienia tętniczego, a przez to zmniejsza ryzyko wystąpienia udarów, chorób serca oraz cukrzycy. Owoce i warzywa to doskonałe źródło błonnika oraz witamin (przede wszystkim A, C oraz E).

• jedz warzywa gotowane na parze lub surowe (możesz też przyrządzać warzywne puree);
• nie dodawaj soli;
• do każdego posiłku dodawaj sałatki;
• pamiętaj aby warzywa przed obróbką lub gotowaniem były zawsze świeże, myj je bezpośrednio przed spożyciem;
• staraj się, by w lodówce lub na stole w kuchni były zawsze jakieś świeże owoce;
• unikaj słodzonych soków i nektarów;
• najlepszym źródłem potasu są banany, arbuzy, brzoskwinie, melony i pomarańcze;
• pamiętaj, że winogrona zawierają bardzo dużo cukru.

4. Bardzo ważną role w zdrowej diecie pełnią także produkty mleczne (choć od razu należy z nich wykluczyć śmietanę i masło). Produkty te dostarczają elementów niezbędnych dla zdrowia, takich jak wapń, potas oraz witamina D.

• zawsze wybieraj mleko chude, pozwoli ci to wyeliminować z diety nasycone kwasy tłuszczowe i zbędne kalorie;
• jedz chude, naturalne jogurty, także jako przekąski;
• mieszaj niskotłuszczowe jogurty ze świeżymi owocami - truskawkami, ananasem, w ten sposób przygotujesz pyszny deser bez dodatkowego cukru;
• posypuj niskotłuszczowe jogurty kawałkami orzechów.

Zdrowa dieta i zrzucenie "oponki" pomogą ci w zwalczaniu nadciśnienia tętniczego (fot. Pixabay)

Łatwiej zapobiegać niż leczyć

Nadciśnieniu, podobnie jak każdej innej chorobie, zdecydowanie łatwiej jest zapobiegać niż je leczyć. Pamiętaj, że jeśli sprawy zajdą na tyle daleko, że konieczne będzie przyjmowanie farmaceutyków, możesz zostać zmuszony do brania ich już do końca życia, gdyż zmiany w organizmie staną się po prostu nieodwracalne. Lepiej tego uniknąć i zawczasu poprawić sposób odżywiania się, zapanować nad własną wagą i zmodyfikować złe nawyki lub przyzwyczajenia.

Zbawienny może się tu okazać ruch i większy niż dotychczas wysiłek fizyczny. W XXI wieku masz też dostęp do zaawansowanych suplementów diety i bezpiecznych preparatów wspomagających. Najważniejsze jest stawienie czoła wyzwaniu i sprawdzenie, czy problem dotyczy ciebie. Dlatego zmierz sobie ciśnienie przy najbliższej okazji i, jeśli zajdzie taka potrzeba, po prostu zacznij działać.

Sławek Tomkowski

Wejdź na FORUM! ❯