Alergie u dorosłych – jak sobie z nimi radzić?

Z tego artykułu dowiesz się:

• Ilu jest alergików wśród nas
• Czym jest alergia i co może ją wywołać
• Jak się objawia alergia i jak się ją diagnozuje
• Czy alergia jest groźna
• Jak leczyć alergie i zapobiegać objawom

Statystyki mówią: alergików przybywa

Alergie to nie tylko kwestie uwarunkowań genetycznych. Obecnie czynnikiem sprzyjającym ich rozwojowi jest także wpływ środowiska, a dokładniej rozwój cywilizacji. Należy przez to rozumieć zmieniający się styl życia, a także stale zwiększający się poziom zanieczyszczenia środowiska.

Alergię zalicza się już do chorób cywilizacyjnych XXI wieku. Wielu kojarzy ją głównie z występowaniem u dzieci i faktycznie najczęściej jest tak, że reakcje alergiczne pojawiają się w młodym wieku i utrzymują przez całe życie. Nie zmienia to jednak faktu, że uczulenie może wystąpić na każdym etapie życia, nawet u niczego nieświadomych dorosłych.

Z badań przeprowadzonych przez Instytut Ochrony Zdrowia wynika, że aż 40% Polaków ma problemy z alergią, podczas gdy 100 lat temu odsetek ten wynosił… 1%. Te same badania pokazały, że u dzieci w wieku 6-7 lat mieszkających w miastach ryzyko wystąpienia alergii jest pięciokrotnie wyższe niż u dzieci mieszkających na wsi.

Czym jest alergia i co może ją wywołać?

Najprościej rzecz ujmując, jest to niepożądana reakcja organizmu na bodziec, który w normalnych okolicznościach nie jest szkodliwy, ale układ odpornościowy osoby z alergią traktuje go jak zagrożenie. Reakcja alergiczna jest więc próbą pozbycia się substancji przez organizm lub zneutralizowania jej działania. Takimi bodźcami są alergeny, których niestety stale przybywa na skutek rozwoju cywilizacyjnego. Zdaniem lekarzy tylko mniej więcej połowa substancji wywołujących alergie jest pochodzenia naturalnego, jak kurz, pyłki traw czy sierść zwierząt. Druga część to substancje chemiczne, których występowania „winien” jest sam człowiek.

Do najpopularniejszych alergenów należą wspomniane już pyłki, grzyby, roztocza, domowe zwierzęta i jad owadów, a także produkty spożywcze i lateks. Alergie pokarmowe to bardzo szerokie spektrum uczuleń, do substancji uczulających należą przede wszystkim mleko, jaja i orzechy, a także pszenica czy soja.

Jak się objawia alergia i jak się ją diagnozuje?

Oprócz alergii pokarmowych czy skórnych, których objawy stosunkowo łatwo powiązać z wywołującym je czynnikiem, istnieje szereg alergii wziewnych. Objawiają się one stanem zapalnym śluzówek nosa i zatok. Jeśli zatem obserwujesz u siebie przewlekły katar, częste kichanie (zwłaszcza całymi seriami), uczucie zatkania nosa, a także zaczerwienienie oczu, łzawienie czy obrzęk powiek, bardzo prawdopodobne, że w taki sposób objawia się u ciebie alergia. Symptomom tym może także towarzyszyć uczucie świądu gardła, a nawet uszu. Sygnałem, że coś dzieje się nie tak jest również chrapanie, które jest ściśle związane z niedrożnością nosa.

Przyjrzyj się dokładnie sobie i spróbuj zdefiniować, kiedy objawy alergii się nasilają, by móc jak najlepiej opowiedzieć o nich lekarzowi. Być może dzieje się tak głównie na zewnątrz lub kiedy przebywasz w łazience? Powodem pierwszego stanu rzeczy mogą być pyłki, a drugiego – rozwijające się w wilgotnym środowisku pleśnie.

Pierwszym krokiem na etapie poszukiwania przyczyny alergii jest wywiad lekarski. Im lepiej się do niego przygotujesz poprzez obserwację reakcji organizmu w różnych okolicznościach, tym łatwiej będzie wykluczyć udział wybranych alergenów.

Alergie pokarmowe mogą się objawiać drętwieniem ust i języka, uczuciem mrowienia podczas jedzenia, a także pojawieniem się pokrzywki na ciele czy wysypki. Symptomy te, jak i wymioty czy biegunkę, nietrudno pomylić z nietolerancją pokarmową. Przypadłość ta oznacza, że organizmowi brakuje enzymu do strawienia danego składnika, a leczenie oznacza stosowanie się do zaleceń specjalnej diety. Najczęstszymi pokarmami wywołującymi nietolerancje u dorosłych jest gluten i mleko.

W przypadku podejrzenia alergii niezbędna będzie wizyta u alergologa, który prawdopodobnie zleci wykonanie odpowiednich testów alergicznych, by na etapie leczenia móc wykluczyć lub zminimalizować działanie alergenu na organizm. Takie testy, w zależności od rodzaju podejrzewanej alergii, przeprowadza się metodą próby kontaktowej, badaniem krwi lub tak zwaną prowokacją.

• Testy kontaktowe (skórne) polegają na naniesieniu na obszar ciała (plecy lub przedramię) alergenu, który jest pozyskiwany z danej substancji uczulającej i nakłuciu skóry. Zaczerwienienie, świąd, bąbel jak po ukąszeniu komara czy inne zmiany świadczą o alergii. Zwykle test obejmuje około 15-20 alergenów, ale w zależności od potrzeb może być odpowiednio modyfikowany.
• Badanie z krwi przeprowadza się najczęściej u dzieci, jednak znajduje ono zastosowanie także w przypadku osób z bardzo silnymi reakcjami alergicznymi. Pozwala ono na oznaczenie przeciwciał IgE dla najczęstszych alergenów.
• Ostatnia metoda, czyli testy prowokacyjne ograniczają się do rozpylania alergenów przy pacjencie i oceniania reakcji uczuleniowej. Ta metoda ma za zadanie ułatwić dobór najlepszej formy leczenia.

Czy alergia jest groźna?

Można pomyśleć: a co tam, w końcu to tylko jakiś katar czy wysypka, pomęczę się kilka miesięcy, potem samo przejdzie. Warto jednak pamiętać, że alergie wywołują mnóstwo skutków ubocznych. Alergicy częściej łapią infekcje, są zmęczeni (w wyniku problemów ze snem i z dotlenieniem podczas oddychania), częściej też zapadają na poważne choroby układu krążenia. W przypadku alergii wziewnych pojawia się ryzyko astmy, a ta jest już potencjalnie śmiertelnym zagrożeniem. Podobnie jak wstrząs anafilaktyczny, będący bezpośrednim zagrożeniem życia.

Jak sobie radzić z alergią?

Symptomy alergii nie należą do najprzyjemniejszych, a najpopularniejszym sposobem leczenia jest leczenie objawowe, czyli przyjmowanie leków przeciwhistaminowych łagodzących skutki choroby oraz unikanie ekspozycji na alergen, co w niektórych wypadkach może być mocno utrudnione. Nie sposób przecież nie wychodzić z domu na przykład przez cały okres pylenia roślin.

Istnieje jednak metoda skutecznego leczenia przyczyn alergii, a mianowicie odczulanie, czyli wzmacnianie w organizmie tolerancji na dany alergen poprzez zastosowanie immunoterapii. Polega ona na stopniowym zwiększaniu dawek alergenu poprzez wstrzyknięcia podskórne lub podawanie doustne. Jest to zatem swego rodzaju szczepionka odczulająca, która - co prawda - nie eliminuje alergii całkowicie, ale znacznie zmniejsza wrażliwość organizmu.

W zależności od rodzaju alergii skuteczność odczulania lekarze oceniają na:

• uczulenie na jad owadów błonkoskrzydłych: 95-98%
• uczulenie na trawy, drzewa, roztocza: 80%

Minusem tego typu leczenia jest jego długotrwałość, gdyż może się zdarzyć, że taka terapia zajmie nawet 3-5 lat. Ponadto znajduje zastosowanie w przypadku wybranych alergenów, jak przede wszystkim pyłki (traw, zbóż, chwastów, drzew), zarodniki, roztocza czy jad owadów. Trzeba również pamiętać, że alergia może po kilku – kilkunastu latach od terapii powrócić.

Przy alergiach można sobie pomagać nie tylko leczeniem, ale także doraźnymi metodami. Oczywiście unikanie czynnika drażniącego jest tutaj najważniejsze i wcale nie chodzi o to, by zamknąć się przed nim na dziesięć spustów. Przydatne może się okazać zastosowanie w domu oczyszczacza powietrza, wymiana pościeli (czy nawet materaca!) na antyalergiczną, a nawet zmiana nawyków, na przykład przy sprzątaniu. W dobry filtr HEPA (wyłapujący nawet mikrocząsteczki zanieczyszczeń) powinien być wyposażony nie tylko oczyszczacz powietrza, ale także odkurzacz. Wiele pyłków osiada w ciągu dnia na włosach, dlatego ważne jest również ich mycie przed snem. Warto także przeprowadzić oczyszczanie zawilgoconych pomieszczeń w domu, jak piwnica czy garaż, gdzie zwykle panuje doskonałe środowisko dla rozwoju pleśni. Utrzymywanie wilgotności na poziomie 50% jest najbardziej optymalne – z jednej strony roztocza nie mają szans na przetrwanie, a z drugiej zbytnia suchość nie staje się drażniąca dla alergika.

Doraźne metody walki z alergią są jak najbardziej pomocne, ale to wizyta u lekarza i dobór właściwego sposobu leczenia są w tym wypadku najważniejsze. Jeśli zatem dostrzegasz u siebie opisane wcześniej, przewlekłe objawy, które być może nawet do tej pory nigdy ci nie towarzyszyły, najlepiej umów się na konsultację do specjalisty. Właściwa terapia skutecznie przywróci twój komfort życia.

Krzysztof Marski