„Nietykalni”, „Życie Carlita”, „Wybuch”... Wskazujemy 12 najlepszych filmów Briana De Palmy!

Urodzony w 1940 roku Brian De Palma w pewnym momencie swojej kariery reżyserskiej nazywany był nawet spadkobiercą Alfreda Hitchcocka. I faktycznie, na pewnym etapie tworzył filmy grozy, w których znaleźć można było wiele nawiązań do dzieł Mistrza. W późniejszej karierze zaczął nieco bardziej eksperymentować, co przynosiło w wielu wypadkach wspaniałe rezultaty. Największa popularność De Palmy przypada na lata 70., 80. i 90. W XXI wieku forma reżyserska u niego nieco spadła i choć cały czas próbował, nie udało mu się stworzyć dzieł przełomowych.

To, co jednak działo się kilka dekad temu, złotymi zgłoskami wpisało się do historii kinematografii. Brian De Palma Oscara nigdy nie zdobył, ale ma na koncie kilka ważnych nagród filmowych – chociażby Srebrnego Niedźwiedzia. Choć czas reżysera (tak przynamniej się zdaje) minął, warto docenić jego dokonania. Szczególnie, że wiele filmów uznawanych jest obecnie za absolutną klasykę kina. Poniżej moja subiektywna lista najlepszych filmów Briana De Palmy:

12. Obsesja / Obsession (1976)

1959 rok. Michael Courtland otrzymuje wiadomość, że jego żona i córka zostały porwane. Choć porywacze na to nie pozwalają, ten kontaktuje się z policją i za namową detektywa organizuje zasadzkę. Plan kończy się niepowodzeniem, a najbliżsi bohatera zostają zabici. Targany wyrzutami sumienia pogrąża się w budowie grobowca dla żony i córki. 16 lat później podczas pobytu we Florencji spotyka młodą restauratorkę imieniem Sandra. W tym samym miejscu, 27 lat wcześniej, poznał swoją żonę. Sandra bardzo mu ją przypomina. Zaczyna mieć na jej punkcie obsesję...

Jeden z pierwszych poważnych filmów De Palmy to przede wszystkim ciekawie opowiedziana historia człowieka, który poradzić musi sobie z poczuciem winy po stracie najbliższych. To jednocześnie wciągający thriller, który niesamowicie działa na wyobraźnię widza. W „Obsesji” zagrali między innymi John Lithgow, Cliff Robertson czy Geneviève Bujold.

Okładka amerykańśkiego DVD z filmem „Obsesja”

11. W przebraniu mordercy / Dressed to Kill (1980)

Kate Miller przeżywa kryzys małżeński. Ponieważ jej relacje z mężem od dłuższego czasu się nie układają, postanawia poszukać pomocy u specjalisty – psychoanalityka Roberta Elliotta. Po jednej z sesji kobieta zostaje zamordowana. Lekarz podejrzewa, że zabójcą mógł być jeden z jego pacjentów. Prywatne śledztwo w sprawie prowadzi ponadto syn Kate.

Odpowiedzialny za scenariusz oraz reżyserię „W przebraniu mordercy” Brian De Palma postawił na wciągającą, nietuzinkową historię i postanowił opowiedzieć ją w formie thrillera z elementami kryminału. W obsadzie nie zabrakło wielkich gwiazd – Michaela Caine’a czy Angie Dickinson. Produkcja spotkała się z ciepłym przyjęciem krytyków, a De Palma z przytupem wszedł w lata 80. XX wieku.

W filmie „W przebraniu mordercy” nie brakowało odważnych scen...

10. Upiór z raju / Phantom of the Paradise (1974)

Nieznany jeszcze nikomu Brian De Palma postanowił przygotować... horror-komedię. Akcję osadził w latach współczesnych. Winslow, reżyser rock-opery opartej na motywach „Fausta", zostaje oszukany przez swojego impresaria, Swana, który kradnie jego kompozycje. Żądny zemsty włamuje się do studia płytowego, lecz tam ulega wypadkowi. Przeżywa, ale ma oszpeconą twarz. Winslow powraca w masce ogromnego ptaka i czeka na pojedynek ze Swanem.

Oryginalny, nieprzewidywalny, szalony pastisz klasycznej historii grozy znanej jako „Upiór w operze”. Na samym początku reżyserskiej kariery Brian De Palma podążał ścieżką swoich inspiracji oraz zainteresowań. „Upiór z raju”, początkowo dla wielu niezrozumiały, został doceniony przez krytyków, co zaowocowało chociażby nominacją do Oscara. Obecnie – szczególnie w Stanach Zjednoczonych – to dzieło kultowe. Całkiem zasłużenie, ponieważ reżyser przygotował film naprawdę nietuzinkowy.

„Upiór z raju”. Wspomniana maska ptaka

9. Oczy węża / Snake Eyes (1998)

Detektyw z wydziału zabójstw, Rick Santaro, wybiera się jako widz na walkę bokserską o tytuł mistrza wagi ciężkiej. Wśród widzów jest wielu VIP-ów – między innymi sekretarz obrony Stanów Zjednoczonych. Gdy jeden z bokserów upada w ringu po nokautującym ciosie, w budynku słychać kilka strzałów. Dosięgają one sekretarza obrony. Rick rozpoczyna śledztwo, które ma na celu wskazanie zabójcy.

Ciekawie zrealizowana, szczególnie z powodu pracy kamery, produkcja. Efektowna i wciągająca. W rolach głównych Nicolas Cage oraz Gary Sinise. Brian De Palma nie wykreował w „Oczach węża” niczego przełomowego, ale to po prostu solidny thriller, który dobrze się ogląda. To jeszcze były czasy, gdy nazwisko Nicolasa Cage’a było gwarancją ciekawej aktorskiej kreacji.

Nicolas Cage w jednej ze swoich lepszych ról

8. Świadek mimo woli / Body Double (1984)

Jake to aktor, któremu brakuje talentu i szczęścia. W życiu prywatnym również mu się nie układa. Kiedy zostaje wyrzucony z domu przez dziewczynę, wynajmuje od kolegi niewielkie mieszkanie. W domu naprzeciwko mieszka striptizerka, która codziennie rozbiera się przy odsłoniętych oknach. Jake staje się jej wielkim fanem i notorycznym podglądaczem. Pewnego wieczoru dziewczyna zostaje zamordowana na oczach głównego bohatera. Zaczyna się on obawiać o swoje bezpieczeństwo, ponieważ stał się świadkiem, który powinien zostać wyeliminowany.

Mroczne i brutalne kino, w którym nie ma miejsca na sentymenty. „Świadek mimo woli” to typowa dla De Palmy produkcja z lat 80. Odziera on świat przedstawiony z jakichkolwiek pozytywnych cech. Pokazuje zepsucie i zbrodnię. W filmie zagrali Craig Wasson, Greff Henry czy Deborah Shelton. Warto dodać, że główny bohater – Jake – jest dla reżysera dobrą okazją, żeby stworzyć satyrę na Hollywood lat 80. Uszanowanie za taki smaczek!

Przemawiający do wyobraźni plakat filmu „Świadek mimo woli”

7. Mission: Impossible (1996)

Agent IMF oskarżony zostaje o zdradę. Ponieważ wie, że zarzuty nie są prawdziwe, rozpoczyna walkę o swoje dobre imię. Musi zdemaskować prawdziwego szpiega. Co jeszcze ważniejsze, wszystkie wydarzenia związane z agentem Huntem mogą zachwiać delikatną równowagę panującą akurat między wielkimi mocarstwami. Nad światem wisi widmo wojny.

Brian De Palma w 1996 roku wykreował chyba jednego z najważniejszych bohaterów lat 90. Ethan Hunt, w którego wcielił się Tom Cruise, uznawany jest za postać kultową. Aż do dziś powstają kolejne odsłony „Mission: Impossible”, których twarzą pozostaje oczywiście wspomniany aktor. Produkcja okazała się kasowym hitem i zarobiła ponad 450 milionów dolarów, a jednocześnie stała się ikoną popkultury połowy lat 90. XX wieku.

6. Wybuch / Blow Out (1981)

Dźwiękowiec niskobudżetowych horrorów Jack Terry podczas kolejnej zawodowej fuchy jest świadkiem wypadku, w którym ginie prezydent George McRyan. Przesłuchując nagrania z feralnej nocy odkrywa, że opona samochodu, którym podróżował prezydent, została przestrzelona. Próbuje ujawnić spisek, w czym pomaga mu Sally Bedina, którą uratował z tonącego pojazdu. Morderca dowiaduje się o zamiarze Jacka i robi wszystko, żeby prawda nie wyszła na jaw.

Jeden z głośniejszych filmów De Palmy. Został doceniony za ciekawy scenariusz (bohater naszego zestawienia był jego współtwórcą), a także świetną realizację. Tym razem reżyser sięgnął po sprawdzone nazwiska – w filmie zagrali John Travolta, Nancy Allen czy John Lithgow. Obecnie „Wybuch” uznawany jest w Stanach Zjednoczonych za dzieło kultowe, definiujące kino początku lat 80.

John Travolta w filmie Briana De Palmy

5. Carrie (1976)

Siedemnastoletnia Carrie nie ma łatwego życia. Straciła ojca, a wychowuje ją będąca ortodoksyjną katoliczką matka. Przekonana jest ona, że córka jest „przekleństwem bożym”, a wszystkie jaj wady tłumaczy jednym – karą od Stwórcy. Nie interesują ją naukowe wyjaśnienia dotyczące Carrie. Dziewczyna nie jest jednak nawiedzona, ale posiada nadprzyrodzoną psychokinetyczną moc. Moc, która w jednej chwili może doprowadzić do wielkiej tragedii.

Kultowa interpretacja pierwszej powieści samego Stephena Kinga to kino klimatyczne, mroczne i przemawiające do wyobraźni. Brian De Palma świetnie zrozumiał założenia słynnego obecnie autora i przeniósł je bardzo precyzyjnie na ekran. W ten sposób powstał film, który obecnie uznawany jest za kultowy, a który doceniony został licznymi nagrodami (chociażby statuetką od Amerykańskiego Stowarzyszenia Krytyków Filmowych). W 2013 roku powstał remake „Carrie”, ale nie ma sensu zawracać sobie nim głowy.

„Carrie”. Na ekranie nie brakowało krwi...

4. Ofiary wojny / Casualties of War (1989)

Rzecz dzieje się pod koniec lat 60. Eriksson, szczęśliwy mąż i ojciec, zgłasza się do wojska na ochotnika i niedługo później trafia do Wietnamu. Przydzielony zostaje do oddziału porywczego i cynicznego sierżanta Tony’ego Meserve’a. Podczas jednej z akcji oddział traci jednego z żołnierzy. W ramach zemsty pozostali decydują się porwać, zgwałcić i zamordować wietnamską dziewczynę. Wzbudza to sprzeciw ze strony Erikssona. Musi wybierać między lojalnością a moralnością.

To jeden z tych filmów, które nie ukazują wojny jako miejsca efektowych walk i aktów patriotycznego heroizmu. To opowieść o tragedii i ludzkich dramatach. Brian De Palma stworzył dzieło trudne w odbiorze, ale boleśnie prawdziwe. Pokazujące okropność wojny, a także kruchość ludzkich charakterów. W mojej ocenie to jeden z najlepiej zrealizowanych i najbardziej oddziałujących na psychikę widza filmów w całym dorobku reżysera. W „Ofiarach wojny” zagrali Sean Penn, Michael J. Fox czy Don Harvey.

Michael J. Fox był gwiazdą filmu „Ofiary wojny”

3. Życie Carlita / Carlito’s Way (1993)

Portorykański gangster i narkotykowy boss – Carlito Brigante – zostaje skazany na pięć lat więzienia. Kiedy wychodzi, chce rozpocząć nowe i uczciwe życie. Zrywa z przestępczością i ucina dawne znajomości. Na tej drodze wspiera go jego adwokat, David Kleinfield. Jednak tylko pozornie, ponieważ ten zaczyna wplątywać Carlito w swoją grę i próbuje wykorzystać go do swoich celów.

Klasyczne kino gangsterskie w mistrzowskim wykonaniu. Brian De Palma, opierając się o scenariusz Davida Koeppa, stworzył uniwersalną opowieść o człowieku, który nie może uciec przed swoją przeszłością. W filmie pojawiły się dwie aktorskie znakomitości – Al Pacino oraz Sean Penn. Dla miłośników kina gangsterskiego jest to pozycja obowiązkowa!

Sean Penn i Al Pacino w „Życiu Carlita”

2. Nietykalni / The Untouchables (1987)

Pozostajemy w tym samym klimacie, a to za sprawą filmu „Nietykalni”. Opowiada on historię tytułowych „Nietykalnych”, czyli specjalnego oddziału policji zajmującego się walką z nielegalną sprzedażą alkoholu w Stanach Zjednoczonych. Rzecz dzieje się oczywiście w czasach prohibicji i budowania swojego mafijnego imperium przez Ala Capone.

To bez wątpienia jeden z najlepszych filmów lat 80. Brian De Palma stworzył kultowe dzieło, które docenione zostało aż czterema Oscarami. Produkcja zachwyca nie tylko fabułą czy realizacją, ale również obsadą. W „Nietykalnych” zagrali Kevin Costner, Sean Connery, Andy Garcia czy w końcu sam Robert De Niro. Film okazał się kasowym hitem, który zarobił prawie 200 milionów dolarów. Kiedy weźmiemy pod uwagę, w którym roku miał premierę, jest to wynik wręcz niesamowity.

Ekipa Nietykalnych!

1. Człowiek z blizną / Scarface (1983)

Wygląda na to, że – przynajmniej moim zdaniem – Brian De Palma jest mistrzem kina gangsterskiego. Na najwyższym stopniu podium umieściłem nominowany do Złotej Maliny (tak, to nie żart!) film „Człowiek z blizną”. Opowiada on historię kubańskiego imigranta, który przybywa do Miami. Jego droga na szczyt mafii narkotykowej to fascynująca opowieść o człowieku, który dla pieniędzy i pozycji jest w stanie zrobić niemalże wszystko, a później... upaść tak nisko, jak to tylko możliwe. Warto nadmienić, że jest to remake filmu o tym samym tytule z 1932 roku.

Brian De Palma we wspaniały sposób pokazał lata 80. w Miami. Mieście wielkich możliwości i bezprawia. Wykreował bohatera – Tony’ego Montanę (w tej roli Al Pacino) – kultowego, który stał się ikoną popkultury. W końcu stworzył spójny dramat o człowieku, który miał wszystko, ale zaprzepaścił to swoimi błędnymi decyzjami i pychą. W dziele De Palmy jest sporo uniwersalizmu i nie powinno dziwić, że jest ono doceniane nawet dziś, kilka dekad po premierze. W filmie pojawiła się również zjawiskowa Michelle Pfeiffer, dla której była to jedna z najważniejszych ról w karierze. Brian De Palma to mistrz kina gangsterskiego. Kropka.

Michał Grzybowski

Wejdź na FORUM! ❯