Bogusław Linda – najlepsze role. Dużo więcej niż kino sensacyjne

Debiutował na scenie Teatru Starego im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie w grudniu 1975 roku, w przedstawieniu „Białe ogrody”, a następnie kontynuował swoją karierę aktorską w Teatrze Polskim we Wrocławiu oraz Teatrze Studio i Teatrze Współczesnym w Warszawie. Linda zdobył uznanie krytyków i publiczności zarówno na scenie, jak i na ekranie.

Na dużym ekranie zadebiutował w 1973 roku rolą w serialu „Czarne chmury”, a jego pierwszą ważną rolą filmową był Gryziak w filmie „Gorączka” (1980) w reżyserii Agnieszki Holland. Następnie występował w filmach takich jak „Człowiek z żelaza” (1981) w reżyserii Andrzeja Wajdy, „Kobieta samotna” (1981) również Holland, oraz „Przypadek” (1981) Krzysztofa Kieślowskiego.

Bogusław Lina w filmie „Danton” | mat. pras.

Pod koniec lat 80. Linda zaczął kreować postacie tzw. „twardych facetów” w filmach, co przyniosło mu ogromną popularność, ale jednocześnie sprawiło, że został zaszufladkowany. Współpraca z reżyserem Władysławem Pasikowskim w filmach takich jak „Kroll”, „Psy” i „Psy II: Ostatnia Krew” umocniła jego status jako gwiazdy kina akcji.

Jako reżyser zadebiutował w 1988 roku filmem „Koniec”, a następnie nakręcił takie filmy jak „Seszele” (1991) oraz „Sezon na leszcza” (2000). Dał się poznać jako sprawny i kreatywny twórca, choć jego filmy ostatecznie nie zrobiły większej kariery.

Bogusław Linda jest także współzałożycielem Warszawskiej Szkoły Filmowej i aktywnym uczestnikiem życia kulturalnego Polski. Otrzymał wiele nagród i wyróżnień za swoją działalność artystyczną, w tym Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi dla polskiej kultury. Jego wszechstronność jako aktora oraz talent reżyserski uczyniły go jedną z najważniejszych postaci w polskim świecie filmowym i teatralnym.

Wśród najważniejszych i najlepszych ról Bogusława Lindy bezsprzecznie znajdują się poniższe:

Dzidek w filmie „Człowiek z żelaza” (1981)

Jeden z najważniejszych filmów lat 80. XX wieku. Za „Człowieka z żelaza” odpowiada Andrzej Wajda, a film opowiada o dziennikarzu robiącym reportaż, którego celem jest skompromitowanie jednego z przywódców strajku w Stoczni Gdańskiej. Z perspektywy czasu wiemy, że był to bardzo ważny – również z politycznego punktu widzenia – film.

Obecnie to dzieło klasyczne, w którym zachwycają najlepsi polscy aktorzy: Jerzy Radziwiłowicz, Janusz Gajos, Andrzej Seweryn czy Krystyna Janda. Bogusław Linda zadowolić musiał się drugim planem, ale i tak wypadł bardzo przekonująco. W 1981 roku zrobił niezwykle ważny zawodowy krok, a występ w „Człowieku z żelaza” otworzył mu wiele drzwi.

Linda w filmie „Człowiek z żelaza” | mat. pras.

Jacek Grochala w filmie „Kobieta samotna” (1981)

W tym samym roku swoją premierę miał jeden z najlepszych filmów Agnieszki Holland, „Kobieta samotna”. Dramat obyczajowy skupia się na trudnej relacji dwojga ludzi, którzy próbują poukładać sobie życie. Rzeczywistość nie jest jednak dla nich łaskawa.

Maria Chwalibóg i Bogusław Linda stworzyli jeden z najciekawszych aktorskich duetów w polskim kinie lat 80. Od ich występu i umiejętności zależało bowiem, czy film odniesie sukces. Spisali się doskonale, a niespełna 30-letni Linda udowodnił wszystkim, że jest materiałem na wybitnego aktora.

Kadr z filmu „Kobieta samotna” | mat. pras.

Witek Długosz w filmie „Przypadek” (1981)

Byli Wajda i Holland, przyszedł czas na Krzysztofa Kieślowskiego. Co ciekawe, choć „Przypadek” został nagrany w 1981 roku, do kin trafił dopiero sześć lat później – opóźnienie wynikało z wprowadzenia stanu wojennego.

Film opowiada o Witku i prezentuje trzy potencjalne życiorysy tego samego bohatera, a punktem wyjścia jest moment, gdy bohater biegnie na pociąg. Od tego, czy uda mu się do niego wsiąść zależy, jak potoczą się jego dalsze losy. Świetny pomysł i znakomita realizacja, a do tego Bogusław Linda w szczytowej aktorskiej formie. „Przypadek” to filmowe dzieło sztuki!

Bogusław Linda goniący za pociągiem | mat. pras.

Jerzy Malik w filmie „Zabij mnie, glino” (1987)

Wydaje się, że to właśnie od tego filmu rozpoczęła się kariera Lindy-twardziela, który pojawiał się będzie w najważniejszych filmach sensacyjnych i kryminalnych następnej dekady. W „Zabij mnie, glino” Jacka Bromskiego aktor wcielił się w postać groźnego przestępcy Malika, któremu po piętach depcze porucznik Popczyk.

W produkcji z 1987 roku brylują nie tylko Linda, ale również Piotr Machalica, Marek Barbasiewicz, Zbigniew Zamachowski czy Jan Machulski. „Zabij mnie, glino” zaskakuje nie tylko klimatem, ale również budowaniem akcji, a także złożonymi życiorysami bohaterów. Nawet po latach film Bromskiego wypada niezwykle przekonująco.

„Zabij mnie, glino” – plakat | mat. pras.

Porucznik Arek w filmie „Kroll” (1991)

Władysław Pasikowski i Bogusław Linda, zanim nagrali słynne „Psy”, spotkali się na planie nie mniej udanego filmu „Kroll”. To historia żołnierza służby zasadniczej (w tej roli Lubaszenko), który dezerteruje ze swojej jednostki. Oficerowie próbują go odnaleźć, zanim sprawą zainteresuje się prokuratura.

Pasikowski, jak to ma w zwyczaju, sprawnie połączył ze sobą kino sensacyjne i dramatyczne, co dało naprawdę piorunujący efekt. Aż do tej pory w Polsce podobnych filmów się raczej nie kręciło. Reżyser udowodnił, że jest to jak najbardziej możliwe. Ogromna w tym zasługa Lindy (brawurowo zagrał porucznika Arka), który w takich klimatach czuje się jak ryba w wodzie.

Obsada filmu „Kroll” | mat. pras.

Franz Maurer w serii filmów „Psy” (1992-2020)

Czymże byłoby polskie kino sensacyjne bez mających swoją premierę w latach 90. XX wieku filmów „Psy” oraz „Psy II: Ostatnia krew”? Trudno odpowiedzieć na to pytanie, ponieważ oba już dawno wpisały się do kanonów polskiego kina sensacyjnego.

Mocne, męskie i trzymające w napięciu kino, które w sposób niezwykle plastyczny opowiada o Polsce przemian ustrojowych. Pełno w nich świetnych scen i błyskotliwych dialogów. Pasikowski i Linda udowodnili, że świetnie się rozumieją, a stworzone przez nich dzieła uznawane są obecnie – całkiem zresztą słusznie – za kultowe.

W 2020 roku swoją premierę miał film „Psy 3. W imię zasad”. Nie jestem pewien, czy było to potrzebne, ale ostatecznie dostaliśmy solidne kino sensacyjne. Szkoda jednak, że jego promocję zbudowano na sentymencie, którym darzyliśmy dwie poprzednie części.

Michał Sulecki w filmie „Tato” (1995)

Mocny dramat opowiada historię rodziny Suleckich, w której od dłuższego czasu nie dzieje się dobrze. W końcu małżonkowie się rozstają, a córka trafia pod opiekę matki. Michał uważa jednak, że sąd podjął błędną decyzję i walczy o opiekę nad Kasią – ma uzasadnione obawy, że może jej grozić niebezpieczeństwo. Decyduje się porwać córkę.

Mocne, ważne i oddziałujące na wyobraźnię kino ze świetnymi kreacjami aktorskimi – w filmie zachwyca nie tylko Linda, ale również Dorota Segda czy Cezary Pazura. Reżyserem i scenarzystą tego głośnego tytułu jest Maciej Ślesicki.

„Tato” – plakat | mat. pras.

Ivan Sekal w filmie „Zabić Sekala” (1998)

Rzecz dzieje się w 1943 roku na wsi na Morawach. Mieszkańcy terroryzowani są przez nieślubnego syna jednego z gospodarzy, Sekala. Mężczyzna, współpracując z hitlerowcami, mści się za lata upokorzeń. Ostatecznie rozprawić ma się z nim kowal Baran, który jest poszukiwany przez gestapo.

Za ten z wielu powodów ciekawy dramat odpowiedzialny jest Vladimír Michálek. W filmie zagrała śmietanka polskich aktorów – na czele z Bogusławem Lindą oraz Olafem Lubaszenką. Choć to historia rodem z filmu sensacyjnego, istotą „Zabić Sekala” jest zrozumienie takich zagadnień jak zło i zemsta.

Kadr z filmu „Zabić Sekala” | mat. pras.

Major Edward Keller w filmie „Demony wojny wg Goi” (1998)

Linda i Pasikowski powracają! W 1998 roku do kin trafił dramat wojenny „Demony wojny wg Goi”. Opowiada historię oddziału sił pokojowych, który – choć nie otrzymał takiego rozkazu – rusza na pomoc załodze zestrzelonego śmigłowca.

Film pod względem realizacji nie dorównuje tym, które znamy z amerykańskiego rynku, ale to nadal bardzo udane kino gatunkowe. Przede wszystkim z powodu osadzenia akcji w znanych nam dobrze realiach. Dodatkowo na ekranie nie brakuje wyrazistych postaci, które wykreowali Bogusław Linda, Mirosław Baka, Zbigniew Zamachowski czy Tadeusz Huk.

„Demony wojny wg Goi” – plakat | mat. pras.

Władysław Strzemiński w filmie „Powidoki” (2016)

W XXI wieku Linda gra niestety mniej, ale to nie znaczy, że świat kina o nim zapomniał. Zagrał główną rolę w dramacie biograficznym Andrzeja Wajdy, „Powidoki”. Film opowiada historię artysty, Władysława Strzemińskiego, który uznawany jest za pioniera konstruktywistycznej awangardy lat 20. i 30. XX wieku oraz twórcę teorii unizmu.

Ważny film o ważnym, choć niestety nieco zapomnianym artyście. Świetna rola Lindy, którego warsztat przez dekady wcale nie zardzewiał. Aktor ponownie udowodnił, że jest w stanie odnaleźć się w każdej roli. Aż szkoda, że w ostatnich latach otrzymuje tak mało propozycji występów w filmach – niezależnie od gatunku.

Michał Grzybowski