Janusz Gajos – aktorska ekstraklasa. Najlepsze role

Janusz Gajos przeniósł się z rodzicami do Będzina, mając jedenaście lat. Tam ukończył szkołę podstawową oraz zdał maturę w III Liceum Ogólnokształcącym w 1957 roku. Mimo kilku nieudanych prób dostania się do Szkół Teatralnych w Łodzi oraz Krakowie nie zraził się i podjął naukę aktorstwa w Teatrze Dzieci Zagłębia pod opieką Jana Dormana.

Po służbie wojskowej (1960–1961) zdecydował się podjąć studia na Wydziale Aktorskim Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej im. Leona Schillera w Łodzi. W latach 1961–1965 intensywnie rozwijał swoje umiejętności aktorskie, ostatecznie zdobywając dyplom w 1971 roku.

Debiut filmowy Janusza Gajosa miał miejsce w 1964 roku w filmie „Panienka z okienka” – wystąpił w roli Pietrka. Jednak prawdziwy przełom nastąpił dwa lata później, gdy zagrał postać Janka Kosa w kultowym serialu „Czterej pancerni i pies”. Ta rola uczyniła go jednym z najpopularniejszych aktorów w Polsce, a jego kariera nabrała ogromnego rozpędu. W kolejnych dekadach grał u największych polskich reżyserów, budując swoją pozycję aktora kompletnego i niezwykle utalentowanego.

Kadr z serialu „Czterej pancerni i pies” | mat. pras.

Janusz Gajos nie ograniczał się tylko do kariery filmowej. W trakcie swojej długiej i owocnej działalności artystycznej występował na deskach wielu renomowanych teatrów, takich jak Teatr im. Stefana Jaracza w Łodzi, Teatr Komedii, Teatr Kwadrat, Teatr Dramatyczny, Teatr Powszechny w Warszawie, a także Teatr Narodowy w Warszawie.

W 1998 roku gwiazda Janusza Gajosa została umieszczona w Alei Gwiazd w Łodzi, co stanowiło zasłużone uznanie dla jego wkładu w polską sztukę filmową i teatralną. Poza aktorstwem Janusz Gajos angażuje się także w inne dziedziny sztuki. Zajmuje się między innymi fotografią, organizując swoje wystawy. W 2008 roku otrzymał tytuł profesora sztuk teatralnych.

Major Zawada w filmie „Przesłuchanie” (1982)

Mówi się, że to jeden z najważniejszych filmów PRL-u, który uderzał we władzę komunistyczną. Opowiada historię artystki kabaretowej, która trafia do aresztu, gdzie jest poddawana torturom. Funkcjonariusze UB chcą, żeby obciążyła kolegę z zespołu. W filmie Ryszarda Bugajskiego zagrali Krystyna Janda, Adam Ferency i Janusz Gajos. Wszyscy wypadli znakomicie, a sam film nawet dzisiaj robi piorunujące wrażenie.

„Przesłuchanie” – plakat | mat. pras.

Jan Laguna w filmie „Piłkarski poker” (1988)

Komedia sportowa Janusza Zaorskiego opowiada historię prezesów klubów, którzy zawiązują spółdzielnie – jej celem jest ustawianie meczów z wykorzystaniem skorumpowanych sędziów. Jednym z nich jest Jan Laguna, w którego wcielił się Janusz Gajos. Choć film jest komedią, nawet dzisiaj jego przesłanie – patrząc na to, jak funkcjonuje futbol – jest boleśnie prawdziwe. Gajos wspiął się w tym filmie na aktorskie szczyty.

Janusz Gajos – „Piłkarski poker” | mat. pras.

Cenzor Rabkiewicz w filmie „Ucieczka z kina Wolność” (1990)

Kolejny zaangażowany społecznie i politycznie film, którego twórcą jest Wojciech Marczewski. Opowiada o wydarzeniach, do których doszło w kinie – bohaterowie na ekranie ożyli i zaczęli dialog z publicznością, a na miejscu szybko pojawia się cenzura. Mocny dramat psychologiczny, który udowodnił aktorską wszechstronność Janusza Gajosa. On i Zbigniew Zamachowski wypadli wybornie.

„Ucieczka z kina Wolność” – kadr | mat. pras.

Pułkownik Nikołaj Krawcow w serialu „Akwarium, czyli samotność szpiega” (1995)

Jedyny serial w moim zestawieniu i nie mówimy tutaj o „Czterech pancernych…”, a nieco zapomnianym dziele z połowy lat 90. W sensacyjno-szpiegowskim „Akwarium, czyli samotność szpiega” pojawiła się śmietanka polskich aktorów, a wśród nich wybijał się zdecydowanie Janusz Gajos, który wcielił się w postać pułkownika Krawcowa. Warto wspomnieć, że serial powstał nieco wcześniej, niż film zatytułowany „Akwarium”. Za oba odpowiedzialny jest Antoni Krauze.

Wymowny kadr z „Akwarium, czyli samotność szpiega” | mat. pras.

Bohater w filmie „Żółty szalik” (2000)

Januszowi Morgensternowi wystarczyło 59 minut, żeby zaprezentować jedną z najlepszych filmowych historii o nałogu alkoholowym. Film ważny i wybitny, a ogromna w tym zasługa Janusza Gajosa, który wcielił się w postać szanowanego dyrektora dobrze prosperującej firmy. Człowieka, którego krok po kroku wyniszcza choroba alkoholowa. To jeden z tych filmów, który po prostu powinien zobaczyć każdy – niezależnie od płci, wieku czy życiowej historii.

Genialna rola w filmie „Żółty szalik” | mat. pras.

Brat Zdrówko w filmie „Jasminum” (2006)

Wzruszająca opowieść o nietypowym klasztorze, w którym pojawia się konserwatorka malarstwa i jej 5-letnia córka. Prowadzi to do powstania pięknej opowieści o życiu, śmierci i wielu innych sprawach. Jan Jakub Kolski namalował piękny filmowy obraz, którego ozdobą są aktorskie popisy Janusza Gajosa. Aktor udowodnił, że sprawdza się zarówno w komediach, dramatach, jak i lekkich tytułach obyczajowych.

„Jasminum” – plakat | mat. pras.

Prokurator Andrzej Kostrzewa w filmie „Układ zamknięty” (2013)

Mocny thriller opowiadający opartą na faktach historię trzech przedsiębiorców, którzy wskutek zmowy oskarżeni zostali o prowadzenie grupy przestępczej. Ryszard Bugajski w bardzo ciekawy sposób przeniósł na ekran prawdziwe wydarzenia, które swego czasu wstrząsnęły całym krajem. Janusz Gajos jako prokurator Kostrzewa wypadł znakomicie, dodając do swojego okazałego CV kolejną znakomitą kreację.

„Układ zamknięty” – kadr | mat. pras.

Prokurator Janusz Koprowicz w filmie „Body/Ciało” (2015)

Choć w „Body/Ciało” Gajos również zagrał prokuratora, film jest zupełnie inny od „Układu zamkniętego”. To mocny społeczny dramat opowiadający historię rodziny, która poddana została próbie – ojciec, cyniczny prokurator, i jego cierpiąca na anoreksję córka próbują sobie poradzić po śmierci bliskiej osoby. Małgorzata Szumowska poruszyła w swoim filmie wiele ważnych egzystencjalnych i społecznych tematów.

Arcybiskup Mordowicz w filmie „Kler” (2018)

Janusz Gajos znalazł się również w obsadzie głośnego filmu Wojciecha Smarzowskiego. Reżyser postanowił opowiedzieć historię trzech księży, a na podstawie ich doświadczeń skrytykować współczesny Kościół Katolicki. Jak nietrudno się domyślić, film podzielił polskich widzów, ale my tutaj nie o samej produkcji, ale roli pana Gajosa. A ta jest wręcz wybitna (podobnie jak Arkadiusza Jakubika).

Bazyli Miotke w filmie „Kamerdyner” (2018)

Dramat historyczny Filipa Bajona skupia się aż na czterech dekadach i dzieje się na ziemiach pomorskich, gdzie łączą się losy Niemców, Polaków i Kaszubów. Ciekawe i mocne spojrzenie na ważne dla nas wydarzenia historyczne. Podobnie jak „Kler”, również „Kamerdyner” ma swoich zwolenników i przeciwników. Nie zmienia się jedno – Janusz Gajos wypada świetnie, stanowiąc o sile tego trudnego, acz ważnego filmu.

Michał Grzybowski