10 filmów Woody’ego Allena, które trzeba znać

87-letni obecnie Woody Allen to postać kultowa w świecie filmu, ale jednocześnie kontrowersyjna. Jeśli chodzi o dokonania scenarzysty i reżysera, to są one ogromne, a wspomnieć wypada o ponad 60 filmach, czterech Oscarach i dziesiątkach innych branżowych nagród. Pierwsze tytuły wychodzące spod ręki Allena pojawiły się już w połowie lat 50. XX wieku, choć karierę z prawdziwego zdarzenia zaczął robić dekadę później. W latach 60. pojawiły się takie filmy Allena jak „Co słychać koteczku?” czy „Bierz forsę i w nogi”. Ceniono podejście reżysera, który zawsze stawiał na lekkość przekazu, ale nigdy nie zapominał o głębi oraz symbolizmie.

W latach 70. Woody był już wziętym filmowcem, a potwierdzeniem tego są kultowe obecnie filmy z „Annie Hall” (Allen otrzymał za niego dwa Oscary!) i „Manhattanem” na czele. Reżyser i scenarzysta budował swoją pozycję, podpisywał coraz bardziej lukratywne kontrakty i współpracował z największymi aktorami. Jego kariera przebiegała książkowo, choć nie obyło się bez kontrowersji. Przez lata w mediach dyskutowano w o sądowej batalii Allena i jego byłej partnerki oraz aktorki, Mii Farrow. Zarzucała ona reżyserowi, że molestował adoptowaną córkę. O nieprzyjemnej sprawie zrobiło się głośno i rzuciła się ona cieniem na karierę Allena. Ostatecznie jednak żadna ze stron nie dowiodła swoich racji w sądzie. Sprawa przycichła, ale w 2021 roku wrócić do niej postanowiła stacja HBO, która zrealizowała dokument „Allen kontra Farrow”, który miałem okazję recenzować.

W latach 90., gdy sprawa molestowania nabrała rozpędu, kariera Woody’ego z oczywistych powodów przyhamowała, ale w XXI wieku znów dał o sobie znać, przygotowując wiele świetnych tytułów. Które dzieła nowojorskiego reżysera są tymi najlepszymi? W mojej ocenie poniższe:

Annie Hall (1977)

Wspomniany już film był kluczowy w karierze Allena. Opowiedział w nim historię burzliwego związku Alvy'ego Singera, błyskotliwego nowojorskiego komika, z piosenkarką Annie Hall. Była to klasyczna komedia romantyczna, z ciekawie poprowadzonym wątkiem głównym i subtelnym humorem. W roli głównej pojawi się sam Allen, a partnerowała mu Diane Keaton. Film zebrał świetne recenzje i doceniony został aż czterema Oscarami – dwa trafiły do Allena, który otrzymał statuetkę za reżyserię oraz jako współscenarzysta (obok Marshalla Brickamana).

Manhattan (1979)

Dwa lata później duet Brickman–Allen powrócił z kolejnym świetnym filmem. „Mahnattan” opowiada historię dwukrotnie rozwiedzionego nowojorczyka, który zakochał się w żonie swojego najlepszego przyjaciela. Podobnie jak w przypadku „Annie Hall”, tutaj również mówić możemy o wciągającej i zabawnej historii. Kto zagrał w tym filmie? Woody Allen i Diane Keaton. Po co zmieniać coś, co tak dobrze się sprawdza? Tytuł został doceniony dwiema nagrodami BAFTA.

Zelig (1983)

Jeden z najbardziej nieoczywistych filmów w CV Allena. Ta dokumentalizowana komedia skupia się na perypetiach Leonarda Zeliga – człowieka, który jest znany z tego, że potrafi zmienić swój wygląd i osobność w zależności od sytuacji, w której się znajduje. Woody bawił się w tym filmie formą, wychodząc daleko poza klasyczne kinowe ramy. Wyszło z tego dzieło zwariowane i nieoczywiste, ale co najważniejsze – bawiące do łez. Na planie Allen (odtwórca głównej roli, reżyser i scenarzysta) spotkał się z Mią Farrow.

Hannah i jej siostry / Hannah and Her Sisters (1986)

Allen w tym filmie wystąpił, ale główne role odegrały oczywiście panie – Carrie Fisher, Barbara Hershey i Mia Farrow. Akcja filmu dzieje się w Święto Dziękczynienia. Trzy siostry rozmawiają o życiu, zwierzając się ze swoich problemów życiowych. To słodko–gorzka opowieść o ludzkiej egzystencji, w której zabawne wydarzenia mieszają się z dramatycznymi. „Hannah i jej siostry” docenione zostało trzema Oscarami, a jeden z nich – za reżyserię – trafił do Allena.

Zbrodnie i wykroczenia / Crimes and Misdemeanours (1989)

Pewien kochliwy okulista jest szantażowany. Kochanka grozi mu, że powie o ich spotkaniach jego żonie. Sprawa staje na ostrzu noża. W tym samym czasie fajtłapowaty reżyser zaczyna pozornie niewinny flirt z producentką filmową. Choć historie wydają się z pozoru niepowiązane, nieoczekiwanie wszystko składa się z zaskakującą i dość zabawną całość. „Zbrodnie i wykroczenia” to klasyczny Allen w akcji – opowiada o ludziach i ich relacjach, wszystko podlewając niezobowiązującym humorem. W filmie zagrał sam Woody, a wraz z nim Martin Landau, Anjelica Huston i Alan Alda.

Mężowie i żony / Husbands and Wives (1992)

Ostatni głośny film Allena przed wybuchem wspomnianego wcześniej skandalu. W „Mężach i żonach” Woody zagrał jedną z głównych ról, podobnie jak... Mia Farrow. Film skupia się na historii dwóch nowojorskich małżeństw, które rozpadają się, a wszystko dlatego, że małżonkowie postanowili szukać różnorakich wrażeń. Szybko okazuje się, że nie była to dobra decyzja. Film doceniony został nagrodą BAFTA, a Allen zajął się zarówno napisaniem scenariusza, jak i reżyserią.

Wszystko Gra / Match Point (2005)

Na początku XXI wieku Allen wracał do reżyserskiej formy, a najlepszym na to dowodem jest film „Wszystko Gra”. Opowiada o perypetiach Chrisa Wiltona, który – po zrezygnowaniu z kariery tenisisty – zostaje instruktorem gry w klubie dla bogaczy. Wysportowany i przystojny długo nie musi czekać na zainteresowanie ze strony ćwiczących z nim pań. Najpierw żeni się z córką potentata przemysłowego, a następnie wdaje się w romans z Nolą i niedługo później z Chloe. W końcu musi wybrać, z którą kobietą chce się związać. W filmie brylują Scarlett Johansson i Jonathan Rhys Meyers. Co ciekawe, Allen nie znalazł się w obsadzie swojego filmu.

Sen Kasandry / Cassandra’s Dream (2007)

W filmie z 2007 roku Woody Allen zdecydował się wyjść nieco ze strefy komfortu i postanowił przygotować dramat z elementami thrillera. Film opowiada o dwóch borykających się z problemami finansowymi braciach, którzy otrzymują wsparcie od bogatego krewnego. W zamian muszą wybawić go z kłopotów. Szybko okazuje się, że to bardzo niebezpieczne zadanie. W filmie zagrali Ewan McGregor i Colin Farrell, a Allen udowodnił, że potrafi się odnaleźć również w kinie nieco mroczniejszym.

Vicky Cristina Barcelona (2008)

Film doceniony Złotym Globem i Oscarem (ten trafił w ręce Penélope Cruz). Komedia obyczajowa w stylu Allena opowiada o dwóch młodych Amerykankach, które przyjeżdżają do Barcelony. Nieoczekiwanie decydują się na sugestię Juana Antonio, który proponuje im wakacyjną przygodę – decydują się na spędzenie kilku tygodni, tworząc romantyczny i seksualny trójkąt. Obok wspomnianej Cruz w filmie pojawili się Scarlett Johansson, Rebecca Hall i Javier Bardem. „Vicky Cristina Barcelona” to bez wątpienia jeden z najodważniejszych filmów Allena.

O północy w Paryżu / Midnight in Paris (2011)

Klasyczna allenowa opowieść, ale z elementami kina fantasy. „O północy w Paryżu” opowiada o Ibez i Gilu, którzy planują wspólny ślub w Paryżu. Nieoczekiwanie jednak czas w tym wyjątkowym mieście spędzają osobno. Dziewczyna zaczyna widywać się ze swoim byłym chłopakiem, natomiast Gil odbywa pełne wrażeń podróże do lat 20. XX wieku. Metafizyczna opowieść o miłości oraz wierności to jeden z najlepszych filmów w najnowszej twórczości Allena. Woody został zresztą doceniony kolejnym Oscarem – za scenariusz oryginalny.

Michał Grzybowski

Wejdź na FORUM! ❯