Ed Harris – mistrz drugiego planu. Najlepsze role amerykańskiego aktora

Edward Allen Harris, znany jako Ed Harris, to utalentowany aktor i reżyser z wieloletnim stażem w Hollywood. Urodził się 28 listopada 1950 roku w Englewood, New Jersey, jako najmłodsze z trzech dzieci Roberta L. Harrisa, chórzysty, pracownika stacji radiowej i księgarni, i Margaret (z domu Sholl), agentki biura podróży. Jego rodzice byli osobami o poglądach artystycznych, co w dużym stopniu wpłynęło na rozwijający się talent Eda.

Harris wychowywał się w małym mieście Tenafly w New Jersey. Już jako młody chłopiec, zainteresowany sztuką, grał w różnych produkcjach szkolnych i amatorskich teatrach, ale był również zawziętym sportowcem – interesowała lekkoatletyka oraz futbol amerykański. Studiował aktorstwo na California Institute of the Arts (CalArts), gdzie rozwijał swoje umiejętności scenicznego rzemiosła. Po ukończeniu studiów Ed Harris przeniósł się do Nowego Jorku, aby rozpocząć swoją karierę aktorską na Broadwayu.

Jego pierwszym przełomowym momentem w filmie była rola w filmie „Granica” z 1980 roku, w którym zagrał przeciwnika Charlesa Bronsona. Jednak to rola w „Pierwszy krok w kosmos” (1983), w reżyserii Philipa Kaufmana, przyniosła mu uznanie krytyków i publiczności. Wcielił się tam w postać astronauty Johna Glenna i zdobył swoją pierwszą nominację do Oscara.

Kolejne lata przyniosły mu wiele znaczących ról w filmach takich jak „Otchłań” (1989), „Twierdza” (1996), „Pollock” (2000) czy „Piękny umysł” (2001). Zagrał również w filmie o życiu i śmierci Jerzego Popiełuszki, „Zabić księdza”. Warto wspomnieć, że w 1996 roku Ed Harris zadebiutował jako reżyser – wspomnianego przed chwilą filmu „Pollock”, w którym zagrał także główną rolę, czyli postać malarza Jacksona Pollocka. Film zdobył uznanie krytyków i zdobył kilka nagród, w tym Oscara (statuetkę za rolę drugoplanową otrzymała Marcia Gay Harden).

Ed Harris jako Pollock | fot. mat. pras.

Ed Harris jest znany ze swojej wszechstronności aktorskiej. Potrafi doskonale wcielać się w różnorodne role – kojarzymy go zarówno jako ratującego świat bohatera, jak i bezwzględnego antagonistę. Aktor był czterokrotnie nominowany do Oscara, ale nigdy nie sięgnął po najważniejszą statuetkę przemysłu filmowego. W swojej gablotce ma natomiast dwa Złote Globy – za drugoplanowe role w filmach „Zmiana w grze” oraz „Truman Show”.

Poza aktorstwem i reżyserią Ed Harris jest także zaangażowany w wiele innych dziedzin artystycznych. Jest malarzem i fotografem, a jego prace były wystawiane w różnych galeriach sztuki. Jest również znany z zaangażowania w działalność charytatywną.

Blair Sullivan w filmie „W słusznej sprawie” (1995)

W filmie z lat 90. XX wieku Harris zagrał skazanego na karę śmierci psychopatę, który lubował się w zabijaniu dzieci. Piekielnie trudna rola, z którą bohater naszego tekstu poradził sobie brawurowo. Choć to postać zaledwie drugoplanowa, zdaniem wielu przyćmił on takie gwiazdy jak Sean Connery czy Laurence Fishburne.

Zawsze, gdy oglądam film w „Słusznej sprawie”, w trakcie przemowy Sullivana przechodzą mnie ciarki. Harris udowodnił w tym filmie, że jest w stanie zagrać absolutnie każdego. Przypomnijmy – film opowiada o profesorze prawa, Paulu Armstrongu, który bada sprawę skazanego na śmierć czarnoskórego chłopaka. Zdaniem profesora wyrok nie był sprawiedliwy, ale udowodnienie tego okazuje się sporym wyzwaniem.

Gene Kranz w filmie „Apollo 13” (1995)

W tym samym roku Ed Harris zagrał również w innym wielkim hicie – „Apollo 13”. Film opowiada historię rutynowego lotu w kosmos, który nieoczekiwanie zmienił się w walkę o życie znajdujących się na pokładzie astronautów. W tym filmie swój aktorski kunszt udowodnili Tom Hanks, Gary Sinise, Kevin Bacon i oczywiście Ed Harris, który brawurowo wcielił się w postać Gene’a Kranza. To on, dowodząc z Ośrodka Kontroli Lotów, miał bezpośredni wpływ na całą akcję ratunkową.

Generał Francis X. Hummel w filmie „Twierdza” (1996)

Widowiskowy film Michela Baya to kwintesencja kina lat 90. Opowiedział on historię generała Hummela, który wraz ze swoim oddziałem zajmuje występ Alcatraz i bierze zakładników. Domaga się 100 milionów dolarów. Jeśli ich nie otrzyma – wystrzeli rakiety z bronią biologiczną w stronę San Francisco. Rząd wysyła na wyspę oddział Navy SEALS. Ed Harris ponownie wcielił się w antagonistę i również tym razem wypadł znakomicie. W filmie pojawili się również Sean Connery oraz Nicolas Cage.

Seth Frank w filmie „Władza absolutna” (1997)

Jeden z najlepszych filmów Clinta Eastwooda, który nie tylko zagrał w nim główną rolę, ale również go wyreżyserował. Opowiada historię złodzieja, który planuje dokonać ostatniego skoku w swojej karierze. Pojawia się jednak w nieodpowiednim miejscu w nieodpowiednim czasie, stając się świadkiem sceny, której nie powinien oglądać. Ed Harris w tym rasowym thrillerze zagrał rolę drugoplanową, wcielając się w badającego sprawę detektywa. Wypadł równie dobrze, co Clint Eastwood oraz Gene Hackman – to chyba wystarczający powód, żeby w zestawieniu znalazła się „Władza absolutna”.

Christof w filmie „Truman Show” (1998)

Dramat Sci-Fi Petera Weira to oczywiście genialna rola Jima Carreya, który zagrał Trumana Burbanka. Protagonista odkrywa, że jest głównym bohaterem reality show nadawanego 24 godziny na dobę. Choć nie brakuje w filmie wątków komediowych, to mądry i ważny dramat społeczny. Ed Harris – jak to ma w zwyczaju – zagrał rolę drugoplanową. Jako Christof wypadł tak dobrze, że otrzymał nominację do Oscara, a także doceniono go Złotym Globem. W pełni zasłużenie!

William Parcher w filmie „Piękny umysł” (2001)

W XXI wieku u Eda wciąż było dobrze. Zagrał w głośnym dramacie biograficznym Rona Howarda, w którym opowiedziana została historia geniusza matematycznego, Johna Nasha. To oczywiście popis aktorskich możliwości Russella Crowe’a, ale również Eda Harrisa. Wcielił się on w postać Williama Parchera, agenta wywiadu wojskowego, który nawiązuje kontakt z Nashem. Ma nadzieję, że ten pomoże rozwikłać zagrażający USA komunistyczny spisek.

Major König w filmie „Wróg u bram” (2001)

Jean-Jacques Annaud zabrał nas w czasy II wojny światowej i w imponujący sposób zaprezentował pojedynek snajperów. W starciu na śmierć i życie stanęli naprzeciw siebie Rosjanin Wasilij Zajcew oraz Niemiec – major König. Ed Harris wcielił się w tego drugiego, dodając do swojego obszernego CV kolejną brawurową rolę – oczywiście antagonisty. Świetny film, dobra historia i znakomite aktorstwo. Film był prawdziwym hitem początku wieku.

Mężczyzna w czerni w serialu „Westworld” (2016-2022)

Serial HBO o futurystycznym parku rozrywki to prawdziwy hit ostatnich lat. Western w klimatach Sci-Fi zachwycił widzów na całym świecie. Był pomysłowy i spójny, a także świetnie obsadzony. Pojawili się w nim między innymi Anthony Hopkins, Jeffrey Wright, Evan Rachel Wood i właśnie Ed Harris. Jako „Mężczyzna w czerni”, bo tak został określony, spisał się znakomicie, przypominając o sobie wszystkim miłośnikom jego talentu.

Michał Grzybowski

Wejdź na FORUM! ❯