Polityka socjalna to temat, który mocno polaryzuje opinię publiczną. I trudno się dziwić – zagadnienia związane z otrzymywaniem pieniędzy od instytucji państwowych należą do tych, które trudno jednoznacznie zaklasyfikować. Jedni będą twierdzić, że tego typu transfery to pochwała lenistwa, bo pieniądze powinno się otrzymywać jedynie za wykonaną pracę, a w każdym innym przypadku jest to demoralizujące. Inni będą z kolei wskazywać na konieczność rekompensaty różnic społecznych i postępującą automatyzację w wielu dziedzinach, która przyczynia się do zanikania wielu zawodów, a wszak nie wszyscy mogą zostać programistami.
Obie strony mają swoje racje i raczej z nich nie zrezygnują, co nie zmienia faktu, że świat rzeczywiście się zmienia i rządy państw (z kategorii tych bogatszych) szukają nowych rozwiązań w zakresie polityki społecznej. Od jakiegoś czasu powraca temat wprowadzenia bezwarunkowego dochodu podstawowego – tym razem próbny program ma dostać uruchomiony w Niemczech.
1200 euro miesięcznie
Eksperyment ma zostać przeprowadzony przez Niemiecki Instytut Badań Gospodarczych oraz stowarzyszenie „Dochód podstawowy”. Założenia są następujące: spośród 1500 ochotników zostanie wylosowanych 120 szczęśliwców, którzy przez 3 lata będą otrzymywać po 1200 euro miesięcznie. Pozostali również będą przez ten czas pozostawać pod obserwacją i mają stanowić punkt odniesienia – odpowiedzialni za eksperyment chcą w ten sposób sprawdzić, czy zaobserwowane zmiany postępowania w pierwszej grupie to rzeczywiście skutek bezwarunkowego dochodu. Co istotne, badanie nie będzie przeprowadzone na koszt niemieckiego podatnika – za ich finansowanie odpowiadają prywatni darczyńcy. Aby wziąć udział w projekcie, trzeba mieć ukończone 18 lat i być obywatelem Niemiec – status pracy nie ma tu znaczenia.
Gdzie próbowano wprowadzić bezwarunkowy dochód podstawowy?
Niemcy nie są oczywiście pierwszym krajem, który testuje to rozwiązanie. Tego typu próby były podejmowane praktycznie na wszystkich kontynentach w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat, ale różniły się nieco formą. W latach sześćdziesiątych w czterech miastach w Stanach Zjednoczonych wdrożono program negatywnego podatku dochodowego. Polegało to na tym, że podatnicy, którzy otrzymywali dochód poniżej określonego progu otrzymywali wpłaty wyrównujące różnicę pomiędzy swoimi dochodami a wspomnianym progiem. W latach siedemdziesiątych w mieście Manitoba w Kanadzie przez pięć lat mieszkańcy otrzymywali podstawowy dochód gwarantowany, co poskutkowało zmniejszeniem liczby osób w szpitalach (odnotowano spadek chorób serca). Jeśli zaś chodzi o konsekwencje na rynku pracy, to zatrudnienie spadło tylko dwóch grupach – u młodych matek oraz generalnie wśród młodzieży. Młodzi ludzie nie szli tak wcześnie do pracy, ale za to dłużej się uczyli – ostatecznie wzrósł wskaźnik ukończenia szkoły średniej.
W Europie najbardziej znaczącym przykładem jest ten z Finlandii, miał bowiem zasięg ogólnokrajowy. W 2017 roku wzięło w nim udział 2000 ludzi bezrobotnych, którzy przez kolejne dwa lata mieli otrzymywać po 560 euro miesięcznie – nawet, jeśli w tym czasie udało im się znaleźć zatrudnienie. Program zakończył się zgodnie z planem i fiński rząd postanowił go nie przedłużać, dając sobie czas na przeanalizowanie wyników. Wstępne wyniki zostały opublikowane w 2019 r. Chociaż poziom zatrudnienia się nie zmienił, stwierdzono, że osoby zaangażowane wykazywały „mniej objawów stresu, mniej trudności z koncentracją i mniej problemów zdrowotnych niż grupa kontrolna. Byli również bardziej pewni swojej przyszłości i swoich zdolność wpływania na kwestie społeczne ”. Na dalsze wnioski musimy jeszcze poczekać – mają zostać ujawnione jeszcze w tym roku.
Michał Miernik
Wejdź na FORUM! ❯
Komentarze (0) / skomentuj / zobacz wszystkie