Ekstremalna wycieczka, czyli zwiedzanie Czarnobyla

Warto wspomnieć, że po przegrzaniu się reaktora, wybuchu wodoru i rozprzestrzenieniu się substancji promieniotwórczej doszło do skażenia. Szacuje się, że objęło ono obszar od 125 do 146 tysięcy kilometrów kwadratowych terenu – nie tylko na Ukrainie, ale i Białorusi oraz Rosji. Skutki tego były, są i jeszcze długo będą odczuwalne w tamtym rejonie. Z czasem ziemie bardziej oddalone od elektrowni zostały przywrócone do użytkowania, a w miejscu katastrofy wyznaczono strefę zamkniętą. Mimo to, w okolicznych miejscowościach pozostała garstka osób, które nie zgodziły się na przesiedlenie.

Od pewnego czasu elektrownia atomowa, miasto Prypeć oraz przylegające do nich tereny stały się atrakcją turystyczną, co wydarzyło się za zgodą ukraińskich władz. Organizowane są wyjazdy turystyczno-eksploracyjne, które przyciągają chętnych z całego świata. To bez wątpienia szansa na podreperowanie trudnej sytuacji osób mieszkających w okolicy Czarnobyla. Czy jednak takie wycieczki są bezpieczne? Czy każdy może pojechać i zobaczyć, jak po ponad trzech dekadach wygląda elektrownia w Czarnobylu oraz miasto Prypać? Postaramy się odpowiedzieć na te i wiele więcej pytań związanych z tym fascynującym tematem.

Czarnobylskie złomowisko | fot. Krystian Machnik / Napromieniowani.pl

Rozmowa z ekspertem – bezpieczeństwo, wymagania, obecne sytuacja

Facebookowy profil Napromieniowani.pl to idealne miejsce dla osób, które interesują się eksploracją. Śledzony jest przez ponad 170 tysięcy osób i od wielu lat jest liderem, jeśli chodzi o informowanie na temat szeroko rozumianej energetyki jądrowej – ze szczególnym naciskiem właśnie na Czarnobyl, ale również Fukushimę. W pewnym momencie założyciele Napromieniowani.pl postanowili pomóc wszystkim miłośnikom wspomnianej tematyki w umożliwieniu zobaczenia tego, co dzieje się w Czarnobylskiej Strefie Zamkniętej. Od kilku lat z powodzeniem organizują wycieczki w te okolice.

Z tego powodu postanowiliśmy zapytać „Napromieniowanego” Krystiana Machnika o kilka istotnych spraw związanych z wyjazdami. Głównie z perspektywy osoby, która do takiej wycieczki dopiero się przymierza. Poniżej nasza rozmowa dotycząca bezpieczeństwa, obecnej sytuacji, a także tego, kto do Czarnobyla może z powodzeniem się wybrać:

Czy są jakieś ograniczenia wiekowe jeśli chodzi o wycieczki do Czarnobyla?

Krystian Machnik: Oczywiście, promieniowanie jonizujące najsilniej oddziałuje na młodsze organizmy, dlatego wejście do miejsc, w których możemy spotkać się z radioaktywnością, praktycznie zawsze dozwolone są wyłącznie dla dorosłych. Czarnobylska Strefa Zamknięta nie jest tu wyjątkiem i pozwolenia na wjazd wydawane są tylko dla osób powyżej 18. roku życia.

Czy osoba, która zdecydowałaby się na taki wyjazd, musi mieć jakieś konkretne doświadczenie czy wiedzę?

Nie, ponieważ jest to wyjazd eksploracyjny, nie surwiwal. Wszystko zależy, oczywiście, od rodzaju wyprawy – większość ofert w internecie to zwykłe wycieczki typowo turystyczne i do nich nie trzeba się przygotowywać w żaden specjalny sposób. Są tanie, więc ludzie wybierają najczęściej taką formę. Nieco inaczej sprawa rysuje się u nas, ponieważ robimy to tak, żeby wejść wszędzie gdzie się da i zobaczyć ile się da. Robimy sporo kilometrów, wchodzimy na dachy szesnasopiętrowców, często korzystamy z drabin i przedzieramy się przez trudno dostępny teren. Dobrze jest więc mieć nie byle jakie buty, rękawice, latarkę, maskę przeciwpyłową i ubiór w barwach stonowanych.

Czy przygotowanie fizyczne (kondycja, siła) są ważne podczas takich wyjazdów?

Jeśli nie boimy się, na przykład, wysokości i nie mamy żadnych problemów z drabinami to, oczywiście, zobaczymy więcej. Nie jest to jednak warunek, bo jeśli ktoś nie chce wejść na jakiś dach czy konstrukcję, to w tym czasie może pójść zobaczyć coś innego. Na naszych wyprawach panuje duża swoboda.

O czym powinna wiedzieć osoba, która pierwszy raz chce pojechać na wycieczkę do Czarnobyla?

O tym, że jedzie w miejsce katastrofy, a nie do turystycznego lunaparku. Ludzie często o tym zapominają i wydaje im się, że wszystko jest tam przygotowane pod nich. Nic z tych rzeczy. Czarnobylska Strefa Zamknięta to przede wszystkim teren objęty skażeniem, który perspektywy na przyszłość ma głównie jako miejsce długotrwałego składowania niebezpiecznych odpadów (nie tylko radioaktywnych) z różnych części Ukrainy, a nawet Europy. Przyjezdni są tam tylko dodatkiem i często widać to po podejściu lokalnych władz. Na przykład to, że otrzymało się pozwolenie na wjazd do danego miejsca wcale nie jest równoznaczne z tym, że się tam faktycznie wjedzie.

Najważniejszą sprawą z praktycznego punktu jest jednak paszport. Bez niego w ogóle nie wjedziemy na Ukrainę.

Krystian Machnik podczas jednej z wypraw | fot. Dominik Garus / Napromieniowani.pl

Czy wycieczki do Czarnobyla są niebezpieczne?

Oczywiście, choć głupi to i z dywanu spadnie. W kontekście promieniowania ryzyko obecnie jest znikome – można by długo tłumaczyć dlaczego i byłby to temat na osobny artykuł, jednak oparte jest to na podstawowym argumencie, którym jest czas. Od momentu katastrofy zaraz minie 35 lat i tak naprawdę ciężko jest znaleźć miejsce, które byłoby niebezpieczne nawet przy dłuższym pobycie.

Większym zagrożeniem jest stan techniczny budynków, których nikt przecież nie konserwuje od 1986 roku. Trzeba patrzyć pod nogi i myśleć o tym, co się robi.

Na co zwracać uwagę podczas szukania zorganizowanych wycieczek do Czarnobyla? Jakich ofert unikać dla własnego bezpieczeństwa?

Wszystko uzależnione jest od własnych oczekiwań. Jeśli chcemy tylko zobaczyć elektrownię czy opuszczone miasto i zrobić selfie w nim, to wystarczą typowo turystyczne wycieczki. Zwykle trwają one 6 godzin i są dość tanie. Jeśli jednak liczymy na coś więcej, to warto się odezwać do nas. A mówiąc „więcej”, mam na myśli między innymi minimum 3-dniowy pobyt w Strefie Zamkniętej (możliwe są dłuższe, nawet 7-dniowe), nocleg w Czarnobylu, wejście do wnętrza Czarnobylskiej Elektrowni Jądrowej (włącznie ze sterownią zniszczonego IV bloku) czy dużą swobodę przy eksploracji opuszczonego miasta Prypeć.

Jak wygląda sytuacja na rynku wycieczek w związku z COVID-19? Jeśli są niemożliwe, to kiedy ewentualnie przewidujecie ich powrót do oferty?

Na rynku wycieczek lockdown trwa od marca, czyli od początku pandemii w Polsce. Dużo się mówi o tym, że gastronomia i hotelarstwo są najbardziej poszkodowane. Jest w tym dużo prawdy, jednak oni mogli chociaż latem popracować. W przypadku turystyki zagranicznej praca była niemożliwa przez prawie cały 2020 rok.

Aktualnie czekamy na rozwój sytuacji, ponieważ ta dynamicznie się zmienia – czasem granice są otwarte, a czasem nie. Jeśli tylko będzie taka możliwość bez ryzyka trafienia na kwarantannę, to pojedziemy.

Zwiedzanie, fotografowanie, eksploracja

Zanim podejmie się decyzje o wyjeździe, warto odpowiedzieć sobie na pytanie – czy to właściwie dla mnie? Oferta skierowana jest przede wszystkim do osób, które są zainteresowane historią tego miejsca, a także lubią eksplorować opuszczone budynki. To bez wątpienia kawał fascynującej historii, ale jednocześnie nie miejsce dla miłośników muzeów czy podziwiania zabytków. Tutaj, jak już zostało wspomniane, liczą się pasja, ale również fizyczna wytrzymałość. Świetnie w Czarnobylu odnajdą się miłośnicy fotografii, ponieważ jest to miejsce, w którym wykonać można tysiące wspaniałych zdjęć. W zależności od wybranej oferty wycieczki, możliwe jest nawet uruchomienie własnego drona i przelot nad strefą zamkniętą.

Przed wyruszeniem do Czarnobyla warto mieć jednocześnie świadomość, że będą to wielogodzinne wędrówki po bezdrożach, trudnym terenie oraz zniszczonych budynkach. Warto więc być odpowiednio przygotowanym jeśli chodzi o sprzęt, o czym wspomniał nasz rozmówca, ale również mieć świadomość zadania, którego się podejmujemy. Zwykle podczas wyboru wycieczki do Czarnobyla istnieje informacja o udziale przewodnika – to niezwykle ważne, żeby grupie turystów towarzyszył człowiek posiadający odpowiednie doświadczenie oraz wiedzę. Będzie on w stanie przekazać wiele informacji związanych z kolejnymi eksplorowanymi miejscami.

Panorama...  | fot. Krystian Machnik / Napromieniowani.pl

Bo poza świetnymi zdjęciami oraz wspaniałymi wspomnieniami, warto wrócić z Czarnobyla z konkretną wiedzą. Przede wszystkim dotyczącą tego, co wydarzyło się tam w 1986 roku i jakie przyniosło to konsekwencje. Sam widok zrujnowanych i opuszczonych domów czy bloków robi ogromne wrażenie, ale kiedy dodamy do tego wiedzę merytoryczną – mamy całkowity obraz tragicznych wydarzeń sprzed kilku dekad. Wyjazd taki jest więc nie tylko szansą na ciekawe przeżycie kilku dni, ale również poszerzenia swojej wiedzy i horyzontów myślowych. Warto mieć tego świadomość wybierając się właśnie do Czarnobyla.

Ile to będzie kosztowało?

Jak już wspomniał wcześniej Krystian Machnik, ceny uzależnione są od wybranej przez nas opcji. Kilkugodzinne wycieczki będą znacznie tańsze, niż na przykład wyprawa trwająca do tygodnia. Powody są oczywiste – opłaty za hotel i wyżywienie będą rosły wraz z wyborem dłuższego wyjazdu. Warto więc odpowiedzieć sobie na pytanie, czego po takiej wycieczce oczekujemy? Czy zobaczenia kilku najbardziej znanych miejsc i powrotu do domu, czy jednak bardziej zaawansowanej i dogłębnej eksploracji?

Korzystając z cennika znajdującego się na facebookowym profilu Napromieniowani.pl można wyrobić sobie orientacyjną wiedzę dotyczącą tego, ile wycieczka do Czarnobyla będzie kosztowała:

• 6 dni (3 w Zonie + 1 w innym mieście) - 1790 zł
• 7 dni (4 w Zonie + 1 w innym mieście) - 2090 zł
• 8 dni (5 w Zonie + 1 w innym mieście) - 2390 zł

Ceny są przewidziane na 2021 rok, ale oczywiście mogą się one jeszcze zmienić. Sytuacja na rynku turystycznym jest dynamiczna, ale na ten moment organizowanie wyjazdów jest praktycznie niemożliwe. W przyszłości więc ceny mogą ulec zmianie, choć wahania nie powinny być zbyt duże. Warto również wspomnieć o możliwości wejścia do wnętrza Czarnobylskiej Elektrowni Jądrowej, co jest opcjonalne oraz dodatkowo płatne (w przeliczeniu to koszt około 470 złotych od osoby).

Jednocześnie trzeba pamiętać, że organizacją wycieczek do Czarnobyla oraz Prypeci zajmuje się wiele różnych podmiotów, które za podobne wyjazdy mogą żądać zarówno mniej, jak i więcej pieniędzy. Znaczenie ma wielkość grupy i to jeden z najważniejszych aspektów. Przed wykupieniem wyjazdu dopytaj, ile osób będzie jechać razem z tobą. Niekiedy organizatorzy zabierają na raz kilkadziesiąt osób, co znacząco wpływa na komfort (a właściwie dyskomfort) podczas wyjazdu. Grupy kilku- lub kilkunastoosobowe będą najlepszym rozwiązaniem!

Na cenę wyjazdu wpływ mają również wybrane przez organizatora hotele, a także koszty transportu. Na pewno jednak trzeba założyć, że dłuższa wyprawa do Czarnobyla obejmująca 3-4 dni zwiedzania będzie kosztowała około 2000 zł. Czy to dużo? To już kwestia subiektywnej oceny każdej osoby zainteresowanej.

Opuszczonych pojazdów nie brakuje | fot. Krystian Machnik / Napromieniowani.pl

Podsumowanie

Nie ma wątpliwości co do tego, że Czarnobyl jest miejscem fascynującym, ale również pod wieloma względami przerażającym. Jednych to zachęca do odwiedzin, innych odrzuca. Jeśli jesteś w pierwszej grupie, powinieneś rozważyć wyjazd na zorganizowaną wycieczkę, dzięki której zobaczysz na własne oczy, co stało się z czarnobylską elektrownią i jakie są dalekosiężne skutki awarii reaktora. To doskonała okazja na zapoznanie się z tragiczną historią tego miejsca, szansa na eksplorację i poznanie ciekawych osób, które dzielą podobne zainteresowania. To także możliwość wykonania setek zdjęć, które będą świetną pamiątką i szansą na zachowanie wspomnień z wyjazdu.

Podczas podejmowania decyzji o wyjeździe pamiętaj o rzetelnym wyborze, jeśli chodzi o organizatora wycieczki – ważne, żeby wszystkie szczegóły takiej wyprawy były dopięte na ostatni guzik. Zwróć uwagę, czy podczas eksploracji Czarnobyla czy Prypeci będzie towarzyszył ci posiadający niezbędną wiedzę i doświadczenie przewodnik. Jeśli taka wyprawa jest jednym z twoich marzeń – zrealizuj je. Okazuje się bowiem, że jest to prostsze, niż się niektórym wydaje!

Michał Grzybowski