Jak kupować dysk SSD?

Dyski półprzewodnikowe technicznie są wielkim przełomem względem tradycyjnych dysków HDD. Te ostatnie są dyskami mechanicznymi, zbudowanymi z obracających się z wielką prędkością talerzy magnetycznych, na których dane zapisuje i odczytuje specjalna ruchoma głowica. Każdy taki dysk składa się z wielu części (nawet kilkuset), co potencjalnie niesie spore ryzyko uszkodzeń mechanicznych. Z kolei dyski SSD mają zupełnie inną budowę, składają się z półprzewodników - specjalnych kości pamięci (dostępnych jest kilka ich typów, o czym poniżej).

Wielka kariera dysków SSD wynika przede wszystkim z ich szybkości. Wymiana tradycyjnego dysku na dysk SSD nawet na starym komputerze przynosi zazwyczaj kilkukrotny wzrost wydajności i jest od razu zauważalna przez użytkownika. Z kolei w nowych komputerach stosuje się nowe typy dysków SSD posiadających interfejsy zdolne do transmisji danych z prędkościami nawet kilkanaście razy większymi niż w przypadku tradycyjnych HDD. W minionych latach największą barierą przy zakupie dysków półprzewodnikowych była jednak ich bardzo wysoka cena, co znacznie spowalniało rozwój branży, ale od jakiegoś czasu spadają ceny pamięci a w ślad za nimi także i dysków, co znacznie zwiększyło ich dostępność i tym samym popyt na rynku.

Jeśli już zdecydujesz się na zakup dysku SSD, powinieneś wiedzieć kilka podstawowych rzeczy, które sprawią, że zakupiony sprzęt będzie wydajnie współpracować z obecnie posiadanym lub nowym komputerem. Na co zwrócić największą uwagę?

1. Interfejs dysku

Obecnie w sprzedaży są dyski w 3 głównych formatach - SATA, M.2 oraz PCI Express. Tu wybór modelu zależy od możliwości komputera i twoich zasobów finansowych. Najtańsze są dyski z interfejsem SATA, które można podłączyć do większości używanych komputerów - i choć są to najwolniejsze dyski SSD, zapewnią wzrost wydajności operacji na plikach (a więc i całego komputera) o około 3-4 razy (przesył do ok. 500 MB/s, przy tradycyjnym HDD osiągającym zaledwie 150 MB/s).

Nieco droższe (choć pojawiają się już modele w cenach zbliżonych do SATA) są dyski w formacie M.2. Jest to nowy interfejs przesyłu danych, gniazda tego typu znajdują się wyłącznie na w miarę nowych płytach głównych i pozwalają na komunikację zarówno w ramach magistrali SATA jak i PCI Express (NVMe). Jeśli masz zamiar rozbudowywać już działający komputer, koniecznie należy sprawdzić przed zakupem, czy w ogóle on ten typ złącza posiada. Zaletą tego interfejsu jest to, że - dyski M.2 są bardzo małe, podłącza się je niemal tak samo jak pamięć RAM, do dedykowanego gniazda na płycie głównej, przez co nie wymagają żadnych dodatkowych kabli i nie zajmują miejsca w obudowie. Możliwości transferu są tu ogromne - do 3500-4000 MB/s, jednak zależy to od samego dysku. Najtańsze dyski M.2 będą miały transfery identyczne jak magazyny SATA. Obecnie przy nowych komputerach jest to najbardziej optymalny wybór.

Stosunkowo najmniej popularne wśród dysków konsumenckich są dyski z klasycznym złączem PCI Express. Wynika to głównie z tego, że w tym obszarze dostępne są głównie bardzo drogie, profesjonalne dyski do wysokospecjalistycznych zastosowań. Dyski takie wyglądają jak typowe karty rozszerzeń do komputera i wpina się je w znajdujące się na płycie głównej klasyczne gniazda PCI Express. Można też kupić specjalne karty rozszerzeń PCI Express, które mają wbudowane sloty M.2 NVMe, co pozwala na budowę superwydajnych macierzy złożonych z kilku dysków.

2. Budowa dysku SSD

Jest to ważny element, jednakże jest on pomijany zarówno przez sprzedawców, jak i często nawet samych producentów, którzy informację tą chowają do szczegółowych specyfikacji technicznych, a te czyta niewiele osób. Generalnie wszystkie dyski SSD mają bardzo zbliżoną budowę - jednak różnią się pewnymi szczegółami, które w bardzo dużym stopniu wpływają na ich wytrzymałość i niezawodność.

W tym momencie na rynku dostępne są w zasadzie dyski pracujące w oparciu o 4 typy pamięci - SLC, MLC, TLC i QLC. Oznaczenia te różnicują bardzo ważny parametr - a mianowicie to, jak dużo danych można zapisać w jednej komórce dysku. To ważne, bo w odróżnieniu od starych dysków talerzowych, które ograniczała jedynie ich fizyczna spójność, tu każda komórka ma swój limit zapisu, po przekroczeniu którego stanie się po prostu bezużyteczna.

Najlepsze pod tym względem są dyski oparte na pamięciach SLC, gdzie każda komórka ma limit żywotności wynoszący ok. 100 000 cykli kasowania i zapisu, ale już np. najpopularniejsze (bo przystępne cenowo) obecnie pamięci TLC mają limit w granicach zaledwie 500-3000 cykli. Wszystko to prowadzi do jeszcze jednego, pokazywanego przez producentów dysku wskaźnika, jakim jest TBW.

3. TBW (Total Bytes Written)

Parametr ten pokazuje, ile danych będzie można zapisać na dysku SSD zanim wyczerpią się limity cykli tylu komórek, że dysk ten nie będzie już w stanie dalej funkcjonować.

Generalnie w obecnie dostępnych w sklepach tanich dyskach opartych o kości TLC, TBW wynosi ok. 150-200 (chociaż oczywiście są wyjątki). Oznacza to, że jeśli kupisz dysk o pojemności 250 GB, będzie można go w całości zapisać ok. 600-800 razy. Po tym czasie po prostu przestanie działać.

Producenci bardzo często podają że ich sprzęt otrzymuje 5-letnią gwarancję, co wygląda niezwykle atrakcyjnie, ale należy pamiętać, że nie dotyczy to limitu TBW. Po jego wyczerpaniu dysk po prostu przestanie działać a gwarancja tego nie obejmuje.

Przy okazji warto wspomnieć, że producenci dysków stosują różne sztuczki by wydłużyć ich żywotność. Np. faktyczna pojemność dysku jest często większa niż ta deklarowana na opakowaniu, gdyż dysk posiada niejako "zapasowe" komórki, które w miarę zużywania się pozostałych zaczynają odgrywać rolę ich zamienników. Wszystko jest oczywiście w pełni zautomatyzowane.

Producenci dysków deklarują, że zwykły użytkownik komputera jest w stanie zapisać normalnie użytkując urządzenie zaledwie kilka TB rocznie, co przynajmniej teoretycznie przekładałoby się na kilkunastoletnią żywotność. Niestety jest to sprawa bardzo indywidualna i warto mieć świadomość istnienia ograniczeń. Ale warto też wiedzieć, że zazwyczaj wytwórcy dysków dostarczają też do pobrania oprogramowanie, które pozwala sprawdzić, jaki jest stan "zużycia" dysku i kontrolować na bieżąco jego parametry. Korzystanie z takiego oprogramowania pozwoli uniknąć przykrych niespodzianek.

Zakup SSD to dobra inwestycja

Zakup dysku SSD do używanego w domu komputera stacjonarnego czy laptopa jest zawsze dobrym rozwiązaniem. Przede wszystkim przyniesie ogólny wzrost wydajności sprzętu, zauważalny już w trakcie instalacji systemu operacyjnego, który ulegnie znacznemu skróceniu. Później, w czasie codziennego użytkowania komputer będzie po prostu dużo szybszy niż wcześniej. Warto jednak pamiętać, że warunkiem uzyskania odczuwalnej poprawy wydajności jest przeniesienie systemu operacyjnego (czyli najczęściej instalacja od nowa) na nowy dysk.

W przypadku nowych komputerów zakup dysku SSD to już właściwie konieczność - chociażby w sytuacji, gdy chcesz uzyskać zadowalającą wydajność najnowszych gier wideo. Dysk półprzewodnikowy wyraźnie skróci czasy ładowania nowych plansz i lokacji, sprawi, że cała gra będzie mieć mniej zacięć.

Przy zakupie nowego komputera warto rozważyć kombinację 2 dysków: jeden mniejszy SSD służący jako miejsce na instalację systemu operacyjnego i najbardziej wymagających programów oraz gier, natomiast drugi znacznie większy dysk HDD jako magazyn na pliki, zdjęcia, filmy itp. Ma to sens, gdyż duże dyski HDD są znacznie tańsze od najbardziej pojemnych dysków SSD, a do przechowywania sporadycznie używanych materiałów w zupełności wystarczą. Zakup bardzo dużego dysku SSD to ciągle wydatek ogromny, rzędu kilku tysięcy złotych.

Tomasz Sławiński

Wejdź na FORUM! ❯