Łacińskie słowa i powiedzenia, które warto znać

Poniżej zebraliśmy listę łacińskich słów i zwrotów, które są często spotykane w codziennej mowie, oficjalnych pismach, felietonach dziennikarzy czy powieściach. Dodaliśmy też kilka powiedzeń, aforyzmów i mott, które mogą inspirować lub przypominać o ważnych prawdach. Być może znajdziesz wśród nich łacińską frazę, która stanie się twoim osobistym credo?

1. a posteriori — po fakcie, w następstwie faktu
2. a priori — zakładając z góry, uprzedzając fakty
3. absens carens – nieobecni nie mają racji
4. ad hoc — doraźnie, dla zrealizowania określonego celu
5. ad rem — do rzeczy, do sedna sprawy
6. alias — inaczej zwany, alternatywna nazwa, pseudonim
7. alma mater — szkoła wyższa, którą ktoś ukończył
8. Anno Domini — roku Pańskiego (naszej ery)
9. aqua vitae — woda życia, zwano nią różne destylaty, począwszy od whisky na wódce (akwawita, okowita) skończywszy.
10. ad astra — do gwiazd
11. carpe diem — łapaj dzień, ciesz się czasem
12. casus belli — pretekst do rozpoczęcia działań wojennych
13. circa — około
14. cito – szybko
15. cogito ergo sum — myślę więc jestem
16. corpus delicti —dowód rzeczowy świadczący o przestępstwie
17. curriculum vitae — przebieg życia, w biznesie – życiorys
18. datio in solutum — dosł.: świadczenie w miejsce wykonania, oznacza, że dłużnik może spłacić wierzyciela za pomocą innego świadczenia, niż to, w którym zaciągnął dług
19. de facto — w rzeczywistości
20. deus ex machina — wprowadzenie nieudowodnionej nowej koncepcji, która hipotetycznie tłumaczy jakiś problem
21. dictum factum — co zostało powiedziane, to zostało wykonane
22. de gustibus non est disputandum – o gustach się nie dyskutuje
23. dura lex sed lex – twarde prawo, ale prawo
24. ergo — więc
25. errare humanum est – błądzić jest rzeczą ludzką
26. et cetera — i tak dalej
27. et tu, Brute? — i ty, Brutusie, przeciwko mnie?
28. ex aequo — na równi, jednakowo
29. ex libris — dosł. z księgozbioru, nazwa znaku graficznego oznaczającego, do kogo należy książka
30. expressis verbis— dobitnie, bez ogródek
31. facsimile — dokładna reprodukcja, np. podpisu
32. festina lente – spiesz się powoli
33. gloria in excelsis Deo — chwała na wysokości Bogu
34. habemus papam — mamy papieża
35. homo homini lupus est – człowiek człowiekowi wilkiem
36. honoris causa – dla zaszczytu
37. id est  – to jest, to znaczy (skracane do i.e.) 
38. in extenso – w całości, bez skrótów, bez zmian
39. in flagrante delicto — na gorącym uczynku
40. in memoriam — pamięci kogoś
41. in spe – spodziewany w przyszłości
42. in vitro — dosł. w szkle, powstały w laboratorium
43. in vino veritas – prawda w winie
44. lege artis – zgodnie z prawem, zgodnie z przepisami
45. lupus in fabula – o wilku mowa
46. mea culpa — moja wina
47. memento mori — pamiętaj o śmierci
48. modus operandi — metoda działania
49. nolens volens – chcąc nie chcąc
50. nomen omen – imię jest znakiem, wróżbą
51. novum — nowość
52. o tempora, o mores! – o czasy, o obyczaje!

52. pecunia non olet — pieniądz nie śmierdzi
53. per annum — przez rok
54. per aspera ad astra — przez trudy do gwiazd
55. per capita — na głowę, na osobę
56. per pedes – pieszo
57. per se — jako takie, samo przez się
58. persona non grata — osoba niemile widziana
59. post factum — po fakcie
60. post meridiem — po południu (stąd and. PM)
61. post mortem — po śmierci
62. postscriptum — po liście, po piśmie
63. pacta sund servanda — umów należy dotrzymywać
64. primum non nocere — po pierwsze nie szkodzić
65. primus inter pares — pierwszy pomiędzy równymi sobie
66. pro bono, pro publico bono — dla dobra publicznego
67. quasi — jakby, niby
68. qui pro quo — ktoś zamiast kogoś, ten za tego
69. quo vadis? — dokąd zmierzasz?
70. quorum [praesentia sufficit] – których [obecność jest wystarczająca] — minimalna liczba członków zgromadzenia, potrzebna do podjęcia wiążących decyzji
71. requiescat in pace — niech spoczywa w pokoju (R.I.P.)
72. sanus per aquam – zdrowie przez wodę (SPA)
73. semper fidelis — zawsze wierny
74. sensu largo – w szeroko pojętym znaczeniu, w ogólnym znaczeniu
75. sensu stricto – w znaczeniu ścisłym, stricte – ściśle
76. sic — tak, w ten sposób
77. signum temporis – znak czasów
78. sine qua non ­ – konieczne do spełnienia, warunek konieczny
79. si vis pacem, para bellum — jeśli chcesz pokoju, gotuj się do wojny
80. spiritus movens – siła sprawcza, inicjator
81. status quo — stały stan rzeczy
82. summa cum laude — z najwyższą pochwałą, z najwyższym odznaczeniem
83. summa summarum — wszystko razem wziąwszy, podsumowując
84. sursum corda – w górę serca
85. tabula rasa — czysta tablica, umysł pozbawiony wszelkiej wiedzy
86. tempus fugit — czas ucieka
87. terra incognita — nieznany ląd
88. vade mecum – chodź za mną, stąd vademecum – poradnik
89. vanitas vanitatum et omnia vanitas – marność nad marnościami i wszystko marność
90. vel – inaczej, czyli (używane przy synonimach lub pseudonimach)
91. veni vidi vici — przybyłem, zobaczyłem, zwyciężyłem
92. versus — kontra, przeciw, w stosunku do
93. veto — nie pozwalam
94. vice versa — nawzajem, w odwrotną stronę
95. vide – zobacz
96. virtutti militari — męstwu wojskowemu, cnocie (dzielności) żołnierskiej
97. vis maior – siła wyższa
98. votum separatum – zdanie odrębne
99. vox populi — głos ludu
100. vulgo — zwykle, pospolicie nazywany

Brunon Nowakowski