Jak rodzice przyczyniają się do niskiego poczucia własnej wartości u nastolatków

Serce pęka. Trudno inaczej opisać uczucie, którego doświadczasz, kiedy twoja córka, która uprawia trzy sporty, którą w kółko upominasz, żeby zjadła trochę więcej, i która jest twoim zdaniem jedną z najpiękniejszych osób na całym świecie, mówi: „Moja twarz wygląda grubo”. Albo kiedy podsłuchasz syna, który ma wyjątkowo dobre serce i jest naprawdę wrażliwym dzieciakiem, jak nabija się z kolegami z jąkającego się chłopaka, bo wydaje mu się, że w ten sposób okaże, jakim jest twardzielem.

Nastolatki doskonale się dostosowują. Zmieniają kształty na dokładnie takie, jakich się od nich oczekuje. A takich komunikatów dotyczących oczekiwań słyszą mnóstwo – w różnych formach i z różnych źródeł. Ze szkoły, od przyjaciół, z reklam, mediów społecznościowych, książek, prawie zewsząd. Niektóre z nich są konstruktywne. Ale wiele ma wręcz przeciwne działanie i prowadzi do obniżenia samooceny. Często też my, rodzice, mamy w tym swój udział. Oto, w jaki sposób:

1. Nie rozmawiamy o przekazach kulturowych, z którymi mają do czynienia

Czy kiedykolwiek zaangażowałeś się w rozmowę z dzieckiem na temat reklamy, którą właśnie obejrzeliście, lub o tym, dlaczego tak gorączkowo sprawdza liczbę lajków na swoim profilu w mediach społecznościowych?

Czy słuchałeś piosenek, których słucha i rozmawiałeś z nim o ich tekstach?

A co z filmami? Serialami Netflixa, które pochłania? Książkami, które kocha? Rozmawiacie o ich bohaterach i w jaki sposób są ukazywani?

Wiem, że twoje nastoletnie dziecko zachowuje się, jakby nie obchodziło go to, co myślisz. Mimo wszystko – rozmawiaj z nim. Rozmawiaj, a nie mów do niego. Nie rób wykładów, angażuj w rozmowę. Twoje zdanie ma większe znaczenie, niż ci się wydaje. Pomóż dziecku zauważyć, jak media wpływają na jego postrzeganie siebie.

2. Mówimy dzieciom, kim są, zamiast pomagać im to odkryć samodzielnie

Twoje nastoletnie dziecko wcale nie jest młodszą wersją ciebie. Nie chodzi o to, żebyś dał mu wszystko to, czego ty nie mogłeś dostać. Nie chodzi też o to, by koniecznie szło w twoje ślady albo nie popełniało twoich błędów.

Twoje dziecko to odrębna osoba. Jedną z najlepszych rzeczy, jakie możesz zrobić dla jej obrazu samej siebie, jest pomóc w rozpoznaniu własnych, zainteresowań i niezwykłych talentów i zachęta do tego, by je pielęgnować.

Kiedy zacznie dostrzegać swoje dary i korzystać z nich, zbuduje w sobie mocniejsze poczucie tego, kim jest i tego, jak wielkim darem jest dla świata.

3. Nie wymagamy od naszych nastolatków brania odpowiedzialności za cokolwiek.

Łatwo ulegamy przeświadczeniu, że naszym zadaniem jako rodziców jest ułatwianie dzieciom życia. W końcu to dzieci, trzeba im po prostu pozwolić być dziećmi. To rodzic ma umyć naczynia, skosić trawnik, posprzątać mieszkanie i zrobić pranie, dziecko powinno móc swobodnie spotykać się z przyjaciółmi, uprawiać sporty i odrabiać zadania domowe.

Jednak lekceważymy w ten sposób fakt, że pozwolenie nastolatkowi na wzięcie odpowiedzialności za swoje życie ma kluczowe znaczenie dla budowania jego pozytywnego obrazu samego siebie. Wymaganie, by miał w domu swoje obowiązki, to doskonały sposób na wzmocnienie w nim wiary w to, że ma kontrolę nad swoim życiem i że potrafi sam zadbać o siebie i innych.

Nie twierdzę, że go to zachwyci. Prawdopodobnie będzie się sprzeciwiał. Ale ostatecznie, skoro umie zrobić coś dla domu i rodziny, nauczy się, że może coś zrobić dla kogokolwiek i gdziekolwiek. A kiedy na studiach nauczy współlokatorów, jak się robi pranie albo gotuje, czy kiedy jako pracownik będzie potrafił przejąć inicjatywę, doceni wagę tej postawy.

Możemy mieć pozytywny wpływ na to, jak nasze nastoletnie dzieci postrzegają siebie i na to, jak rozumieją swoją rolę w świecie – musimy tylko zaangażować się w ich życie.

Tomasz Bielewicz

Wejdź na FORUM! ❯