Budowanie więzi z nastolatkiem

„Kiedy sadzisz sałatę, która słabo rośnie, nie winisz jej za to – szukasz powodów, dlaczego tak się dzieje. Może potrzebować nawozu, więcej wody, mniej słońca. Nigdy nie winisz sałaty. Jednak kiedy wiesz, jak się o nią zatroszczyć, wyrośnie dobrze, jak to sałata. Obwinianie nie przynosi żadnych efektów, podobnie jak przekonywanie za pomocą rozsądnych argumentów.”
Thich Nhat Hanh, mnich buddyjski

1. Bądź dobrym słuchaczem

Interesuj się tym, co twoje dziecko mówi. Naucz się też czytać między wierszami, zwracając uwagę na ton i język ciała. Nastolatki często mają do przekazania więcej, niż wyrażają słowami.

2. Stwórz z dzieckiem wspólne rytuały

Jeśli twoje dziecko ma już prawo jazdy, możesz uściskać je za każdym razem, kiedy wręczasz mu kluczyki do samochodu i pozwalasz na wyprawę z kolegami za miasto. Możecie też ustalić, że w każdy niedzielny wieczór sami, tylko we dwójkę idziecie na pizzę albo na kort, by pograć w tenisa. Znajdźcie coś, co zafunkcjonuje, przy czym istotna jest tu regularność. Nastolatek będzie niecierpliwie czekał na znane sobie wydarzenia budujące waszą bliskość.

3. Pozwól mu się wygadać

Jeśli jesteś dobrym słuchaczem, twoje dziecko chętnie podzieli się z tobą problemami. Nastolatek nie oczekuje jednak, żebyś wkraczał i podawał mu na tacy gotowe rozwiązania – poczuje się wtedy niekompetentny i odrzuci twoją pomoc. Woli raczej, byś go wysłuchał i zadawał odpowiednie pytania, a to pomoże mu samodzielnie poszukać wyjścia z kłopotliwej sytuacji.

4. Współczuj i pomagaj

Życie zapracowanego nastolatka staje się lżejsze, jeśli ktoś dostrzega, że nie tylko przez cały dzień musi uważać w szkole, ale jeszcze spędza wieczory nad pracami domowymi. Zaproponuj, że przejrzysz jego zadania z matematyki. A jeśli do tego przyniesiesz coś do jedzenia albo picia – twoje nastoletnie dziecko będzie zachwycone.

5. Pytaj, jak minął dzień

Gdy zapytasz, jak było w szkole, usłyszysz zdawkową odpowiedź. Nastolatek sądzi bowiem, że chodzi ci o wyniki w nauce, więc zignoruje takie standardowe pytanie. Poczekaj aż sam zacznie opowiadać o szkolnych wydarzeniach. Jeśli były one dla niego istotne, na pewno to zrobi, ale na swoich warunkach, czyli wtedy, kiedy chce i o czym chce. Wysłuchaj, zadawaj konkretne pytania i zachęcaj do udzielania szczerych odpowiedzi, na przykład: „I co inni powiedzieli o twoim pomyśle?” albo „Z kim teraz spędzasz przerwę śniadaniową?”

6. Przytulaj codziennie

Ludzie w każdym wieku potrzebują czułości i wyrazów miłości od najbliższych. Jeśli przytulisz nastolatka i powiesz mu: „Kocham cię”, w najprostszy sposób przyczynisz się do zbudowania waszej bliskości. Ale uwaga! Nigdy nie rób tego w obecności jego kolegów.

7. Uczestnicz w jego życiu

Aktywności pozaszkolne to ważny element życia nastolatka. Wykazując zainteresowanie jego pasjami będziesz skutecznie pielęgnował wasze relacje. Znajdź więc czas, by wybrać się na mecz czy koncert z udziałem twojego dziecka. Pamiętaj jednak, że nie robisz tego po to, by pomóc mu być lepszym, tylko w dowód uznania dla jego wysiłku. Powiedz mu po prostu: „Uwielbiam patrzeć, jak grasz”.

8. Znajdź równowagę między krytyką a pochwałami

Wiesz, że twoje dziecko nie jest ideałem. Popełnia i będzie jeszcze popełniało wiele błędów. Jeśli jednak mówisz o nich zbyt często, dojdzie do wniosku, że jest nieakceptowane, nawet gdy deklarujesz co innego. Lepiej zasugeruj mu, co należy poprawić, ale postaraj się zrobić to w łagodny sposób. Innymi słowy – poszukaj tego, co w danym momencie dziecko robi dobrze. Jak myślisz, co bardziej zmotywuje nastolatka do współpracy: „Bardzo dziękuję, że zniosłeś naczynia ze swojego pokoju i nie musiałem cię o to prosić drugi raz. Doceniam to” czy „No, wreszcie przyniosłeś te brudne naczynia z pokoju… Nie wiem, jak możesz żyć w takim chlewie!?” Staraj się nie przeoczyć żadnego kroku zrobionego przez dziecko we właściwym kierunku.

9. Wysyłaj SMS-y

Jeśli zechcesz dowiedzieć się, gdzie aktualnie jest twój syn lub córka i kiedy wróci do domu, możesz zadzwonić. Ale odbieranie telefonu przy znajomych i rozmawianie z ojcem bywa kłopotliwe. Pisząc SMS-y zapewnisz sobie łączność z dzieckiem, które nie będzie musiało tłumaczyć się rówieśnikom, z kim rozmawia.

10. Zaproponuj przejażdżkę autem

W samochodzie pozwól dziecku być DJ-em. Gusta nastolatków, jeśli chodzi o książki, filmy i muzykę, rozwijają się i stanowią istotny element ich tworzącej się tożsamości. Pozwól nastolatkowi wybrać jego ulubione utwory. Nawet jeśli nie jesteś fanem tego rodzaju muzyki, możesz potraktować jego wybory jako odzwierciedlenie myśli i emocji, a to stanie się tematem do rozmowy.

11. Znajdź wspólne zainteresowania

Jeżeli twoje dziecko lubi sport, zapytaj, czy możesz do niego dołączyć. Gdy nastolatek rzuca piłką do kosza na podwórku – przyłącz się, nawet jeśli nie robiłeś tego od wieków. Idźcie razem na mecz. Nieważne, czy wasza drużyna wygra, czy przegra, kibicowanie zbliży was do siebie. A wspólne siedzenie na trybunach to wspaniała okazja, by porozmawiać. Świetnie zrelaksujecie się również, gdy razem obejrzycie jakiś film. Ty przygotuj popcorn, do nastolatka należy wybór filmu. Ale nie próbuj zrobić z tego na przykład piątkowego rytuału, bo dziecko może to odebrać jako przeszkodę w spotkaniach ze znajomymi. Lepiej wybierz inny dzień.\

12. Stwórzcie rodzinny klub książki

Kupcie dwa egzemplarze powieści, która może spodobać się wam obojgu. Znajdźcie miłe okoliczności (może sobotnie śniadanie?) i porozmawiajcie o tym, co właśnie czytacie. Co myślicie o wyborach bohaterów? Czy podjęlibyście podobne decyzje? Czy przewidzieliście zwroty akcji.

13. Zaproponuj nastolatkowi zorganizowanie imprezy dla przyjaciół w domu

...ale koniecznie zaangażuj go w planowanie menu i gotowanie. To doskonały sposób na to, by nauczyć się gotować, co się przyda, gdy się wyprowadzi, ale to także okazja, by dziecko mogło poczuć się dorosłe i poczuć, że ty sam chciałbyś poznać jego znajomych jako prawie dorosłych.

14. Pozwól mu zabrać przyjaciela na rodzinne wyjście lub wyjazd

Może to się wydawać rozpraszaczem w czasie „dla rodziny”, ale dzięki temu nastolatek poczuje, że zależy ci na tym, by dobrze się bawił i na tym, żeby poznać jego przyjaciół. A rozmowy w takim gronie bywały naprawdę interesujące.

15. Zaangażuj dziecko w domowe obowiązki

Nastolatki zwykle nie zdają sobie sprawy z tego, ile czasu i pracy wymaga dbanie o dom. Jeśli powiesz coś w stylu: „Rany, mamy tyle pracy… Jeśli zabierzemy się za sprzątanie razem, pójdzie nam szybciej i będziemy mogli wreszcie odpocząć”, pokażesz, że porządek to wasza wspólna sprawa. Im bardziej natomiast będziesz żądał pomocy, podnosząc przy tym głos, z tym większym oporem się spotkasz.

16. Bawcie się wspólnie

Koniecznie znajdźcie sposoby na to, by cieszyć się swoim towarzystwem. Twoje dziecko niekoniecznie będzie podzielało twoją wizję rozrywki, oznacza to więc, że musisz dowiedzieć się, co ono uważa za ciekawy sposób spędzania czasu. Wspólne zajmowanie się czymś przyjemnym zwiększy prawdopodobieństwo, że nastolatek zechce z tobą przy okazji porozmawiać.

17. Naucz się czegoś od dziecka

Nastolatki chcą być dojrzalsze i czuć się jak dorośli. Dla nich taką „dorosłą” rzeczą może być na przykład nauczenie czegoś własnych rodziców. Będziesz zaskoczony, jak wiele twoje dziecko wie o rzeczach, o których ty nie masz pojęcia. Większość z nich to zapewne sprawy związane z mediami społecznościowymi i elektronicznymi gadżetami. Ale na lekcjach dzieciaki też potrafią dowiedzieć się czegoś interesującego. Pozwól więc synowi lub córce opowiedzieć o tym, czego nauczyli się o fotosyntezie lub władcach Cesarstwa Rzymskiego.

18. Jedźcie na biwak, wycieczkę albo na ryby

Bez ekranów i zasięgu będziecie mogli naprawdę pogadać.

19. Zaangażujcie się w wolontariat

Nastolatki chcą, by świat stał się lepszy, chcą też zobaczyć, że mogą go zmieniać. Jeśli podzielisz z nimi tę troskę, będzie to dla nich znaczyło naprawdę wiele.

20. Nie porównuj dziecka do nikogo

To prosta droga do wywołania frustracji u nastolatka. Młody człowiek chce czuć się jak niepowtarzalna jednostka z wyjątkowymi cechami. Ty je oczywiście zauważasz i doceniasz, niezależnie od tego, jak świetnie gra w kosza cioteczny brat syna i od tego, jak wiele szóstek w szkole ma kuzynka twojej córki.

21. Daj dziecku poczucie swobody

O ile nie masz konkretnego powodu, by to robić, naprawdę nie musisz nadmiernie nadzorować poczynań nastolatka. Nawet trzymając go pod kloszem nie uchronisz przed popełnianiem błędów, które są zresztą istotnym elementem dorastania. To oczywiste, że martwisz się o dziecko, ale nie wpadaj w panikę. Zanim nastolatek wyjdzie z domu na imprezę, powiedz mu, że potrzebujesz od niego dodatkowych informacji. Zapytaj, czy na miejscu będzie ktoś dorosły, czy będzie alkohol i co zrobi, gdy poczuje, że przesadził. Zapewnij też, że zawsze może do ciebie zadzwonić po pomoc.

22. Porozmawiaj o randkach i seksie

Zapewne zdajesz sobie sprawę z tego, że dzisiejsze nastolatki w coraz młodszym wieku i podejmują współżycie. Zamiast zamykać dziecko w domu, by uchronić je przed skutkami nieodpowiedzialnych eksperymentów, porozmawiaj z nastolatkiem o randkach i o bezpiecznym seksie (tak, o tym też). Postaraj się poznać sympatię dziecka, jeśli odnosisz wrażenie, że znajomość to coś poważniejszego. Jeśli będziesz udawał, że nic się nie dzieje, twoje dziecko może zaangażować się w związek, który będzie miał negatywny wpływ na jego przyszłe życie uczuciowe.

23. Przestań zabraniać

System kar, zakazów i wszelkiego rodzaju „szlabanów” to w przypadku nastolatka mało skuteczne metody wychowawcze. Lepiej wykorzystaj nieodpowiednie zachowanie nastolatka lub jego złe wybory jako okazję do tego, by szczerze porozmawiać. Zazwyczaj nastolatek zachowuje się niewłaściwie dlatego, że jak każdy bywa czasami wzburzony lub pobudzony emocjonalnie. Dotarcie do przyczyn i pomoc w rozwiązaniu problemu pozwoli mu poradzić sobie z tym stanem znacznie lepiej, niż zamykanie drzwi i wyrzucanie kluczy przez okno.

24. Kochaj bezwarunkowo, bez względu na wszystko

Możesz naprawdę wiele zrobić, by zbudować zdrową, opartą na zaufaniu relację z dzieckiem. Nie jesteś jednak w stanie zaplanować mu beztroskiego życia. Pamiętaj jednak, by kochać dziecko bezwarunkowo i zawsze udzielać mu wsparcia, niezależnie od tego, jakie błędy popełni – to twój podstawowy cel.

Maciej Korzeniowski