Czynniki ryzyka zakażeń HBV i HCV

Drogi zakażenia wirusem HBV i HCV

W 2019 roku według WHO w wyniku WZW C zmarło około 290 000 osób, a w przypadku WZW B liczba zgonów była jeszcze większa i wyniosła aż 820 000*.

Same te liczby powinny w wystarczający sposób zapalić lampkę ostrzegawczą i zachęcić cię do poznania dróg zakażenia wirusami HBV i HCV, a także metod zapobiegania tym zakażeniom.

Dla obu wirusów bezpośrednią drogą zakażenia jest kontakt z krwią osoby zakażonej przy jednoczesnym przerwaniu lub naruszeniu ciągłości tkanek. Ryzyko zakażenia HBV i HCV występuje również, jeśli nie jest przestrzegana zasada: jedno narzędzie – jedna osoba – jeden zabieg. Oprócz tego do zakażenia może dojść poprzez nieprawidłowo wysterylizowany sprzęt medyczny, kosmetyczny bądź do tatuowania. Drogą zakażenia może być również kontakt seksualny.

W jakich okolicznościach może dojść do zakażenia HBV/HCV?

Jak wspomnieliśmy wcześniej, ryzyko zakażenia występuje wszędzie tam, gdzie dochodzi do naruszenia lub przerwania ciągłości tkanek. W dzisiejszych czasach, gdy mężczyźni coraz częściej decydują się na różnego rodzaju zabiegi pielęgnacyjne czy kosmetyczne, szans na przerwanie ciągłości tkanek wbrew pozorom jest naprawdę wiele. Wystarczy wspomnieć o następujących miejscach i sytuacjach:

• wykonywanie tatuażu, gdzie tkanki są uszkadzane podczas wbijania tuszu pod skórę,
• piercing, gdzie tkanki są naruszane podczas przekłuwania,
• fryzjer/barber, gdzie może dojść do przypadkowego zacięcia nożyczkami lub brzytwą,
• zabiegi z zakresu medycyny estetycznej, jak np. lifting, lipoliza,
• inne, jak np. skaryfikacja.

W wyżej wymienionych okolicznościach do zakażenia wirusem HBV lub HCV może dojść poprzez przerwanie ciągłości tkanek za pomocą takich narzędzi jak np. nożyczki, brzytwa, igła, cążki czy skalpel. Do zakażenia dochodzi również przy przerwaniu ciągłości tkanek w wyniku przyjmowania substancji psychoaktywnych np. za pomocą strzykawek lub sprzętu używanego donosowo, jeżeli narzędzie jest niesterylne i używane przez więcej niż jedną osobę. Poza tym ryzyko zakażenia jest obecne także przy stosowaniu substancji nieiniekcyjnych.

Miejscem, w którym może dojść do zakażenia wirusami HBC lub HCV, może być nawet własny dom. Dotyczy to takich sytuacji jak: korzystanie z przyborów kosmetycznych i higienicznych, takich jak cążki do skórek, nożyczki, maszynki do golenia przez kilku domowników. Warto o tym pamiętać nie tylko w gronie własnej rodziny, ale również przy dzieleniu mieszkania ze współlokatorami, a nawet w czasie wspólnych wakacji, aby zmniejszyć ryzyko transmisji wirusa.

Nie możemy również zapominać o ryzyku zakażenia w wyniku kontaktu seksualnego bez zabezpieczenia. W przypadku wirusa HBV ryzyko zakażenia w ten sposób jest duże, podczas gdy dla HCV zależy ono od liczby równoległych partnerów seksualnych, podejmowanych praktyk i współistniejących chorób przenoszonych drogą płciową. Oczywiście tu również musi wystąpić uszkodzenie błon śluzowych i kontakt z zakażoną krwią, nawet jeśli ona nie jest wyraźnie widoczna.

Historycznie możliwe było zakażenie drogą przetoczenia krwi, obecnie jest to sytuacja niezmiernie rzadka (ryzyko w krajach rozwiniętych opisywane jest jako 1 na kilka milionów donacji), ponieważ każdy krwiodawca jest badany na obecność materiału genetycznego wirusa HBV i HCV każdorazowo w dniu oddania krwi.

Pamiętaj również, że do zakażenia potrzebna jest bardzo mała ilość zakażonej krwi (dla HBV to 0,00004 ml, dla HCV 0,1 ml krwi), np. w przypadku narzędzi kosmetycznych zabrudzenie krwią może nawet nie być widoczne. Za sytuację ryzykowną można uznać również zabiegi stomatologiczne takie jak ekstrakcje, skalingi, podawanie znieczulenia miejscowego czy piaskowanie – jeśli wykonane są z użyciem niesterylnych narzędzi.

Jak ustrzec się przed zakażeniem wirusem HCV i HBV?

Wobec tak wielu okoliczności, w których występuje ryzyko zakażenia wirusami HBV i HCV, bardzo istotne jest podjęcie odpowiedniej profilaktyki. W przypadku WZW B najlepszym sposobem na uchronienie się przed zakażeniem jest po prostu szczepionka. Składa się ona z trzech dawek. Szczepionka przeciw WZW B zapewnia skuteczną ochronę u 96% zdrowych dzieci i ponad 90% zdrowych osób dorosłych**.

Niestety wciąż nie ma szczepionki przeciwko WZW C. Dlatego też środki zapobiegające zakażeniu i rozprzestrzenianiu się wirusa HCV dzieli się na 3 podstawowe grupy:

• profilaktyka,
• testowanie (badania mające na celu wykrycie zakażenia HCV),
• leczenie osób zakażonych.

Jako świadomy mężczyzna możesz podjąć szereg działań, dzięki którym nie tylko zminimalizujesz ryzyko własnego zakażenia, ale tym samym zmniejszysz szansę na przeniesienie wirusa na inne osoby. Jeśli to możliwe, zrezygnuj ze zbędnych zabiegów, w czasie których dochodzi do przerwania ciągłości tkanek. Jeśli jednak poddajesz się takim zabiegom, to zwróć uwagę czy podczas ich wykonywania stosowane są jednorazowe rękawiczki i sprzęt lub, jeśli sprzęt jest wielorazowego użytku, to czy jest wysterylizowany. Pamiętaj, że zawsze masz prawo dowiedzieć się więcej o przestrzeganiu procedur higieniczno-sanitarnych i wymagać ich od osób, które mają wykonać określony zabieg. Jeśli spotkasz się z odmową, koniecznie z tego zabiegu zrezygnuj.

Natomiast w domu samodzielnie zadbaj o odpowiednią profilaktykę. Nie dziel się swoimi sprzętami higienicznymi i kosmetycznymi, a także nie używaj tych, z których korzystają inni. Do tego nie zapominaj o ich dezynfekcji, a tych zasad nie porzucaj nawet na wakacjach czy spotkaniu towarzyskim, gdzie mogą pojawić się używki. Podczas kontaktów seksualnych pamiętaj o zabezpieczeniu. Musisz wiedzieć, że naprawdę masz duży wpływ na zmniejszenie ryzyka zakażenia!

Testowanie w celu wykrycia zakażenia HCV odbywa się najczęściej poprzez pobranie krwi z palca. Takie badanie dostępne jest BEZPŁATNIE m.in. w ramach „Pilotażowego programu profilaktyki nowotworów wątroby poprzez wczesne wykrywanie przewlekłych zakażeń HCV i HBV u dorosłych mieszkańców Polski”. Akcja odbywa się w sześciu województwach: pomorskim, warmińsko-mazurskim, kujawsko-pomorskim, małopolskim, świętokrzyskim oraz podkarpackim. Ocenę kwalifikującą do programu prowadzi lekarz podstawowej opieki zdrowotnej (POZ), a w przypadku uzyskania dodatniego wyniku testu, pacjent uzyskuje możliwość potwierdzenia wyniku oraz włączenia do programu leczenia. Więcej o programie oraz wielu innych zagadnieniach związanych z HCV dowiesz się z witryny www.watrobanieboli.pzh.gov.pl/.

Leczenie WZW C polega przede wszystkim na eliminacji zakażenia HCV. Do tego zadania wykorzystywane są środki o bezpośredniej aktywności przeciwwirusowej (DAA – Direct-Acting Antiviral). W postaci przewlekłej WZW C plan leczenia dobierany jest w sposób indywidualny, stosowane są środki doustne. Długość trwania terapii przeciwwirusowej wynosi od 8 do 12 tygodni. Skuteczność takiej terapii wynosi 99-100%.

Artykuł powstał z udziałem Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH – Państwowego Instytutu Badawczego.
 

* https://www.who.int/en/news-room/fact-sheets/detail/hepatitis-b

** https://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/wzw-b/