Gdzie jest tatuś?

Zazwyczaj wydaje nam się, że to matka odgrywa decydującą rolę w wychowaniu dziecka, ale im dłużej zagłębiam się w skomplikowane ludzkie historie, tym bardziej dochodzę do wniosku, że rola ojca jest równie ważna.

Na czym polega rola ojca w wychowaniu dziecka

Chciałbym skupić się na trzech obszarach. Pierwszym jest przyjęcie przez ojca części obowiązków związanych z wychowaniem. Jest już dużo lepiej, jednak ciągle znacząca część ojców próbuje tego unikać. A omija ich to, co każdy zaangażowany tata nazwałby najbardziej niezwykłym doświadczeniem w życiu. Wiele badań wskazuje, że dzieci, których ojcowie brali udział w wychowaniu, rzadziej się stresują, rzadziej cierpią na choroby psychiczne i rzadziej popełniają przestępstwa.

Jednak, poza wykonywaniem swoich obowiązków, ojcowie powinni pełnić jeszcze dwie istotne role: kształtować wzorzec męskości i pokazywać dziecku "świat zewnętrzny".

Kiedy ojcom nie udaje się pokazać, co to znaczy być silnym, a równocześnie wrażliwym tatą, konsekwencje wydają się jasne. Problemy w tym obszarze zgłaszają ich dzieci - nie tylko mężczyźni słabi, niewiedzący skąd wziąć siłę, ale także ci, którzy zamaskowali swoją bezradność agresją. Udają męskość, stając się karykaturą prawdziwego, mocnego mężczyzny.

Cierpią także kobiety. Te, które nie potrafią znaleźć odpowiedniego mężczyzny, bo nigdy nie dowiedziały się, czego właściwie powinny szukać u partnera. Ostatecznie wiążą się one z "parodiami męskości" - tak zwanymi "łobuzami" - by znaleźć ślad własnego apodyktycznego, ale kochanego ojca lub by zapełnić pustkę, którą pozostawiła jego nieobecność.

Warto opowiedzieć także o bardziej metafizycznej, ale równie istotnej roli - pokazywaniu i uczeniu dziecka otaczającego je świata. Kluczowym zadaniem ojca jest pokazanie dziecku, że życie to nie tylko stałe funkcjonowanie u boku matki i że istnieje ktoś, kto narusza tę więź ze względu na swoje potrzeby. Doświadczając tego specyficznego "trójkąta" dziecko-matka-ojciec, uczy się, że nie jest pępkiem świata (w obustronnym uzależnieniu z mamą) i że świat nie zawali się, gdy matki przez jakiś czas nie będzie. Na tej podstawie rozwija umiejętność dostrzegania potrzeb innych ludzi i rozumienia skomplikowanych, wielostronnych relacji.

Aby rodzina mogła osiągnąć równowagę, ojciec nie powinien usuwać się w tym istotnym momencie, pozostawiając matkę i dziecko, by sami sobie z tym poradzili, a równocześnie nie powinien być zbyt zaborczy w walce o uwagę kobiety, stanowiąc konkurencję dla dziecka. Bez tej równowagi u dziecka rozwija się lęk przed otaczającym światem. W pierwszym przypadku wzrasta ze zbytnim poczuciem własnej ważności i ukrytą obawą przed nieznanym, tym, co znajduje się poza jego małą enklawą. W drugim - będzie przekonane, że niewiele znaczy, a świat jest wszechmocny i niesprawiedliwy.

Kiedy patrzy się na społeczeństwo, w którym upada dyscyplina i szacunek, można się zastanawiać, czy niedocenianie roli ojca nie jest głównym powodem tych problemów. Wszyscy potrzebujemy silnych, cierpliwych, miłych i stanowczych ojców, żeby pomogli nam poruszać się w tym dziwnym i przerażającym świecie. Im więcej ich będzie, tym lepiej dla nas wszystkich.

Bartek Kulesza