Twoje dzieci w sieci

Przy okazji - dowiedz się, czym jest cyberprzemoc i jak ochronić przed nią dziecko.

Maluch i komputer/tablet/smartfon

Kiedy właściwie dziecko powinno po raz pierwszy zetknąć sie z komputerem czy tabletem? Tak naprawdę jeśli rodzice codziennie używają tego sprzętu, maluch błyskawicznie zacznie wykazywać zainteresowanie. Małe dzieci wprost uwielbiają naśladować rodziców. Nie ma w tym nic złego, więc nie odganiaj pociechy od ekranu – pamiętaj, że zakazany owoc smakuje najlepiej! Na początku jednak dziecko nie powinno przed ekranem spędzać więcej czasu, niż trwa krótka bajka dla najmłodszych.

Czas na odkrywanie tajników urządzenia przychodzi nieco później. Już przedszkolaki całkiem nieźle radzą sobie ze sprzętem. Czasem aż za dobrze... Warto stworzyć na urządzeniu osobny profil dla dziecka. Taki, który uniemożliwi mu nawet przypadkowy dostęp do plików i programów używanych przez ciebie. Do czego komputera czy tabletu może używać kilkulatek? Oglądajcie wspólnie krótkie filmiki, możesz dziecku zainstalować proste gry dostosowane do jego poziomu. Internet poznawajcie powoli i wyłącznie wspólnie.

Dzieci radzą sobie z tabletami i smartfonami lepiej, niż się spodziewamy. (fot. Pixabay.com)

Kontrola: dyskretna i skuteczna

W zasadzie dziecko aż do wieku nastoletniego nie powinno swobodnie i bez kontroli rodziców buszować po sieci. Najlepszy sposób to po prostu ustawienie komputera w miejscu ogólnodostępnym (lub umówienie się z dzieckiem, że z tabletu będzie korzystało tylko w twojej obecności). Naprawdę nie ma takiej potrzeby, by dziesięciolatek miał laptopa w swoim pokoju i zamykał się z nim na całe godziny. Poza dyskretnym zerkaniem na monitor warto od czasu do czasu przejrzeć historię przeglądanych stron, żeby w porę wychwycić ewentualne zagrożenia.

Po pierwsze rozmowa

Żaden program nie ochroni dziecka tak skutecznie, jak bliski kontakt z rodzicami i szczere rozmowy. Co powinieneś przekazać synowi lub córce? Przede wszystkim zwróć uwagę dziecka na to, że nie każdy w internecie pisze i mówi prawdę na swój temat. Dotyczy to zresztą wszystkich informacji w sieci – dzieciaki podchodzą do nich z dużą ufnością i twoją rolą jest nauczenie ich odróżniania wiarygodnych i wartościowych treści od sieciowych śmieci. Nawet najmłodsze dzieci powinny wiedzieć, że w internecie kategorycznie nie wolno im podawać swoich danych, adresu, numeru telefonu. Nie powinny też publikować bez twojej zgody zdjęć. Oczywiście, nie możesz permanentnie śledzić sieciowej aktywności swojego dziecka, szczególnie, gdy ze słodkiego bobasa wyrasta nastolatek, którego znajomość świata wirtualnego znacznie wykracza poza twoją wiedzę o komputerach. Zamiast nudnych pogadanek po prostu rozmawiaj z dzieckiem o tym, co robi w Internecie, tak samo, jakbyś pytał o szkołę, kolegów czy zainteresowania.

Małe dzieci powinny korzystac z internetu wyłącznie razem z rodzicami. (fot. Pixabay.com)

Technologia pomaga rodzicom

Pamiętasz, jak to było, gdy byłeś nastolatkiem? Na pewno za wszelką cenę starałeś się złamać niektóre zakazy rodziców. Myślisz, że wytrzymałbyś, gdyby zostawili otwartą szafkę z masą ciekawych rzeczy i kategorycznie zabronili zaglądać do środka? Takim sezamem dla dziecka jest właśnie internet. Nie ma się co łudzić: dziecko prędzej czy później zacznie interesować się treściami i stronami, które niekoniecznie są dla niego przeznaczone. Jak zapobiec wchodzeniu na niepożądane serwisy? W kontrolowaniu poczynań dziecka w Internecie pomogą ci różnego rodzaju programy.

mOchrona - to aplikacja ochrony rodzicielskiej Ogólnopolskiej Sieci Edukacyjnej. Funkcjonuje poprzez połączenie – sparowanie – urządzenia rodzica z urządzeniem dziecka. Takie rozwiązanie pozwala na stałą opiekę nad najmłodszymi użytkownikami internetu. Rodzice mogą wprowadzać takie ustawienia, które zminimalizują ryzyko kontaktu ze szkodliwymi treściami w internecie i pozwolą dziecku na bezpieczne przeglądanie sieci. Rodzic lub opiekun może zresztą zmodyfikować pierwotne ustawienia aplikacji. Program pozwala również na dokładną kontrolę aktywności dziecka w internecie. Aby tak się stało, wymagane jest wyrażenie zgody na zbieranie przez aplikację danych niezbędnych do generowania statystyk i raportów. Program (jest bezpłatny) można pobrać tutaj.

Żaden program ochrony nie zastąpi zdrowej rozmowy i kontroli (fot. Unsplash.com)

Beniamin - to jedna z najlepszych i najbardziej popularnych aplikacji, która pozwoli na monitorowanie aktywności dziecka w sieci. Z jej pomocą rodzic może sprawdzać (za pomocą screenów) wszystkie znane komuniatory, z których korzystają nasze pociechy, można sprawdzić romowy tekstowe chociażby w programach WhatsApp, Snapchat, Instagram, Facebook, Twitter, TikTok. W panelu rodzica zostanie udostępniona każda przeprowadzona przez dziecko rozmowa. Dzięki temu można odpowiednio wcześniej zareagować na ewentualną przemoc cyfrową. Program jest płatny (pierwsze 5 dni można testować za darmo). Pobrać można go tutaj.

Kid Logger - to ceniona aplikacja, która pozwala na monitorowanie sieciowej aktywności dziecka zarówno na komputerze, jak i smartfonie. By móc sprawdzać aktywność dziecka, należy zarejestrować się online, a następnie na urządzenie dziecka pobrać specjalną aplikację monitorującą. Z jej pomocą można rejestrować wiele aktywności - od czasu spedzonego przed ekranem urządzenia, przez wykaz osób z którymi nasza pociecha się kontaktowała(także podgląd treści), po rejestr stron internetowych, które zostały odwiedzone. W systemie Android jest także możliwa geolokalizacja. Kid Logger jest dostępny tutaj.

Warto mieć świadomość, że niektóre z tych programów umożliwiają rodzicom podglądanie prywatnej korespondencji dziecka. To dość kontrowersyjne i daleko idące rozwiązanie (sami też z pewnością byśmy nie chcieli, aby ktoś czytał nasze wiadomości), choć oczywiście każdy przypadek jest inny i czasami po prostu nie ma innego wyjścia. 

Sprawdź też inne aplikacje do kontroli rodzicielskiej.

Umów się z dzieckiem

Rozwiązaniem, które ułatwi ci zapewnienie dziecku bezpieczeństwa podczas korzystania z sieci jest... zawarcie z nim prawdziwej, poważnej umowy, pod którą obie strony (ty i twoje dziecko) podpiszą się. Dlaczego to takie ważne? Precyzyjnie określone zasady są łatwiejsze do przestrzegania, a przez to skuteczniejsze niż enigmatyczne ostrzeżenia, że trzeba uważać. Poza tym, podpisując się pod ustaleniami, dziecko przyjmuje na siebie odpowiedzialność za ich przestrzeganie. To już nie jest polecenie rodziców, a dwustronna umowa. W dodatku dla nieco młodszych dzieci podpisanie umowy to spora nobilitacja i coś „dorosłego”!

Rzecz jasna, warunki umowy muszą być dostosowane do wieku dziecka. Oto kilka przykładowych punktów, które warto tam zawrzeć. Uwaga: umowa powinna zawierać punkty określające zasady zarówno dla dziecka, jak i dla rodziców!

W samodzielnym korzystaniu z internetu może pomóc umowa z dzieckiem. (fot. Unsplash.com)

Dziecko:

1. Bez Twojej zgody nie mogę podawać nikomu w Internecie żadnych informacji o sobie i swojej rodzinie, takich jak imię, nazwisko, numer telefonu, adres, nazwa i adres szkoły, do której uczęszczam ja lub moje rodzeństwo, miejsca pracy rodziców.
2. Bez Twojej zgody nie mogę wysłać nikomu w Internecie swoich zdjęć ani filmów z moim udziałem. Nie mogę też wysyłać ani publikować zdjęć oraz filmów innych osób bez ich zgody.
3. Bez Twojej zgody nie spotkam się z nikim, kogo poznałem przez Internet.
4. Nie będę odpowiadać na wiadomości, które są obraźliwe, obsceniczne, agresywne. Sam nie będę wysyłać do nikogo takich wiadomości i nie będę posługiwać się wulgarnym językiem.
5. Bez Twojej zgody nie będę zamawiać w internecie żadnych usług i programów, nawet jeśli są one opisane jako darmowe.
6. Obiecuję, że powiem Ci o wszystkim, co mnie w Internecie zaniepokoi albo przestraszy.
7. Nie będę otwierać plików i programów niewiadomego pochodzenia, gdyż mogę w ten sposób uszkodzić komputer.
8. Bez twojej zgody nie będę pobierać z sieci filmów oraz muzyki z nieznanych, "darmowych" źródeł.
9. Nie będę wykorzystywał materiałów znalezionych w Internecie bez zgody ich właścicieli ani w inny sposób naruszał w sieci praw autorskich.
10. Nie będę udostępniać swojego komputera ani smartfona obcym osobom.
11. Będę korzystać z Internetu tylko w czasie ustalonym z Tobą i szkołą. To będą nasze wspólne, rodzinne zasady, których będę przestrzegał.

Rodzic:

1. Chcę, żebyś korzystał z Internetu, komputera i smartfona, wykorzystując go do nauki, rozrywki i kontaktów ze znajomymi.
2. Jako rodzic jestem zainteresowany tym, jak używasz Internetu oraz technologii i chcę być pewien, że jesteś bezpieczny.
3. Zawsze przyjdź do mnie, jeśli jakieś doświadczenie w Internecie lub podczas korzystania z komputera lub smartfona sprawiło, że nie czujesz się dobrze. Zawsze możesz liczyć na moją pomoc i wsparcie odnośnie odpowiedzialnego i bezpiecznego korzystania z Internetu.
4. Zasady się zmieniają. Powiedz mi, jeśli chcesz je zmienić.

Przykładową umowę możesz pobrać tutaj. 

Adam Pawłowski

Komentarz ekspertów z Helpline.org.pl

Program Fundacji Dzieci Niczyje, który zajmuje się pomaganiem dzieciom, rodzicom i profesjonalistom, w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa dzieci w Internecie.

Coraz młodsze dzieci zaczynają korzystać z komputera i surfować po Internecie i – o ile robią to za zgodą i pod opieką rodziców – nie ma w tym nic złego. Młodzi ludzie w sieci utrzymują kontakty ze znajomymi, zdobywają nowe informacje –wymieniają się zdjęciami, czy linkami do śmiesznych filmików, często korzystają z portali społecznościowych lub rozmawiają używając komunikatorów, grają online. Niestety w tym czasie dochodzi też do wielu niebezpiecznych sytuacji. Co gorsza, badania pokazują, że rodzice często nie są świadomi tego, co robią ich dzieci w Internecie, stąd nie mają wpływu na to jak zachowują się online.

Gdy dziecko sięga po komputer, nieoceniona jest więc rola rodzica, który może i powinien nauczyć dziecko zasad bezpiecznego surfowania. Z doświadczenia wiemy, że dobrze jest rozmawiać z dzieckiem o tym, co robi w sieci. Jakie strony lubi? Co fajnego ostatnio działo się w Internecie? Można pokazać dziecku dobre, bezpieczne strony (polecamy katalog bezpiecznych stron: www.sieciaki.pl/best/ ).

Warto ustalić z dzieckiem zasady korzystania z Internetu, a także nauczyć dbania o siebie i o swoją prywatność. Należy uświadamiać, że nie każda poznana w sieci osoba jest tym, za kogo się podaje i że nie można podawać informacji ani sobie, ani o rodzinie (tj. wieku, adresu, zdjęć, czy terminu wyjazdu na wakacje).

Istotne jest także zabezpieczenie komputera dziecka od strony technicznej. Wszystkie te działania są istotne w dbaniu o bezpieczeństwo dziecka w Internecie i mogą zapobiec wielu przykrym sytuacjom.

Zdarza się jednak, że mimo podjętych starań dziecko pada ofiarą nadużycia. Konsultanci Helpline.org.pl codziennie odbierają maile, chaty i telefony od dzieci doświadczających trudności online - ktoś umieścił ich zdjęcie w Internecie, obraził je na popularnym portalu, włamał się do ulubionej gry, szantażował czy nękał. Młody internauta może natknąć się na różne niebezpieczeństwa: cyberprzemoc, szkodliwe treści, może stać się ofiarą internetowego oszusta lub zacząć nadużywać komputera, co może mieć negatywny wpływ na jego zdrowie i funkcjonowanie. Gdy wydarzy się którakolwiek z tych sytuacji, najważniejsze jest otoczenie dziecka opieką i wsparciem. Dziecku, które ma świadomość, że z każdym problemem może zwrócić się do rodziców, łatwiej jest opowiedzieć o tym co się wydarzyło.