Kryzys psychologiczny to zjawisko, które jest nieodłącznym elementem ludzkiego życia. Rozumiany w psychologii jako punkt zwrotny, stanowi stan dezorganizacji życiowej jednostki, łączy się z załamaniem strategii radzenia sobie, trudnościami, aż w końcu z ze zmianą punktu widzenia aspektów zaistniałej sytuacji.
Kryzys „połowy życia” wiąże się z psychologicznym doskonaleniem osobowości, jest to proces indywidualny, ale duży wpływ na jego przebieg mają warunki w jakich funkcjonuje jednostka. W procesie tym można zauważyć szereg zmian w postrzeganiu samego siebie, oceny własnych decyzji, rozumienia siebie samego, a także interpretacji własnych pragnień i dążeń.
Wokół zagadnienia kryzysu „połowy życia” funkcjonuje wiele pytań, wątpliwości, a także kontrowersji, zarówno w świecie badaczy jak i w rozważaniach osób nie zajmujących się naukową interpretacją tego zjawiska. Pytania dotyczą zarówno objawów, skutków, ale także tego czy rzeczywiście takie zjawisko występuje. Oto kilka z najważniejszych aspektów.
1. Czy kryzys „połowy życia” istnieje? Zjawisko naukowe czy wymyślone na potrzeby łatwego wyjaśnienia niepokojących reakcji?
Jest wiele publikacji na temat zjawiska kryzysu „połowy życia” i trudno szukać źródła tych rozważań. Można powiedzieć, że filarem teorii jest koncepcja K.G. Junga, w której odnajdujemy wyjaśnienie mechanizmów zmian rozwojowych człowieka.
Celem życiowym człowieka, jak pisał Jung, jest dążenie do ukształtowania osobowości ideal¬nej poprzez odkrywanie bogatych właściwości psychicznych. Człowiek w okresie dojrzałości potrafi odkryć sam przed sobą swoje zasoby psychologiczne, których istnienia wcześniej nie był świadom. Myśl tę odnajdujemy w teoriach wielu współczesnych badaczy zagadnienia. Podejścia te ujmują przełom połowy życia jako czas, który wiąże się dla człowieka z działaniami rozwojowymi, które mogą jednocześnie stać się źródłem trudności.
Inny sposób interpretacji mówi nam o tym, że w psychologii jest tak, że jak się bardzo chce czegoś doszukać, to zawsze się to znajdzie, a jeżeli jest bardzo trudno można zinterpretować zjawisko jako silnie tłumione przez jednostkę treści. Pewne jest to, że proces zmian w życiu człowieka jest ciągły, a co za tym idzie rozważań nad własnym funkcjonowaniem.
Czas połowy życia to czas specyficzny, ponieważ człowiek ocenia swoje dokonania i decyzje z pierwszej połowy, a także mierzy się z poczuciem upływającego czasu. Samo to może powodować trudności psychologiczne, które mogą stanowić źródło niepokoju.
2. Czy kryzys „połowy życia” to zjawisko normalne z punktu widzenia psychologii człowieka, czy patologiczne, będące przejawem neurotycznych reakcji?
Wątpliwość dotycząca charakterystyki zjawiska silnie łączy się z powszechnie widocznym obrazem kryzysu połowy życia. Najczęściej widzimy ten czas, jako moment w życiu jednostki, która nie radząc sobie z własnymi trudnościami popada
w zachowania mające zrekompensować utracony psychologicznie czas i pomóc funkcjonować bez obciążania się niewygodnymi skutkami psychologicznymi. Widzimy osoby wpadające w sytuacje niestosowne według nas do wieku. Takie zachowania można interpretować dwojako, właśnie jako patologiczne, bądź jako przejaw zdrowych zmian.
Co na to nauka?
Jedni badacze przekonują nas, że problemy takie jak uzależnienia bądź nadmiarowe zażywanie substancji psychoaktywnych, rozwody, stany depresyjne występujące u osób w wieku średnim to właśnie przejaw braku konstruktywnych strategii radzenia sobie z objawami kryzysu psychologicznego, drudzy zaś pokazują w badaniach, że wcześniej wymienione zachowania patologiczne nie nasilają się u osób w wieku średnim, ba, nawet się zmniejszają! Dane naukowe nie przekonują na tyle, aby można uznać zjawisko kryzysu „połowy życia” za zjawisko o podłożu patologicznym.
3. Czy płeć różnicuje sposób radzenia sobie z objawami kryzysu „połowy życia”?
I znowu w nauce spotykamy się z kilkoma podejściami. Jedna grupa badaczy stoi na stanowisku, że kryzys „połowy życia”, to zjawisko uniwersalne pod względem psychologicznym. Druga grupa, że różnice w przebiegu danego procesu u kobiet i mężczyzn są wyraźnie widoczne. A jeszcze jedna grupa podaje, że są i różnice i podobieństwa i nie można zająć skrajnego stanowiska.
Z obserwacji funkcjonowania ludzi w omawianym czasie życia, można wyciągnąć wniosek, że zjawisko kryzysu „połowy życia” u kobiet i u mężczyzn to jednak trochę inne zagadnienia. Tym, co przede wszystkim różnicuje sposób odczuwania i radzenia sobie z objawami, to wpływ gospodarki hormonalnej na funkcjonowanie kobiety, aspekt zegara biologicznego, który może wywierać psychologiczny nacisk na decyzje kobiety, szczególnie te o funkcjonowaniu w roli matki oraz wpływy kulturowe, mogące być odbierane przez kobiety jako ograniczające. Czynników różnicujących te dwie grupy jest o wiele więcej - m.in. relacje z innymi, sposób radzenia sobie ze stresem, postrzeganie i poziom zadowolenia ze sfery zawodowej, poczucie spełnienia osobistego i społecznego itd.
To, co jest uniwersalne dla kobiet i mężczyzn w danym zjawisku, to pytania o sens życia i cele na przyszłość.
Zabierz głos w dyskusji na naszym forum. Napisz swój komentarz, podziel się swoimi doświadczeniami.
Aleksandra Mrugalska
Artykuł ukazał się w serwisie
Komentarze (0) / skomentuj / zobacz wszystkie