7 kolejek wąskotorowych, które warto zobaczyć

Największa fala likwidacji spotkała je koło roku 2000, kiedy to z kolejowej mapy Polski zniknęły praktycznie wszystkie dostępne w normalnym ruchu osobowym kolejki o rozstawie kół mniejszym niż standardowe 1435 mm.

Wtedy wydawały się reliktami minionej epoki - skrajnie nieatrakcyjne, przestarzałe i powolne. Dziś jednak sytuacja kompletnie się zmieniła: Kiedy nasze aspiracje materialne, tak wielkie po zmianie systemu ekonomicznego na początku lat 90., trochę się zaspokoiły, zaczęliśmy coraz bardziej doceniać urok starych, ale przecież pięknych "ciuchci".

Wiele z nich zostało otwartych na nowo, powstały nawet takie, które zbudowano kompletnie od podstaw. Nowi właściciele zaczęli dostrzegać wielki potencjał turystyczny, jaki w nich drzemie i dlatego od kilku lat mamy do czynienia z ich prawdziwym renesansem.

Oto kilka tych tras, które moim zdaniem warto zobaczyć:

1. Bieszczadzka Kolejka Leśna

Ta bieszczadzka, położona w okolicach Cisnej kolejka, to jedna z prawdziwych perełek na kolejowej mapie Polski. Przed laty wszystko wskazywało na to, że podzieli los innych upadających wąskotorówek i zostanie zlikwidowana, jednak dzięki determinacji lokalnej fundacji została uratowana i dziś urokliwym i malowniczym bieszczadzkim szlakiem wozi turystów.

Obecnie funkcjonuje 1 trasa: Majdan-Balnica (9 km) i jej nieco skrócona wersja z Majdanu do Dołżycy. W poprzednich latach funkcjonowała jeszcze Trasa Majdan-Przysłup (11km), ale została zawieszona. Od maja kolejka kursuje od wtorku do niedzieli (w lipcu i sierpniu codziennie, pełny rozkład można zobaczyć na stronie kolejki). W lipcu i sierpniu warto jednak wybrać się tam zwłaszcza we wtorki, środy czwartki lub piątki, kiedy kursy o 10.00 i 12.00 z Majdanu obsługuje zabytkowy parowóz.

Bieszczadzka Kolejka Leśna. Fot. Tomasz Chorwat [GFDL or CC BY-SA 4.0 ], from Wikimedia Commons

Bilety: Normalny 40 zł, ulgowy 32 zł, bilet peronowy (który uprawnia też do zwiedzania pobliskiego skansenu kolejowego) 2 zł. Dzieci do lat 3 podróżują za specjalną, obniżoną opłatą w wysokości 2 zł. Kolejka ta oferuje sprzedaż z wyprzedzeniem przez internet, z czego warto korzystać, gdyż liczba miejsc w każdym pociągu jest ograniczona, a popularność naprawdę duża.

2. Ełcka Kolej Wąskotorowa

Ełcka wąskotorówka to kolejka z bardzo bogatą historią. Istnieje od ponad 100 lat, a turystów po ponownym otwarciu wozi nieprzerwanie od 2004 roku. Położona w pobliżu największego miasta Mazur zapewni wam niezapomniane przeżycia.

Ełcka Kolej Wąskotorowa

Trasa Ełckiej Kolei Wąskotorowej prowadzi z Ełku do Sypitek (30 km) przez malownicze mazurskie tereny, między jeziorami: Selmęt Wielki i Rygielskie. Przy stacji początkowej, usytuowanej praktycznie w samym centrum miasta, znajduje się ciekawe muzeum oraz skansen kolejowy z imponującymi eksponatami. Kolejka w sezonie 2023 kursowanie rozpoczyna jeszcze przed majówką (w weekend 29 i 30 kwietnia), szczegółowy rozkład na cały sezon znajdziecie tu.

Bilety do nabycia w kasie w dniu wyjazdu lub online: normalny 40 zł, ulgowy 20 zł. Dzieci do 5 roku życia, pod nadzorem opiekuna podróżują bezpłatnie.

3. Koszalińska Kolejka Wąskotorowa

Kolejka ta, zarządzana przez Towarzystwo Miłośników Koszalińskiej Wąskotorówki, jest jedną z najciekawszych w zestawieniu. Niezwykle malownicza jest jej ok. 20 km trasa (z Koszalina do Rosnowa), jednak w cenie biletu jest nie tylko przejazd 120-letnim, zabytkowym składem ale także ognisko oraz gry i zabawy dla dzieci, jazdy drezyną w samym Rosnowie, do tego plaża nad jeziorem Rosnowskim i kąpielisko.

Koszalińska Kolej Wąskotorowa

Na miejscu w Rosnowie działa też dla chętnych wypożyczalnia kajaków. Pociągi kursują od kwietnia do listopada, szczegółowy rozkład znajduje się na stronie kolejki.

Bilety do nabycia w pociągu: normalny "Tam i z powrotem" na całej trasie kolejki: 35 zł (30 zł w jedną stronę, obowiązują ulgi ustawowe). Przewóz rowerów za darmo.

4. Krośnicka Kolej Wąskotorowa

Krośnicka kolejka to właściwie ewenement. W odróżnieniu od wszystkich pozostałych nie ma zbyt bogatej historii, bo została zbudowana zupełnie niedawno, oddano ją bowiem do użytku w maju 2013 roku. Nie oznacza to jednak, że jest nieatrakcyjna, wręcz przeciwnie. Kolejka kursuje na terenie przepięknego zespołu pałacowo-parkowego w Krośnicach, po liczącej 3 km trasie, przy której znajduje się 5 mniejszych, ślicznych stacyjek.

Krośnicka Kolej Wąskotorowa. Fot. MOs810 [CC BY-SA 4.0 ], from Wikimedia Commons

Atrakcją krośnickiego taboru jest parowóz Px48 – 1907, wyprodukowany w 1955 roku, obsługujący regularne kursy. Z kolejki najlepiej korzystać we wszystkie weekendy i poniedziałki do końca września. W weekendy odbywa się kilka kursów w ciągu dnia, w poniedziałki jeden stały o godzinie 13. Kolejkę można też wynająć na prywatny przejazd lub imprezę. 

Parowóz Px48 – 1907. Fot. Krystian Okoń [CC BY-SA 3.0 ], from Wikimedia Commons

Bilety: normalny 24 zł, ulgowy 17 zł, rodzinny 62 zł. Dzieci do 3 roku życia pod okiem rodziców jeżdżą bezpłatnie. Bilet na kolejkę daje też 25% zniżkę na wejście do Parku Wodnego "Krośnicka Przystań". Pełny rozkład jazdy na obecny sezon znajdziecie na tej stronie.

5. Nadmorska Kolej Wąskotorowa

Kolejka ta jest niewątpliwie jedną z najpiękniejszych w całym zestawieniu, a być może też jedną z najciekawszych w Europie. Niedawno sporym nakładem środków pieczołowicie odrestaurowana, prezentuje się wyjątkowo okazale.

Jeśli wybierzesz się właśnie tam, będziesz mieć do wyboru 2 warianty trasy - krótszy, przebiegający wzdłuż wybrzeża z Trzęsacza do Pogorzelicy (10 km) lub dłuższy, obejmujący całą kolejkę z Gryfic do Pogorzelicy (40 km).

Nadmorska Kolej Wąskotorowa

W sezonie (od 29 kwietnia do 1 października) kolej kursuje codziennie, szczegółowy rozkład udostępnia organizator na tej stronie internetowej. Na trasie kolejki znajduje się wiele wspaniałych atrakcji, między innymi muzeum i latarnia morska w Niechorzu, park z miniaturami latarni morskich, motylarnia z żywymi egzotycznymi motylami, park wieloryba w Rewalu oraz liczne zabytkowe stacyjki.

Bilety: normalny w jedną stronę 28 zł (tam i z powrotem 36 zł), rodzinny dla 3 osób 76 zł, dla 4 osób 95 zł (w obie strony). W ofercie kolejki jest też bilet całodniowy w cenie 110 zł, dzięki któremu można podróżować cały dzień dowolną ilość razy w wybranych przez siebie relacjach. Przewóz roweru to opłata w wysokości 13 zł.

6. Piaseczyńska Kolejka Wąskotorowa

Ta położona w sąsiedztwie stolicy kolejka wąskotorowa ma bardzo bogatą i pełną zawirowań historię. Jej budowę rozpoczęto jeszcze w 1898 roku, rok później pierwsze składy zaczęły kursować na trasie z Warszawy do Piaseczna. Trasę sukcesywnie wydłużano, budując najpierw odgałęzienie do Góry Kalwarii, potem do Grójca. Inwestycja okazała się tak udana, że jeszcze przed I wojną światową właściciele myśleli o jej pełnej elektryfikacji.

Piaseczyńska Kolej Wąskotorowa

Dziś kolejka funkcjonuje na krótkim, 14 kilometrowym fragmencie trasy między Piasecznem a Tarczynem. Rozkład jazdy na sezon 2023 oraz możliwość zakupu biletów znajdują się na tej stronie. Pociągi odjeżdżają ze stacji Piaseczno Miasto, zlokalizowanej przy ul. Sienkiewicza. 

Na dworcu w Piasecznie znajduje się imponująca modelarnia ze sporych rozmiarów makietą kolejową, którą można zobaczyć bezpośrednio przed wyjazdem. 

Bilety: 45 złotych za normalny, 30 zł za bilet ulgowy, osoby niepełnosprawne płacą 25 zł.

7. Żuławska Kolej Dojazdowa

Kolejka ta jest położona bardzo malowniczo, bo na Żuławach Wiślanych. Kursuje pomiędzy stacjami Sztutowo - Prawy Brzeg Wisły oraz Stegna Gdańska - Nowy Dwór Gdański - Tuja.

W 2014 roku linii groziła likwidacja, jednak dzięki staraniom miłośników udało się ją uratować. Żuławska Kolej Dojazdowa jest nie tylko wyjątkowo ciekawą atrakcją turystyczną, ale pełni rolę lokalnego środka transportu dla okolicznych mieszkańców w okresie sezonu letniego. W 2023 roku rozkład jazdy jest dostępny tu (pierwsze kursy od 29 kwietnia).

Żuławska Kolej Dojazdowa

Cała sieć liczy ok. 35 km czynnego toru. Po drodze znajdują się piękne nadmorskie kurorty jak Stegna czy Jantar, muzeum w Sztutowie, a także czynny do dziś wyjątkowy zabytek hydrotechniczny: most obrotowy na rzece Szkarpawie. Imponująca konstrukcja składa się z przęsła obrotowego o długości 37,5 m, wspartego na środkowym filarze głównym oraz krótszego przęsła stałego, opartego na filarze dodatkowym i jednym z przyczółków. Długość mostu zbudowanego w 1906 wynosi łącznie 43,5 m.

Bilety: koszt biletów jednorazowych normalnych waha się od 15 do 29 zł w jedną stronę w zależności od wybranego wariantu trasy. Można też kupić bilet całodzienny za 90 zł lub weekendowy za 110 zł. Bilet na przewóz roweru kosztuje 12zł.

Sławek Tomkowski