PPK – 10 pytań i odpowiedzi

Temat pieniędzy i oszczędzania jest zawsze bardzo drażliwy. Nie inaczej jest z PPK. Chcemy wiedzieć, czy Pracownicze Plany Kapitałowe są dobrze skonstruowane, opłacalne i bezpieczne. Ile jest prawdy w negatywnych opiniach dotyczących PPK? Przekopaliśmy się przez założenia rządowego programu – dostarczamy jednak wiedzy, a nie rozstrzygnięć. Zostać czy nie zostawać w PPK? Na to pytanie każdy musi sobie odpowiedzieć sam.

Co powinien zrobić pracownik, który ukończył 55 rok życia jeśli chce przystąpić do PPK? Czy mu się to w ogóle opłaca?

Osoby, które nie ukończyły 55 roku życia są zapisywane do programu niejako z automatu. Natomiast osoby, które ukończyły 55 lat, ale nie ukończyły 70 roku życia, mogą przystąpić do programu wyłącznie na swój wniosek. Wiek pracowników weryfikowany jest na dzień zawarcia w ich imieniu i na ich rzecz umowy o prowadzenie PPK.

Odpowiedź na drugie pytanie jest nieco trudniejsza. Bartosz Marczuk, wiceprezes Polskiego Funduszu Rozwoju, widzi sprawę tak: sceptycy twierdzą, że PPK nie jest dla osób starszych i gorzej zarabiających. Tymczasem nawet jeśli planujemy odejść na emeryturę za 5 czy 10 lat, warto wykorzystać tę okazję do zgromadzenia dodatkowego kapitału – zwłaszcza, że do naszego rachunku dokłada się pracodawca i państwo.

Czy to prawda, że w PPK można oszczędzać tylko do 60. roku życia?

Nie. W PPK można oszczędzać również po ukończeniu 60 lat.

Dobrowolność czy przymus
Jak rozumieć dobrowolność uczestnictwa w PPK, skoro do programu pracownicy zapisywani są z automatu?

Pomimo, że do programu obowiązuje automatyczny zapis, to jednak każdy pracownik ma możliwość rezygnacji z oszczędzania w PPK. Automatyczny zapis jest wynikiem uproszczenia procesu decyzyjnego w związku z zastosowaniem rozwiązań ekonomii behawioralnej – nauki z pogranicza ekonomii i psychologii. U niektórych osób występuje niechęć do podejmowania działań, które mogłyby poprawić ich sytuację, lecz wiążą się z pewnym wysiłkiem lub wyrzeczeniami, a jedną z takich pożądanych lecz trudnych do wdrożenia aktywności jest właśnie systematyczne oszczędzanie. Dlatego, aby przystąpić do PPK, nie trzeba nic robić (dotyczy to jednak tylko osób, które nie mają jeszcze 55 lat, jeśli ukończyły ten wiek, są zapisywane do PPK wyłącznie na swój wniosek). System automatycznego zapisu funkcjonuje w wielu programach oszczędnościowych na świecie.

Dodatek do emerytury z ZUS
Dlaczego mamy uczestniczyć w PPK, jeżeli już teraz wiadomo, że ten program nie rozwiąże problemu niskich emerytur w Polsce?

Nie powinno się oczekiwać, że Pracownicze Plany Kapitałowe rozwiążą wszystkie bolączki polskiego systemu emerytalnego.

PPK to jest program dodatkowego, prywatnego oszczędzania na przyszłość, a środki które zgromadzimy w PPK, należy traktować jako uzupełnienie świadczeń z systemu powszechnego.

Pamiętając przy tym, że w okresie po zakończeniu naszej aktywności zawodowej każda złotówka może mieć znaczenie.

Wypłata przed 60. rokiem życia
Jakie są zasady wypłaty środków zgromadzonych na naszym rachunku PPK przed 60. rokiem życia?

Założeniem programu jest oszczędzanie do ukończenia 60 roku życia. Powód jest oczywisty: im dłuższy okres oszczędzania, tym wyższe świadczenie. Jednak przymusu nie ma. W każdym momencie możemy wycofać środki ze swojego rachunku PPK, dokonując tzw. zwrotu. Przy czym wycofanie środków przed osiągnięciem 60 lat wiąże się dla nas z pewnymi potrąceniami. Środki otrzymamy pomniejszone o:

• podatek od zysków kapitałowych (nie od całej zgromadzonej kwoty!),
• wpłatę powitalną i dopłaty roczne od państwa,
• 30 proc. wpłat od pracodawcy – ta kwota zostanie przekazana na nasz indywidualny rachunek w ZUS jako składka na ubezpieczenie emerytalne.

Dokonanie zwrotu nie oznacza rezygnacji z oszczędzania w PPK. Aby zaprzestać oszczędzania, pracownik powinien złożyć pracodawcy deklarację o rezygnacji.

Ponadto możemy wypłacić środki z rachunku PPK bez żadnych potrąceń w przypadku wystąpienia tzw. szczególnych sytuacji życiowych. Pierwsza to choroba uczestnika PPK, jego małżonka lub dziecka (w ramce pod tekstem podajemy, co ustawodawca rozumie pod pojęciem „poważne zachorowanie”). Na leczenie możemy wypłacić do 25 proc. zgromadzonych oszczędności (wypłata może być jednorazowa lub ratalna).

Drugi to wypłata na sfinansowanie wkładu własnego przy zaciąganiu kredytu hipotecznego np. na zakup mieszkania lub budowę domu (z tego rozwiązania skorzystać można tylko do ukończenia 45 lat). W tym przypadku należy zwrócić pieniądze na swój rachunek PPK. Na zwrot całości uczestnik ma maksymalnie 15 lat od dnia ich wypłaty, a zwrot środków nie może rozpocząć się później niż 5 lat od dnia ich wypłaty. Sposób zwrotu ustala się indywidualnie z instytucją zarządzającą PPK. Jest to w zasadzie forma nieoprocentowanej pożyczki.

Wybór instytucji finansowej
Czy pracownik sam może sobie wybrać instytucję finansową, której powierzy swoje oszczędności?

Nie. Wyboru instytucji finansowej dokonuje pracodawca w porozumieniu z zakładową organizacją związkową, a jeśli takiej nie ma, z reprezentacją osób zatrudnionych. Porozumienie powinno zostać osiągnięte najpóźniej na miesiąc przed upływem terminu na zawarcie umowy o zarządzanie PPK. W razie braku takiego porozumienia ostateczna decyzja należy do pracodawcy. Ważne, aby proces wyboru instytucji finansowej był prowadzony w sposób przejrzysty i został udokumentowany - pozwoli to uniknąć późniejszych sporów.

Dziedziczenie środków
Co się dzieje ze zgromadzonym kapitałem po śmierci uczestnika PPK?

Środki zgromadzone na rachunku PPK są prywatną własnością uczestnika PPK i podlegają dziedziczeniu. Każdy uczestnik programu może wskazać instytucji finansowej jedną lub więcej osób, które po jego śmierci otrzymają środki zgromadzone na jego rachunku. Przy czym, jeśli w chwili śmierci uczestnik PPK pozostawał w związku małżeńskim, to niezależnie od tego, ilu uprawnionych wskaże - połowa zgromadzonych przez niego oszczędności na rachunku PPK (objętych małżeńską wspólnością majątkową) trafi do małżonka. Dopiero pozostała część tych środków zostanie przekazana osobom uprawnionym.

Oczywiście żona czy mąż, poza faktem, że otrzymają wynikającą ze wspólności majątkowej połowę środków, mogą także zostać osobami uprawnionymi i uzyskać całość lub część drugiej połowy środków.

Rezygnacja z PPK
Czy pracownik może zrezygnować z udziału w PPK? Czy jest to proces automatyczny? Czy po rezygnacji można ponownie przystąpić do programu?

Dla pracownika udział w PPK jest dobrowolny, co oznacza, że ma on możliwość rezygnacji z oszczędzania w dowolnym momencie. Rezygnacja wiąże się jednak z koniecznością złożenia pracodawcy pisemnej deklaracji o rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK, opatrzonej własnoręcznym podpisem pracownika.

Każda rezygnacja z oszczędzania w PPK jest ważna maksymalnie przez cztery lata, aż do kolejnego autozapisu lub do momentu zmiany przez pracownika decyzji o uczestnictwie w PPK.

Pracownik, który zrezygnował z PPK, może w każdej chwili przystąpić do programu, składając pracodawcy pisemny wniosek o dokonywanie wpłat do PPK.

Zasada rozłożonego ryzyka
Czy związane z PPK instytucje finansowe inwestują pieniądze uczestników rozważnie, biorąc pod uwagę ich wiek, osobiste preferencje i skłonność do ryzyka?

Dobra informacja dla tych, którzy mają awersję do ryzyka: już od momentu przystąpienia do programu możecie wybrać fundusz z najniższym ryzykiem inwestycyjnym.

Mimo, że uczestnik PPK zostaje automatycznie przypisany do funduszu zgodnie z jego wiekiem, ma wpływ na to, jak inwestowane są jego środki – może zdecydować o przeniesieniu całości lub części oszczędności do innych funduszy oferowanych przez tę samą instytucję finansową. Co do wieku: pieniądze uczestnika nie są inwestowane w te same instrumenty finansowe bez względu na jego metrykę. Im uczestnik PPK będzie starszy, tym więcej jego kapitału będzie inwestowane w bezpieczniejsze papiery wartościowe, takie jak obligacje skarbowe.

Hamulec bezpieczeństwa
Skąd pewność, że za 20-30 lat wartość oszczędności nie będzie niższa niż w momencie wpłacania składek?

Program PPK daje możliwość wypłaty oszczędności w dowolnej chwili – np. gdy uznamy, że sami zainwestujemy je lepiej lub z obawy, że politycy zmienią przepisy dotyczące PPK.

Jak wskazuje wprost ustawa o PPK - instytucje finansowe zobowiązane są inwestować środki w PPK zgodnie z interesem uczestnika PPK, dążąc do osiągnięcia bezpieczeństwa i efektywności dokonywanych lokat oraz przestrzegając zasad ograniczania ryzyka inwestycyjnego. Nadzór nad PPK w zakresie działalności instytucji finansowych sprawuje Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) – z uwzględnieniem zgodności z prawem oraz interesu uczestników PPK. Jednak należy pamiętać, że specyfika gromadzenia oszczędności w funduszach inwestycyjnych ze swojej istoty związana jest z ryzykiem. Niemniej, w przypadku funduszy PPK (fundusze zdefiniowanej daty), ryzyko to jest minimalizowane.

Miro Konkel

 

---

Czym jest poważne zachorowanie?

W myśl ustawy o PPK za poważne zachorowanie uznaje się:

• całkowitą niezdolność do pracy w rozumieniu ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ustaloną w formie orzeczenia przez lekarza orzecznika lub komisję lekarską Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na okres co najmniej 2 lat,
• umiarkowany lub znaczny stopień niepełnosprawności w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, ustalony w formie orzeczenia przez zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności na okres co najmniej 2 lat,
• niepełnosprawność osoby, która nie ukończyła 16 lat, w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, ustaloną w formie orzeczenia przez zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności,
• zdiagnozowanie u osoby dorosłej jednej z następujących jednostek chorobowych: amputacja kończyny, bakteryjne zapalenie mózgu lub opon mózgowo-rdzeniowych, wirusowe zapalenie mózgu, choroba Alzheimera, choroba Leśniowskiego-Crohna, choroba neuronu ruchowego (stwardnienie zanikowe boczne), choroba Parkinsona, dystrofia mięśniowa, gruźlica, niewydolność nerek, stwardnienie rozsiane, choroba wywołana przez ludzki wirus upośledzenia odporności (HIV), kardiomiopatia, nowotwór złośliwy, toczeń trzewny układowy, udar mózgu, utrata mowy, słuchu lub wzroku, wrzodziejące zapalenie jelita grubego lub zawał serca,
• zdiagnozowanie u dziecka jednej z następujących jednostek chorobowych: poliomyelitis (choroba Heinego-Medina), zapalenie opon mózgowych, zapalenie mózgu, anemia aplastyczna, przewlekłe aktywne zapalenie wątroby, padaczka, gorączka reumatyczna, nabyta przewlekła choroba serca, porażenie (paraliż), utrata wzroku, głuchota (utrata słuchu), potransfuzyjne zakażenie wirusem HIV, schyłkowa niewydolność nerek, tężec, cukrzyca, łagodny guz mózgu, przeszczepienie narządów, zabieg rekonstrukcyjny zastawek, zabieg rekonstrukcyjny aorty lub nowotwór złośliwy.

---

Wejdź na FORUM! ❯