IKE/IKZE - co to jest?
Nie kojarzmy IKE/IKZE tylko z emeryturą. Jest to sposób na gromadzenie oszczędności na dowolny cel, z których będziemy mogli skorzystać po 60/65. roku życia.
Decydując się na założenie IKE/IKZE podejmujemy suwerenną decyzję - sami wybieramy odpowiednią dla nas formę inwestycji, czyli wpływamy na sposób zarządzania naszymi środkami, które są naszymi środkami prywatnymi. Jeśli ktoś wierzy, że rząd mógłby w jakiś sposób przejąć te środki, to oznacza, że również wierzy, że rząd może przejąć nasze oszczędności na rachunkach bankowych.
Konto emerytalne a ulga podatkowa
Podstawową korzyścią z gromadzenia oszczędności na IKE/IKZE jest zwolnienie zysków przynoszonych przez te oszczędności z podatku dochodowego od osób fizycznych (z tzw. „podatku Belki”). IKE/IKZE to jedyna indywidualna forma oszczędzania, która posiada taką ulgę. Oszczędzając na IKE/IKZE nie zapłacimy podatku od zysków z obrotu akcjami, również dywidendy i odsetki od obligacji wpłyną na nasz rachunek w pełnej wysokości.
Dla zachowania prawa do zwolnienia tych środków od podatku dochodowego należy je utrzymywać w systemie emerytalnym do spełnienia określonych warunków (m.in. ukończenie 60 lat dla IKE, czy ukończenie 65 lat dla IKZE). Przed tym momentem środki mogą być transferowane bez podatku jedynie z konta IKE na inne konto IKE lub z konta IKZE na inne konto IKZE lub z konta IKE do programu emerytalnego (nie jest możliwy transfer z IKZE do programu emerytalnego).
Główną różnicą podatkową między IKE a IKZE jest fakt, iż wpłaty dokonywane na IKZE można odliczyć od podstawy opodatkowania (w ramach przysługującego limitu), co ma wpływ na zmniejszenie podatku płaconego fiskusowi. Na starcie zyskujemy 18% lub 32%, w zależności od progu podatkowego w którym jesteśmy. Podatek dochodowy zapłacimy dopiero „na wyjściu” z inwestycji w IKZE, jego stawka wyniesie 10%.
W każdej chwili możliwe jest wypowiedzenie umowy o prowadzenie IKE lub IKZE, ale wówczas dla wypłacanych środków zostanie naliczony i potrącony należny podatek (w przypadku IKE - "podatek Belki", ale tylko od osiągniętego zysku; w przypadku IKZE podatek dochodowy od całości wypłaconych środków).
Limit wpłat na IKE
Wpłaty dokonywane na IKE w danym roku kalendarzowym nie mogą przekroczyć kwoty odpowiadającej trzykrotności przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok. Limit wpłat w danym roku nigdy nie może być niższy od limitu określonego w roku poprzedzającym - inaczej mówiąc, w przypadku spadku płac limity te ulegają "zamrożeniu".
W 2018 roku limit wpłat IKE wynosi 13 329 zł.
Limit wpłat na IKZE
Roczny limit wpłat na IKZE nie może przekroczyć kwoty odpowiadającej 1,2 krotności przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok.
W 2018 roku limit wpłat IKZE wynosi 5 331,60 zł.
Dowolność wpłat
Gromadząc środki na IKE oraz IKZE nie jesteśmy obligowani do dokonywania regularnych wpłat – możemy to robić dowolnie, byle nie przekroczyć w danym roku możliwego maksymalnego limitu wpłat. Wpłat możemy dokonywać zatem jednorazowo, na raty, na początku lub w dowolnym momencie roku, a nawet nie wpłacać środków wcale, jeśli mamy pilniejsze wydatki – nie poniesiemy wówczas żadnych konsekwencji takiego „nieregularnego” postępowania, dotyczy to rachunku maklerskiego.
Zakres inwestycji IKE/IKZE
Katalog instrumentów, jakie możemy nabywać, obejmuje głównie instrumenty finansowe o małym lub niskim ryzyku - akcje, obligacje, certyfikaty strukturyzowane i inne instrumenty notowane na rynku regulowanym (GPW). Nie możemy inwestować w bardziej ryzykowne instrumenty pochodne (kontrakty terminowe czy opcje), jak również zawierać transakcji na rynkach zagranicznych.
Inwestować możemy agresywnie, zawierając nawet wielokrotne transakcje w ciągu jednego dnia, jak też zawierać transakcje sporadycznie – tylko co jakiś czas. Technicznie, sposób zawierania transakcji jest taki sam jak na zwykłym rachunku maklerskim. Ograniczeniem jest jednak to, iż zlecenia zakupu muszą być pełnopłatne (brak odroczenia płatności i możliwości korzystania z kredytów). Poza brakiem dostępu do kontraktów terminowych czy opcji, nie skorzystamy również z krótkiej sprzedaży. W przypadku rachunku maklerskiego decyzję podejmujemy samodzielnie. Możemy korzystać z raportów analitycznych Domu Maklerskiego BOŚ SA.
Jeśli nie chcemy zarządzać samodzielnie, możemy otworzyć AMIKE, gdzie o inwestycjach będą decydować specjaliści z DM BOŚ.
Dziedziczenie konta emerytalnego
Zakładając IKE/IKZE można wskazać w odpowiedniej dyspozycji tzw. osoby uprawnione oraz procent ich partycypacji w spadku - środki z IKE/IKZE nie wchodzą wówczas w dział spadku. Dyspozycja dotycząca osób uprawnionych może być w każdym czasie zmieniona.
Bardzo ważne jest to, iż spadkobranie z IKE/IKZE jest zwolnione od podatku od spadków i darowizn. W przypadku IKE osoba, która takie środki otrzyma, może je wypłacić nie płacąc z tego tytułu podatku dochodowego. Spadkobiercy z IKZE będą musieli zapłacić podatek dochodowy w wysokości 10%, chyba, że dokonają wypłaty transferowej na swoje konto IKZE. Zatrzymanie środków w III filarze zwalnia z konieczności zapłacenia podatku, zapłacimy go wtedy, gdy będziemy wycofywać środki z własnego IKZE.
Wypłata, zwrot, transfer
Niedogodnością IKE/IKZE są z pewnością ograniczenia w dysponowaniu środkami i ograniczony limit wpłat. Jeśli zamierzamy jednak inwestować długoterminowo bez konieczności wycofywania środków, korzyści zdecydowanie będą przeważać. Jeśli sytuacja nas do tego zmusi, środki będziemy mogli zawsze wycofać, ale wówczas pamiętajmy o ewentualnym podatku.
Wypłata z IKE
Ponieważ IKE ma służyć gromadzeniu środków na przyszłą emeryturę, wypłata następuje po ukończeniu przez oszczędzającego 60. roku życia lub nabyciu uprawnień emerytalnych i ukończeniu 55. roku życia oraz spełnienia następującego warunku:
-
dokonywanie wpłat na IKE w co najmniej 5 dowolnych latach kalendarzowych
albo - dokonanie ponad połowy wartości wpłat nie później niż 5 lat przed złożeniem wniosku o wypłatę.
Wypłata z IKZE
W przypadku IKZE wypłata następuje po ukończeniu przez oszczędzającego 65. roku życia oraz pod warunkiem dokonywania wpłat na IKZE co najmniej w 5 latach kalendarzowych.
Wypłata może być dokonana jednorazowo lub ratalnie. Wypłata w ratach środków zgromadzonych przez oszczędzającego następuje przez co najmniej 10 lat. Jeżeli wpłaty na IKZE były dokonywane przez mniej niż 10 lat, wypłata w ratach może być rozłożona na okres równy okresowi, w jakim dokonywane były wpłaty. Złożenie dyspozycji wypłaty (jednorazowej bądź w ratach) powoduje, iż otwarcie kolejnego IKE/IKZE nie będzie już możliwe.
Zwrot i częściowy zwrot
Jeśli sytuacja życiowa zmusi nas do wycofania środków zgromadzonych na IKE/IKZE przed osiągnięciem uprawnień emerytalnych, możemy dokonać tzw. „zwrotu" (IKE i IKZE) lub „częściowego zwrotu" (tylko IKE). Dokonując zwrotu wycofujemy wszystkie środki zgromadzone na IKE/IKZE, a w przypadku „częściowego zwrotu" (tylko dla IKE) - części posiadanych przez nas środków. Może się to odbywać tylko w formie pieniężnej, więc jeśli nie posiadamy na rachunku odpowiedniej kwoty, powinniśmy zadbać o sprzedaż całości lub części posiadanych walorów.
Częściowy zwrot może być dokonany tylko i wyłącznie ze środków pochodzących z wpłat na IKE. Wykonanie częściowego zwrotu następuje w ciągu 30 dni od dnia złożenia odpowiedniego wniosku.
W przypadku „zwrotu” środków z IKZE (z IKZE nie można dokonać „częściowego zwrotu”) zwróconą kwotę trzeba będzie doliczyć do podstawy opodatkowania za dany rok kalendarzowy. Dokonanie „zwrotu” jest jednoznaczne z rozwiązaniem Umowy.
Wypłata transferowa
Oszczędzający, który zdecydował się na założenie IKE/IKZE i po pewnym czasie nie jest zadowolony ze sposobu prowadzenia konta przez daną instytucję, ma prawo w każdym czasie przenieść swój kapitał do innej instytucji finansowej. Możliwe jest też przeniesienie środków gromadzonych przez oszczędzającego na IKE do programu emerytalnego, do którego przystąpił, bądź też do IKE prowadzonego przez inną instytucję finansową. Przenoszenie środków między IKE, między IKZE lub między IKE i PPE nosi nazwę wypłaty transferowej. Przedmiotem wypłaty transferowej może być wyłącznie całość środków. Przenoszenia środków można dokonywać tylko na drodze IKE-IKE, IKE-PPE lub IKZE-IKZE.
Kto i gdzie może założyć IKE/IKZE
W DM BOŚ rachunki IKE/IKZE otwierane są i prowadzone bezpłatnie osobom, które ukończyły 18 lat. Każdy możne posiadać tylko jedno konto IKE/IKZE, ale wolno je zmieniać, przenosić i przekształcać.
Podsumowanie:
Jaki rodzaj konta wybrać: IKE czy IKZE ? Naszym zdaniem najlepiej oba, a jeśli chcemy zdecydować się tylko na jedno, to powinno być to konto IKZE. Ze szczegółowym porównaniem obydwu rachunków będzie można się zapoznać w kolejnej części tekstu.
Grzegorz Zalewski
ekspert DM BOŚ
Komentarze (0) / skomentuj / zobacz wszystkie