Kryzys wieku średniego - jak go wykorzystać

Ludzie często poszukują listy symptomów, by sprawdzić, czy doświadczają właśnie kryzysu wieku średniego. To połączenie różnych emocji, wydarzeń i fizycznych zmian, które wskazują na to, że okres transformacji się zbliża. Ostateczny dowód zwykle rozpoznajemy patrząc wstecz, kiedy akceptujemy zachodzące w nas zmiany i godzimy się z nowymi potrzebami. Jednak symptomy tego zjawiska można postrzegać także jako znaki ostrzegawcze. Z czasem zrozumienie, skąd się biorą, może rzeczywiście pomóc w przejściu przez proces zmian.

Najprawdziwszymi wskaźnikami są tu te, które rzeczywiście odzwierciedlają istotne zmiany w życiu danej osoby. Najczęściej istotną rolę odgrywają tu przyjaciele i współpracownicy, którzy zauważają kryzys, zanim doświadczająca go osoba w ogóle zda sobie z tego sprawę. Tak naprawdę: samo to, że ktoś powie ci, że chyba przechodzisz kryzys wieku średniego, może być wystarczająco nieprzyjemnym doświadczeniem, by sprawić, że naprawdę zaczniesz go przechodzić.

Stworzyłem tę listę znaków ostrzegawczych około dziesięć lat temu, w oparciu o moją zawodową i bezpośrednią pracę z setkami ludzi doświadczających kryzysu wieku średniego. Nawet jeśli zauważasz u siebie większość wymienionych objawów, nie panikuj. Najważniejsze jest to, że kryzys sam w sobie nie jest niczym złym – jest rodzajem metamorfozy życiowej. Możesz wykorzystać ten czas, by dokonać w sobie ważnych zmian i stać się kimś jeszcze lepszym.

Symptomy kryzysu wieku średniego

Poniżej przedstawiam listę objawów, które pokazują, że rozpoznanie kryzysu wieku średniego w dużym stopniu zależy od osoby, która doświadcza danych zmian.

• Patrząc w lustro, nie rozpoznajesz już dawnego siebie.
• Chcesz zmienić dobrą pracę.
• Czasem bez powodu czujesz się bardzo niedobrze, robiąc rzeczy, które wcześniej cię uszczęśliwiały.
• Zmieniasz wyznanie lub interesujesz się innymi religiami, kościołami czy np. filozofią new age.
• Zmieniasz nawyki. To, co wcześniej przynosiło ci radość, staje się nudne. Nie potrafisz kończyć zadań, które wcześniej przychodziły ci z łatwością, albo trudno ci się na nich skoncentrować.
• Cierpienie sprawia ci przyjemność.
• Masz ochotę uciec od wszystkiego.
• Odczuwasz potrzebę pracy nad kondycją fizyczną.
• Łatwo się irytujesz lub wpadasz w złość bez powodu.
• Zmieniają się twoje alergie.
• Masz potrzebę intensywnego fizycznego ruchu (bieganie, jazda na rowerze, taniec, szybkie czerwone samochody, skoki ze spadochronem i inne).
• Testujesz nowe gatunki muzyczne.
• Odczuwasz nagłą potrzebę nauczenia się gry na instrumencie.
• Nagle chcesz rysować, malować, pisać książki lub wiersze.
• Zmieniasz nawyki związane ze snem (zazwyczaj – śpisz mniej).
• Rozmyślasz o śmierci i o jej istocie.
• Zmieniasz przyjmowane witaminy i suplementy diety, by przedłużyć swoje życie.
• Drastycznie zmieniasz dietę.
• Kupujesz dużo nowych ubrań i poświęcasz więcej czasu na dbanie o swój wygląd.
• Drastycznie zmieniasz wygląd włosów (farbowanie lub ogolenie głowy na łyso).
• Odczuwasz potrzebę zmiany otoczenia.
• Trzymasz się z przedstawicielami innych pokoleń – ich energia i pomysły cię inspirują.
• Denerwuje cię to, dokąd zmierza społeczeństwo. Doświadczasz potrzeby zmiany świata na lepsze.
• Opuszczasz (mentalnie lub fizycznie) rodzinę lub czujesz się uwięziony w bieżących relacjach rodzinnych.
• Czujesz potrzebę uczenia lub uzdrawiania innych.
• Pragniesz prostego życia.
• Intensywniej wracasz do dzieciństwa.
• Znów potrafisz bawić się dla samej zabawy.
• Ciągle pytasz samego siebie: Dokąd w życiu zmierzam?
• Doświadczyłeś ostatnio skrajnie stresującej sytuacji (stres może wywołać przemiany związane z kryzysem wieku średniego. Przykładem takich wydarzeń mogą być: zmiana pracy, rozwód, śmierć bliskiej osoby, wpływ chemikaliów czy toksyn na organizm lub doświadczenie poważnej choroby).
• Robisz rzeczy, które mogą wpędzić cię w kłopoty, co zaskakuje wszystkich, bo to do ciebie niepodobne.
• Ktoś niespodziewanie wykrzykuje: Chyba przechodzisz kryzys wieku średniego!

Kryzys wieku średniego to tak naprawdę próba rozpoczęcia życia na nowo, tak, by było bardziej zgodne z wewnętrznymi potrzebami danej osoby. W związku z istniejącymi osobistymi zobowiązaniami, zwykle nie jest łatwo rozwiązać odczuwany w takiej sytuacji konflikt. W związku z tym osoby doświadczające kryzysu wieku średniego zachowują się, jakby były zdezorientowane lub zagubione, próbując rozeznać się w sprzecznych uczuciach, których doświadczają. Często również starają się poprawić jakość swojego życia, nie zdając sobie sprawy z tego, dlaczego zachowują się w taki sposób.

To połączenie świadomych i nieświadomych działań często sprawia, że osoby w kryzysie wieku średniego stają się nieprzewidywalne. Prowadzi to do jednego z najniebezpieczniejszych objawów – zaprzeczania. Konfrontacja z osobą w pierwotnych stadiach kryzysu wieku średniego zwykle wywoła i wzmocni mocne reakcje zaprzeczania, ze względu na to, że świadome i nieświadome działania nie wiążą się ze sobą.

Najczęściej kryzys wieku średniego dobrze definiują zachodzące zmiany. Dzieje się tak dlatego, że staje się on najbardziej widoczny, gdy w istocie człowieka dojdzie już do znaczących zmian. Jednak proces zwykle zaczyna się na długo przed pojawieniem się pierwszych zauważalnych objawów.

Istnieje możliwość udzielenia pomocy osobie doświadczającej kryzysu, tak, by odkryła, jak lepiej zdefiniować na nowo życie, by lepiej pasowało do tego, co sprawia, że jest zadowolona i szczęśliwa. Trzeba tu szczególnej troski, bo osoba doświadczająca kryzysu wieku średniego często czuje się uwięziona i ma wrażenie, że nie istnieje dobre wyjście z tej sytuacji.

Radzenie sobie z objawami kryzysu wieku średniego

W doświadczeniu kryzysu wieku średniego nie chodzi o wyleczenie zestawu objawów. Innymi słowy – nie jest to coś, z czym pójdziesz do lekarza, żeby przepisał ci tabletki – to raczej czas w twoim życiu, w którym poszukujesz źródeł wiedzy, by czerpać z życia więcej. Chodzi tu o zmianę życia w taki sposób, by lepiej dopasować je do potrzeb twojej duszy. To naturalny biologiczny i psychologiczny sposób na dojrzewanie. Nawet jeśli niektóre objawy wydają się zaprzeczeniem postępu: czasem trzeba zrobić krok w tył, by ruszyć naprzód. Może to również oznaczać nauczenie się na nowo, czym jest zabawa – to w końcu forma edukacji.

Wszyscy z wiekiem się rozwijamy. Najlepszym rozwiązaniem w przypadku kryzysu wieku średniego jest nauczenie się przyjmowania zachodzących zmian i zbadanie metod transformacji. Jeśli nie zrobisz niczego, pozwolisz, by to kryzys zdecydował o tym, jak się zmienisz. Spowoduje zmianę, ale będzie to zmiana pochodząca z zewnątrz, której nie będziesz w stanie kontrolować i która często przy okazji krzywdzi osoby z twojego otoczenia.

Zaprzeczanie kryzysowi wieku średniego jest tym samym, co nie robienie niczego – sprawi, że doświadczenie stanie się jeszcze mocniejsze. Współczesna kultura nie wie, co zrobić ze zmianami nadchodzącymi w środku życia. Nie każdy doświadcza ich w takim samym stopniu, niektórzy zaprzeczają więc w ogóle ich istnieniu. Jednak każdy, kto doświadczył kryzysu wieku średniego, potwierdzi, że to bardzo realne przeżycie. Jeśli jesteś na etapie dezorientacji, twoje wybory unieszczęśliwiają innych, a zaprzeczanie sprawia, że jakość życia spada, poszukaj pomocy.

Kolejnym problemem jest to, że współczesny zachodni styl życia oparty jest na pogoni za pieniądzem i realizacji celów, a nie na wspieraniu tego, co jest prawdą o nas. Ludzie są tak skupieni na swoich dochodach i oczekiwaniu na kolejną wypłatę, że zapominają, że nie mogą sobie pozwolić na życie zgodnie z własnymi wewnętrznymi potrzebami. Niestety spoglądanie na problem wyłącznie z perspektywy finansowej również oznacza, że nic nie robisz i przyczynia się wyłącznie do tego, że kryzys i tak się rozprzestrzeni.

Znacznie taniej jest odnieść się do procesu i nauczyć się czegoś o nim, niż płacić za długoterminowe konsekwencje, jeśli pozwolisz, by kryzys nabrał prawdziwie potężnych rozmiarów.

Poszukaj pomocy, zmieniając kierunek

Jednym z najtrudniejszych objawów do pokonania jest to, że ludzie, którzy doświadczają kryzysu wieku średniego często czują się odseparowani, nierozumiani i samotni. Tymczasem prawda jest taka, że wcale nie musisz być w tym sam. Możesz znaleźć zrozumienie u osób, które nie ograniczają twoich przemian ocenami z zewnątrz. Tymczasem osoby w kryzysie wieku średniego często szukają samotności, by uniknąć oceny otoczenia.

Wiem z własnego doświadczenia, że można znaleźć rozwiązania, które naprawdę działają. To nie jest łatwe, zawsze wymaga to procesu uczenia się. Poszukiwanie wskazówek może go uczynić przyjemniejszym. Nie szukaj pomocy u osób, które próbują cię oceniać, poszukaj raczej takiej, która pomoże ci unikać typowych błędów. Problem polega na tym, że bolesne uczucie izolacji i potrzeba uczynienia tego procesu własną drogą zwykle sprawia, że dużo trudniej jest poszukiwać wsparcia z zewnątrz.

Partnerzy osób w kryzysie wieku średniego

Musimy też zastanowić się nad partnerami osób doświadczających kryzysu wieku średniego. Niektóre z ich zachowań, to:

• Większa skłonność do ocen.
• Lekceważenie problemu i przekonanie, że zniknie, wystarczy cierpliwie poczekać.
• I zwykle ¼ objawów, których doświadcza osoba w kryzysie wieku średniego.

Jak stwierdziliśmy wcześniej: ocenianie lub cierpliwe czekanie, aż problem sam się rozwiąże, w rzeczywistości tylko zaostrzają kryzys.

Zrozum, że proces zmian jest zwykle dla partnera tak trudny, jak dla osoby, która ich doświadcza. Zwykle i partnerzy czują się zdezorientowani i, co gorsza, mają wrażenie, że pozostają w tyle, skoro osoba w kryzysie zwykle poszukuje wolności, której nie potrafi zdefiniować. Często sprawia to, że partnerzy stają się bardziej oceniający, bo poszukują odpowiedzi, co prowadzi do dalszego pogarszania się relacji w związku. Pamiętaj, że najgorszym, co możesz zrobić, jest ocenianie – sprawia ono, że osoba doświadczająca kryzysu może uciec, wpadając w sidła szalejących przemian.

Jak na ironię, jeśli partnerzy są ze sobą blisko, dopasowują się do siebie. Kiedy jedno z nich doświadcza kryzysu wieku średniego, często przenosi się on też na drugie. W związku z tym partnerzy często są w kryzysie kilka kroków wcześniej, co pozwala im zająć się własnym problemem bardziej otwarcie. Skoro zwykle poszukują odpowiedzi, by pomóc partnerowi, wykorzystują je także nieświadomie do pomocy samym sobie. W trzech sytuacjach na cztery to partner jest osobą, która pierwsza pomoże, bo zwykle to właśnie najbliżsi kontaktują się ze mną z prośbą o poradę. Znajdowanie się na wcześniejszym etapie procesu we własnym życiu pomaga w udzielaniu pomocy, skoro popełniło się jeszcze mniej błędów, z którymi trzeba sobie poradzić. Na tym etapie ludzie są jeszcze zbyt skłonni do unikania problemów, które dostrzegają u innej osoby doświadczającej kryzysu.

Marcin Wróblewski