Jak bardzo starasz się dopasować?

Pod powierzchnią

Ludzie prezentują różne style automonitoringu, czyli w różny sposób dostosowują swoje zachowanie do określonych sytuacji społecznych. Pojęcie automonitoringu (wraz z 25-stopniową skalą określającą jego stopień) zostało ukute przez amerykańskiego psychologa Marka Snydera w latach 70. ubiegłego wieku.

Istnieje różnica między tym, jak dana osoba prezentuje się w towarzystwie innych, a tym, co kryje się w jej wnętrzu. Warto zastanowić się nad tym, czym tak naprawdę jest osobowość. Czy jest to nasza publiczna twarz, czy raczej ta ukryta, prywatna część naszego ja? Wygląda na to, że dla każdego z nas odpowiedź jest inna, zależnie od tego, jaki styl automonitoringu prezentujemy. Badania dowiodły, że nie wszyscy ludzie w takim samym stopniu są chętni i gotowi do tego, aby dostosować swoje zachowanie do określonej sytuacji.

Najniżej na 25-stopniowej skali Snydera znajdują się ludzie, którzy dobrze wiedzą, co lubią i nie mają ochoty się zmieniać tylko po to, żeby zaimponować innym albo dopasować się do otoczenia. Ich przeciwieństwem są swoiste „kameleony społeczne”, czyli osoby o wysokim współczynniku automonitoringu. One zawsze starają się dostosować swój wygląd i zachowanie do określonej sytuacji.

Jednym z przejawów automonitoringu jest nasz ubiór. Strój jest głównym elementem wpływającym na większość naszych życiowych wyborów. Badania Snydera wykazały, że największy dylemat, przed którym dzisiaj stoimy, dotyczy fundamentalnej kwestii: w jakim stopniu chcemy dostosować się do innych i robić to, czego od nas oczekują, a w jakim stopniu pragniemy pozostać sobą.

Dusza towarzystwa

Psychologowie uważają, że nasza skłonność (lub jej brak) do dostosowywania się do otoczenia stanowi stały element naszej charakterystyki. Rodzimy się z tą cechą, albo nabieramy jej we wczesnym dzieciństwie. Możliwe, że dziecko, które jest często ignorowane przez rodziców, już od najmłodszych lat doskonali umiejętność automonitoringu, ucząc się, jak zadowalać innych i przyciągać ich uwagę. Około 40 procent z nas prezentuje wysoki stopień automonitoringu (wysoki AM). Pozostałe 60 procent ludzi nie skupia się aż tak bardzo na tym, żeby zrobić wrażenie na innych. Każda z tych dwóch postaw ma swoje zalety i wady. Wcale nie jest tak, że jedna jest lepsza, a druga gorsza. Obie mają swoje mocne i słabe strony.

Ludzie, którzy prezentują niski poziom automonitoringu (niski AM) skupiają się bardziej na własnych uczuciach i przekonaniach — to one stanowią ich wewnętrzny drogowskaz. Jeśli nie zgadzają się z tobą, to na pewno ci o tym powiedzą. Natomiast osoby będące społecznymi kameleonami (wysoki AM) są bardzo wrażliwe na uczucia innych i zawsze biorą je pod uwagę. Jeśli czują się przygnębione, będą się uśmiechać, żeby nie zepsuć innym zabawy. A jeśli powiesz im żart, roześmieją się, nawet jeśli zupełnie ich nie rozbawi.

Typowa osoba prezentująca niski AM zadaje sobie pytanie: „Kim jestem i co mogę zrobić, żeby w tej sytuacji pozostać sobą?”. Jest bardzo przywiązana do wartości, które wyznaje, skupia się na swoim życiu wewnętrznym i ceni sobie to, że potrafi zachować spójność między tym, co robi, a tym, kim jest. Ta niezmienność daje jej poczucie stabilności. Jest lojalna, otwarta, szczera i rzadko zmienia zdanie. Dla niej jakakolwiek próba zmiany zachowania byłaby nienaturalna i nieuczciwa. Jej świat prywatney i życie towarzyskie są ze sobą powiązane, podczas gdy społeczne kameleony traktują je jak dwa odrębne światy, które umożliwiają im ciągłą zmianę osobowości.

Inne podejście

Ludzie, którzy prezentują wysoki AM, z natury zwracają uwagę na to, co myślą inni i starają się dostosować swoje zachowanie do sytuacji. Są jak dobrzy aktorzy: wiedzą, co zrobić i jak się zachować, żeby zawsze być właściwą osobą we właściwym miejscu. Mają szerokie grono przyjaciół, którym dedykują różne swoje role: wytrawnego tenisisty do sobotnich treningów i maniaka filmowego, z którym przyjemnie jest chodzić do kina. Kameleony potrafią podzielić swoje życie na segmenty i do każdego z nich przypisywać inne grupy znajomych.

Czego możemy się nauczyć od tych dwóch różnych rodzajów osobowości? Nie jesteśmy w stanie zmienić swojej natury, ale możemy lepiej wykorzystać swoje mocne strony i nauczyć się pokonywać własne słabości. Możemy również naśladować pozytywne zachowania osób prezentujących inny styl automonitoringu niż my, nawet jeśli to nie leży w naszej naturze.

Poznać samego siebie

Badania wykazały, że zdolność dostosowywania się do sytuacji, typowa dla osób prezentujących wysoki AM, daje im dużą przewagę w życiu zawodowym, ale jednocześnie może sprawić, że przyjaciele będą czasami ich uważać za hipokrytów. Ludzie tacy wspaniale sobie radzą w świecie biznesu. Jeśli jednak za bardzo będą skupiać się na tym, żeby zadowolić innych, może ucierpieć na tym ich związek partnerski.

Mężczyźni o wysokim AM muszą poświęcić dodatkowy czas i energię na pielęgnowanie związku z partnerką, ponieważ dla nich naturalną rzeczą jest posiadanie szerokiego grona znajomych, z którymi łączą ich luźne relacje. To, co jest ich wadą, w pewnych okolicznościach może zamienić się w zaletę: gdy związek się rozpadnie, bez trudu znajdą nową partnerkę, ponieważ nawiązywanie kontaktu z nowymi ludźmi przychodzi im z łatwością.

Z kolei mężczyźni prezentujący niski AM wysoko sobie cenią lojalność; wolą bliską znajomość z niewielką grupą przyjaciół niż pobieżne kontakty z dużym gronem osób. Jeśli któraś z tych bliskich osób zawiedzie ich, czują się zranieni. Rozstania z kobietami również są dla nich bolesne, ponieważ intymna więź z partnerką ma dla nich bardzo duże znaczenie.

Być może najważniejszy wniosek, jaki możemy wyciągnąć z tych przemyśleń jest taki, że nasz własny styl automonitoringu ma fundamentalny wpływ na nasze relacje z ludźmi oraz to, jak postrzegamy otaczający nas świat. Nie wolno nam zapominać, że inni mogą widzieć ten świat zupełnie inaczej.

Znajomość własnego stylu automonitoringu pomaga nam uświadomić sobie, że pewne rozwiązania i wybory odpowiadają nam bardziej niż inne. Dzięki temu łatwiej znajdziemy swoją niszę i nauczymy się doceniać to, że różnimy się od innych.

Czego możemy się nauczyć od siebie nawzajem?

Oba style automonitoringu mają swoje mocne i słabe strony. Czasami warto nauczyć się umiejętności, których sami nie posiadamy.

Rady dla osób o wysokim poziomie AM:

Zawsze starasz się wychodzić do ludzi. Dzięki temu robisz dobre wrażenie, ale masz mniej okazji do tego, żeby pokazać, kim naprawdę jesteś. Dlatego czasami poczekaj chwilę i zobacz, co się stanie. Jeśli chcesz nawiązać z kimś rozmowę, poczekaj, aż ta osoba do ciebie podejdzie — możecie spotkać się w połowie drogi. Być może cisza będzie dla ciebie nieco krępująca, bo nigdy wcześniej nie doprowadzałeś do takiej sytuacji. Skup się jednak na tym, żeby zadawać mniej pytań. Poczekaj, aż druga osoba przerwie ciszę.

Bardzo prawdopodobne, że podzieliłeś swoich znajomych na grupy. Zaryzykuj i zobacz, co się stanie, gdy poznasz ze sobą dwóch swoich kolegów, którzy dotąd się nie znali. Przecież coś ich łączy — obaj darzą cię sympatią — więc raczej nie musisz się martwić, że nie będą umieli się dogadać. A jeśli nawet, to przecież nie muszą się nigdy więcej spotykać.

I kilka rad dla osób o niskim poziomie AM:

Zrób eksperyment: spróbuj nie mówić, co myślisz, gdy będziesz z kimś rozmawiał. Zamiast odkrywać się przed drugą osobą, postaraj się dowiedzieć, jaki ma nastrój. Zacznij zdanie od: „Co sądzisz o…?” i spróbuj znaleźć wspólny temat, który was połączy.

W pracy obserwuj kolegów o wysokim poziomie AM i sprawdź, jak zmieniają swoje zachowanie stosownie do sytuacji. Czy chętnie wysłuchują poglądów innych osób na zebraniu? Czy uważnie słuchają innych uczestników, zanim wyrażą własne poglądy?

Automonitoring — nasze mocne i słabe strony

Chętniej nawiązujemy kontakty z ludźmi, którzy prezentują taki sam poziom automonitoringu, jak my.

Ludzie o niskim poziomie automonitoringu bardziej angażują się w związek z partnerem i odczuwają z niego większą satysfakcję. Chociaż rzadziej mówią to, co ich partner chciałaby usłyszeć, ich uczciwość i lojalność stanowią silne fundamenty związku. Naukowcy odkryli, że osoby należące do tej kategorii częściej fantazjują podczas seksu niż ich partnerzy.

Reklamy, które skupiają się na wizerunku, bardziej przemawiają do osób mających wysoki AM. Ludzie, którzy prezentują niski AM, bardziej skupiają się na jakości produktu. Ci drudzy podczas dyskusji chętniej rozmawiają o innych niż o sobie.

Czy jesteś społecznym kameleonem?

Zrób krótki test, który pomoże ci określić twój poziom automonitoringu. Spójrz na poniższe zdania i określ je jako prawdziwe lub fałszywe, pamiętając, że tutaj nie ma dobrych i złych odpowiedzi. Za każdą odpowiedź przyznaj sobie q lub 0 punktów, zgodnie z umieszczonym pod każdym zdaniem kluczem.

1. Naśladowanie zachowania innych ludzi sprawia mi trudność.

• TAK: 0 p.
• NIE: 1 p.

2. Moje zachowanie zazwyczaj odzwierciedla mój wewnętrzny stan ducha, przekonania i poglądy.

• TAK: 0 p.
• NIE: 1 p.

3. Na przyjęciach i spotkaniach ze znajomymi nie staram się robić czy mówić rzeczy, które spodobają się innym ludziom.

• TAK: 0 p.
• NIE: 1 p.

4. Potrafię bronić jedynie takich argumentów, w które wierzę.

• TAK: 0 p.
• NIE: 1 p.

5. Potrafię na szybko przygotować przemówienie, nawet jeśli temat jest mi mało znany.

• TAK: 1 p.
• NIE: 0 p.

6. Chyba czasami się trochę popisuję, żeby rozbawić innych albo zrobić na nich wrażenie.

• TAK: 1 p.
• NIE: 0 p.

7. Gdy nie wiem, jak się zachować w określonej sytuacji towarzyskiej, podpatruję, co robią inni.

• TAK: 1 p.
• NIE: 0 p.

8. Myślę, że byłbym dobrym aktorem.

• TAK: 1 p.
• NIE: 0 p.

9. Rzadko pytam znajomych o radę odnośnie tego, jaki film obejrzeć albo jaką książkę przeczytać.

• TAK: 1 p.
• NIE: 0 p.

10. Ludzie czasami myślą, że odczuwam silniejsze emocje niż w rzeczywistości.

• TAK: 1 p.
• NIE: 0 p.

11. Gdy oglądam komedię w towarzystwie innych osób, częściej się śmieję.

• TAK: 1 p.
• NIE: 0 p.

12. Gdy jestem w większej grupie osób, rzadko znajduję się w centrum uwagi.

• TAK: 0 p.
• NIE: 1 p.

13. W różnych sytuacjach i w różnym towarzystwie zachowuję się jak zupełnie inne osoby.

• TAK: 1 p.
• NIE: 0 p.

14. Pozyskiwanie sympatii innych ludzi nie przychodzi mi zbyt łatwo.

• TAK: 0 p.
• NIE: 1 p.

15. Nawet gdy mam kiepski humor, zazwyczaj udaję, że świetnie się bawię.

• TAK: 1 p.
• NIE: 0 p.

16. Nie zawsze jestem taki, jak innym może się wydawać.

• TAK: 1 p.
• NIE: 0 p.

17. Nie zmieniłbym swoich opinii (ani metod działania) po to, żeby kogoś zadowolić.

• TAK: 0 p.
• NIE: 1 p.

18. Ludzie uważają mnie za duszę towarzystwa.

• TAK: 1 p.
• NIE: 0 p.

19. Aby zyskać sympatię innych, często staram się zachowywać zgodnie z ich oczekiwaniami.

• TAK: 1 p.
• NIE: 0 p.

20. Nigdy nie radziłem sobie w takich grach towarzyskich, jak kalambury.

• TAK: 0 p.
• NIE: 1 p.

21. Nie umiem nagle zmienić swojego zachowania po to, żeby dostosować się do określonych ludzi lub sytuacji.

• TAK: 0 p.
• NIE: 1 p.

22. Gdy jestem na przyjęciu, wolę, jak inni opowiadają kawały i zabawne historyjki.

• TAK: 0 p.
• NIE: 1 p.

23. Gdy znajduję się w większym gronie osób, czuję się trochę nieswojo i robię gorsze wrażenie, niż bym chciał.

• TAK: 0 p.
• NIE: 1 p.

24. Potrafię spojrzeć prosto w oczy każdemu człowiekowi i skłamać, zachowując kamienną twarz.

• TAK: 1 p.
• NIE: 0 p.

25. Możliwe, że oszukuję niektórych ludzi, okazując im sympatię, podczas gdy tak naprawdę ich nie znoszę.

• TAK: 1 p.
• NIE: 0 p.

Twój wynik:

0 – 12 punktów:

Masz niski poziom AM. Wszystko, co robisz jest odzwierciedleniem twoich wewnętrznych przekonań oraz wartości, które wyznajesz. Zazwyczaj jesteś konsekwentny w swoich działaniach. Im niższy wynik uzyskałeś, tym bardziej powinieneś starać się nauczyć niektórych cech, które posiadają osoby o wysokim poziomie automonitoringu. Ćwicz je w pracy, gdy masz do wykonania zadanie, które wymaga komunikowania się z innymi ludźmi lub przeprowadzenia negocjacji.

13 – 25 punktów:

Prezentujesz dość wysoki poziom AM. Jesteś społecznym kameleonem, który umie — i chce — odnaleźć się w każdej sytuacji towarzyskiej. Pamiętaj, że wytrwanie w wieloletnim związku będzie dla ciebie trudniejsze niż dla partnerki, jeśli ona prezentuje niski poziom automonitoringu. Im wyższy wynik uzyskałeś, tym bardziej powinieneś skupić się na takich wartościach, jak lojalność i intymność.

Opracowane: Juliusz Strykowski