Choć w wojnę wietnamską zaangażowane było wiele państw – pośrednio i bezpośrednio, najczęściej do czynienia mamy z amerykańskim przekazem dotyczącym tego, co wydarzyło się w latach 1955-75. Niezależnie jednak od strony, która zdecydowała się na opowiedzenie tych wydarzeń, zawsze były to relacje tragiczne – wojna pochłonęła miliony istnień ludzkich, a także doprowadziła kolejne miliony osób do skrajnego ubóstwa. Skutki wojny są odczuwalne na Półwyspie Indochińskim aż do dziś.
Filmy nie tylko powinny, ale muszą skupiać się również na wydarzeniach tragicznych. Dlatego właśnie – szczególnie w latach 70. i 80. powstało wiele produkcji skupiających się na wydarzeniach z wojny wietnamskiej. Nie oszukujmy się, najlepsze z nich przygotowali jednak Amerykanie, którzy dysponowali największymi możliwościami w zakresie realizacji i budżetu. Wybraliśmy osiem najlepszych filmów, które opowiadają o wojnie w Wietnamie:
8. Byliśmy żołnierzami / We Were Soldiers (2002)
Zdecydowanie najmłodszy film w naszym zestawieniu. Odpowiedzialny za scenariusz oraz reżyserię Randall Wallace opowiedział historię pierwszej wielkiej bitwy wojsk Stanów Zjednoczonych w Wietnamie, do której doszło w Dolinie Śmierci. 400 amerykańskich żołnierzy pod dowództwem pułkownika Hala Moore’a (Mel Gibson) przez trzy dni i trzy noce odpierało ataki wojsk wietnamskich w liczbie 2000 żołnierzy. W filmie ukazano brutalność wojny, ale również oddanie i heroizm żołnierzy. Ciekawym zabiegiem było zaprezentowanie tego, jak na wydarzenia z bitwy reagowały żony amerykańskich żołnierzy przebywające w swoich domach.
Polski plakat filmu „Byliśmy żołnierzami”
7. Good Morning, Vietnam (1987)
Wojna z zupełnie innej perspektywy. Perspektywy dowcipnego i wygadanego radiowca, który ma problem z tym, żeby trzymać się podczas swojej audycji narzuconych wcześniej zasad i dbać o morale żołnierzy. W filmie Barry’ego Levinsona pokazano konflikt wietnamski od zupełnie innej strony – skupiono się na tym, jak konkretne zachowania i wypowiedzi mogą wpływać na żołnierzy. Dowództwo uważało, że potrzebują wsparcia i mobilizacji, prowadzący audycję natomiast wolał postawić na humor i dystans do tragicznych wydarzeń. Twórca filmu nakreślił szalenie ciekawą i wielowymiarową postać starszego szeregowego Adriana Cronauera (w tej roli Robin Williams), którą porównać pod wieloma względami można do Howarda Sterna.
Obsada filmu „Good Morning, Vietnam”
6. Urodzony 4 lipca / Born on the Fourth of July (1989)
Film opowiada tragiczną historię Rona Kovica, który staje się uczestnikiem wojny w Wietnamie. Był on człowiekiem wychowanym w duchu patriotyzmu, wierzącym w szczytne ideały. Szybko jednak przekonał się o tym, że podczas wojny nikt o patriotyzmie nie pamięta. Rozczarowaniem okazała się dla niego nie tylko postawa żołnierzy i ich dowódców na froncie, ale również to, co zastał – odesłany na wózku inwalidzkim do domu – w Stanach Zjednoczonych. Za tę gorzką i trudną, ale niezwykle realistyczną produkcję odpowiedzialny jest Oliver Stone (nagrodzony Oscarem). W filmie zagrali Tom Cruise, Willem Dafoe, Tom Berenger czy Kyra Sedgwick.
Tom Cruise w filmie Olivera Stone'a
5. Powrót do domu / Coming Home (1978)
Kolejny raz mamy okazję spojrzeć na wietnamską wojnę z innej perspektywy. Tym razem kobiety imieniem Sally, której mąż – kapitan Hyde – wyjechał do Wietnamu. Kobieta źle radzi sobie z rozłąką, dlatego szuka dodatkowego zajęcia. Uznaje, że fair wobec męża będzie dołączenie jako wolontariuszka do szpitala dla weteranów wojennych. Tam spotyka Luke’a, z którym kiedyś chodziła do szkoły. Ranny na wojnie i sparaliżowany żołnierz zbliża się do Sally – na nowo odżywa łączące ich dawniej uczucie. Wielowymiarową opowieść o wojnie i jej konsekwencjach opowiedział Hal Ashby, w filmie zagrali znakomici Jane Fonda oraz Jon Voight (boje otrzymali po Oscarze).
Kadr z filmu „Powrót do domu”
4. Pluton / Platoon (1986)
Kolejny film Olivera Stone’a o wojnie wietnamskiej. To uniwersalna opowieść o żołnierzach, którzy są zbyt młodzi, żeby walczyć. O niedojrzałych ludziach, którzy zmuszeni zostali do zabijania w imię zasad, w które sami do końca nie wierzą. To w końcu historia o żołnierzu, który musi w czasie wojny stoczyć najtrudniejszą walkę w życiu – z samym sobą, ze swoimi słabościami, gniewem i wycieńczeniem. Niesamowicie plastyczna i tragiczna opowieść o wojnie. Obraz niesie za sobą uniwersalny przekaz i pasowałby właściwie do każdego konfliktu zbrojnego na świecie. W tym głośnym filmie z 1986 roku zagrali Willem Defoe, Tom Berenger, Charlie Sheen czy Forest Whitaker.
Polski plakat filmu „Pluton”
3. Pełny magazynek / Full Metal Jacket (1987)
Film Stanleya Kubricka to opowieść o młodych chłopakach, którzy w imię patriotyzmu i ideałów chcą zostać żołnierzami i wyjechać do Wietnamu. Trafiają do obozu szkoleniowego, gdzie zajmuje się nimi sadystyczny sierżant Hartman. Szybko okazuje się, że – jeśli faktycznie chcą zostać elitarnymi żołnierzami marines – muszą zapłacić bardzo wysoką cenę. Tragiczna i szalenie realistyczna opowieść o tym, jak układać mogą się losy ludzi poddanych ciężkiej życiowej próbie. Ukazana dwuwymiarowo – druga część filmu to bowiem typowa brutalna wojenna rzeczywisotość...
Jednocześnie, podobnie jak poprzednia produkcja w zestawieniu, sam film ma wiele elementów historii uniwersalnej, która pasowałaby do realiów każdej innej wojny. Ta bardzo sugestywna i działająca na wyobraźnię opowieść to jeden z najlepszych filmów Kubricka. Sadystycznego sierżanta zagrał R. Lee Ermey, a obok niego pojawili się Matthew Modine czy Adam Baldwin.
2. Czas Apokalipsy / Apocalypse Now (1979)
Pozycja obowiązkowa na każdym tego typu zestawieniu. „Czas apokalipsy” to luźna interpretacja „Jądra ciemności” Josepha Conrada przeniesiona w realia wojny wietnamskiej. Film Francisa Forda Coppoli opowiada o kapitanie Willardzie, który otrzymał misję powrotu do wietnamskiej dżungli, gdzie zaszył się pułkownik Kurtz. Oficer, który nie wykonał rozkazów dowództwa i zdezerterował. Film to nie tylko pojedynek dwóch żołnierzy i misja wojskowa, ale bardziej psychologiczna analiza ludzkiego umysłu. Umysłu ogarniętego wojną i okrucieństwem z niej wynikającym. Szalenie przejmujący i sugestywny film dotykający problemu wojny, ale również słabości ludzkiego umysłu. W obsadzie Robert Duvall, Martin Sheen, Marlon Brando czy Dennis Hopper. W gablocie natomiast dwa Oscary.
„Czas Apokalipsy” – na pierwszym planie Martin Sheen
1. Łowca jeleni / The Deer Hunter (1978)
Opowieść o trzech przyjaciołach z Pensylwanii, którzy otrzymują wezwanie do wojska. Mają zostać wysłani do Wietnamu. Do tej pory prowadzący szczęśliwe i spokojne życie młodzi ludzie zostają postawieni przed największym wyzwaniem w ich życiu. Już w Wietnamie wszyscy trzej wpadają w pułapkę zastawioną przez Wietkong i trafiają do obozu jenieckiego. Tam zmuszeni zostają do gry w rosyjską ruletkę między sobą...
Obraz Michaela Cimino pokazuje okrucieństwo i bezsens wojny. Jednocześnie w bardzo ciekawy sposób ujmuje dramat jednostki – nie skupia się bowiem na wojnie jako takiej, ale na pokazaniu, jak jedna decyzja może zmienić życie młodego, radosnego, pełnego zapału człowieka. Film w niesamowicie plastyczny sposób pokazuje, jak wojna oddziałuje na jej uczestnika i w kilka sekund może zmienić się całe jego dotychczasowe życie. Film otrzymał aż pięć Oscarów, a zagrali w nim Robert De Niro, Christopher Walken, Meryl Streep czy John Savage.
Robert De Niro w filmie „Łowca jeleni”
Michał Grzybowski
Wejdź na FORUM! ❯
Komentarze (1) / skomentuj / zobacz wszystkie
Pomiędzy niebem a ziemią
Hamburger Hill
17.02.2021 16:53