7 najlepszych filmów o wojnie secesyjnej

Nie ma wątpliwości co do tego, że wojna secesyjna fascynuje przede wszystkim Amerykanów. To oczywiste, ponieważ jest najważniejszym konfliktem zbrojnym w całej ich historii. Było to jednak wydarzenie na tyle ważne dla całego świata, że pisze się o nim obszernie również w polskich podręcznikach do historii. Wojna ważna, przełomowa, bez precedensu. Unia (stany północne) i Konfederaci (stany południowe) walczyli ze sobą w latach 1861-1865. Szacuje się, że po obu stronach zginęło ponad 600 tysięcy żołnierzy.

Wojna secesyjna, podobnie jak inne konflikty na tak dużą skalę, to setki bitew, pojedynków, ludzkich dramatów, bezsensownej śmierci. Między innymi z tego powody wydarzenia z XIX wieku są często prezentowane w filmach fabularnych. Skupiają się one zarówno na prawdziwych, jak i fikcyjnych postaciach. Niektóre wykorzystują okres trwania wojny, żeby opowiedzieć uniwersalną historię – o życiu, śmierci, miłości i zazdrości. To często kino wysokobudżetowe, ambitne i zwyczajnie bardzo dobre. Dlatego właśnie postanowiłem wskazać kilka filmów o wojnie secesyjnej, które z takiego czy innego powodu warto znać:

Przeminęło z wiatrem / Gone With the Wind (1939)

Tak, wojna secesyjna w tym kultowym filmie jest tylko tłem, ale jakże istotnym i dobrze zaprezentowanym. Losy Scarlett O’Hary są powszechnie znane, a sama produkcja z 1939 roku uznawana jest za jedną z najważniejszych i najlepszych w historii kinematografii. W „Przeminęło z wiatrem”, kostiumowym melodramacie osadzonym właśnie w okresie wojny secesyjnej, zagrali Vivien Leigh, Clark Gable czy Olivia de Havilland. Film doceniony został aż ośmioma Oscarami. Choć – jak wspomniałem – to przede wszystkim historia nieszczęśliwej miłości, o samej wojnie z filmu można dowiedzieć się całkiem sporo, a jej przebieg ma wpływ na wiele przełomowych wydarzeń zaprezentowanych w „Przeminęło z wiatrem”, ekranizacji powieści Margaret Mitchell.

„Przeminęło z wiatrem”: Miłość i wojna w najlepszym wydaniu

Wyjęty spod prawa Josey Wales / The Outlaw Josey Wales (1976)

Film w reżyserii Clinta Eastwooda opowiada historię farmera mieszkającego w stanie Missouri. Przełomowym wydarzeniem w jego życiu jest atak unionistów pod wodzą Terrilla na jego rodzinę. Traci w nim nie tylko cały dobytek, ale również giną jego żona i synek. Josey Wales postanawia dołączyć do konfederatów i zemścić się na napastnikach. Po przegranej wojnie główny bohater zostaje zdany tylko na siebie, a po jego piętach depcze bezwzględny Terrill.  Film „Wyjęty spod prawa Josey Wales” łączy w sobie cechy charakterystyczne zarówno dla westernów, jak i filmów wojennych. Rozbudowana fabuła i ciekawi napisani bohaterowie to największe zalety produkcji z lat 70. Warto wspomnieć, że film ma wydźwięk antywojenny.

Amerykański plakat – „Wyjęty spod prawa Josey Wales”

Chwała / Glory (1989)

„Chwała” z końcówki lat 80. XX wieku to film od początku do końca opowiadający o wojnie secesyjnej. To historia oddziału wojsk Unii, w którego szeregach – decyzją generałów – znaleźli się tylko i wyłącznie czarnoskórzy żołnierze, którzy na każdym kroku spotykają się z przejawami ignorancji oraz rasizmu. Co jednak ciekawe, dowodzi nimi biały pułkownik – Robert Gould Shaw. Świetnie zrealizowany i z ważnym przekazem dramat wojenny to pozycja obowiązkowa na każdej podobnej liście. Film wyreżyserowany przez Edwarda Zwicka doceniony został trzema Oscarami, a zagrali w nim między innymi Matthew Broderick, Denzel Washington i Morgan Freeman.

Morgan Freeman w filmie „Chwała”

Gettysburg (1993)

Ron Maxwell, który postanowił opowiedzieć o jednej z najważniejszych bitew wojny secesyjnej, stworzył dzieło z wielu powodów wyjątkowe. Przede wszystkim ogromny nacisk postawił na realizm i zgodne z historią opowiedzenie wydarzeń spod Gettysburga. Ostatecznie przełożyło się na to na imponujące 4 godziny i 21 minut. Film, w którym zagrali Jeff Daniels, Tom Berenger i Donal Logue, zachwyca rozmachem i reżyserską wizją. Skupia się tylko i wyłącznie na tym, co wydarzyło się na początku lipca 1863 roku i prezentuje najważniejszych uczestników bitwy. Momentami można odnieść wrażenie, że to dzieło dokumentalne. Pozycja obowiązkowa dla wszystkich miłośników amerykańskiej historii!

Bohaterowie filmu pt. „Gettysburg”

Przejażdżka z diabłem / Ride with the Devil (1999)

Film opowiada o grupie partyzantów znanej jako „Bushwackers”, którzy walczyli z Jankesami na pograniczu Kansas oraz Missouri. W pewnym momencie dołączyło do nich dwóch przyjaciół – Jake Roedel oraz Jack Bull Chilles. Niedługo później nadchodzi zima, a oddział przerywa działania wojenne i rozdziela się, żeby ponownie spotkać się wiosną. Gdy Jake poznaje młodą wdowę, Sue Lee, jego życie zmienia się o diametralnie... Reżyser Ang Lee, przy okazji opowiadania jednego z wątków wojny secesyjnej, zdecydował się na spore gatunkowe zamieszanie – połączył kino wojenne z westernem oraz melodramatem. Wyszło to naprawdę interesująco. W produkcji główne role zagrali Tobey Maguire i Skeet Ulrich.

„Przejażdżka z diabłem” – inna odsłona wojny

Wzgórze nadziei / Cold Mountain (2003)

Rzecz dzieje się w czasach wojny secesyjnej i skupia się na dwóch postaciach – Ady i Inmana. Choć są parą, od dłuższego czasu żyją z dala od siebie. On walczy po stronie Konfederatów, a ona próbuje utrzymać się na farmie, którą otrzymała po zmarłym ojcu. Ranny na wojnie Inman postanawia wrócić do ukochanej, przedzierając się przez ogarnięte wojną Południe. Droga usłana jest niebezpieczeństwami i problemami, ale bohater jest zdeterminowany, żeby w końcu spotkać się z Adą. Wojna i romans najwyraźniej doskonale się łączą, ponieważ mamy w wypadku „Wzgórza nadziei” do czynienia z kolejnym udanym mariażem tych wątków. Produkcja zachwyca obsadą – pojawili się w niej Renée Zellweger, Jude Law, Nicole Kidman i Natalie Portman. Pierwsza z wymienionych otrzymała za swoją rolę Oscara.

Lincoln (2012)

Kadencja szesnastego prezydenta Stanów Zjednoczonych, Abrahama Lincolna, przypada właśnie na czas trwania wojny secesyjnej. Choć film opowiada między innymi o staraniach prezydenta o uchwalenie poprawki do konstytucji znoszącej niewolnictwo, wątki wojenne odgrywają w nim kluczową rolę. Film Stevena Spielberga przygotowany został z ogromnym rozmachem i niesamowitą wizją. Co prawda nie brakuje w nim patetycznego wydźwięku, jako kino historyczne wypada naprawdę dobrze. Bez wątpienia spojrzenie na wydarzenia wojny secesyjnej oczami prezydenta Lincolna jest ciekawym doświadczeniem. Produkcję, w której tytułową rolę zagrał Daniel Day-Lewis, doceniono dwoma Oscarami.

Michał Grzybowski

Wejdź na FORUM! ❯