W I wojnie światowej udział brały miliony żołnierzy z całego świata, walczący na różnych frontach. Konflikt zbrojny objął swoim zasięgiem kilka kontynentów, co było wydarzeniem bez precedensu. Uznano wówczas, że odpowiednią nazwą będzie „Wielka Wojna”. Dwadzieścia lat później okazało się, że rozpoczyna się kolejna – jeszcze większa – dlatego ostatecznie nazewnictwo zostało zmienione.
Nie zmienia to faktu, że wojna z lat 1914-18 odcisnęła swoje piętno na wielu krajach i narodach. Konflikt miał swoje, daleko idące konsekwencje społeczne, gospodarcze i polityczne. To jednak przede wszystkim dramat milionów żołnierzy i ich rodzin, którzy uwikłani zostali w brutalną wojnę. Po stronie Ententy zginęło ponad 5 milionów walczących, a po stronie państw centralnych – niespełna 3,5 miliona. Nic dziwnego, że wówczas uważano, że doszło do największego pojedynku w historii ludzkości.
I wojna światowa jest często opisywana – czy poprzez wydarzenia, czy losy bohaterów – w filmach fabularnych. Powstało ich na przestrzeni ostatniego wieku naprawdę dużo. Poniżej kilka produkcji, które bez wątpienia zasługują na uwagę miłośników historii i dobrego kina:
Na zachodzie bez zmian / All Quiet on the Western Front (1930)
Reżyser i współtwórca scenariusza, Lewis Milestone, opowiedział historię młodych Niemców, którzy walczą o przeżycie w okopach I wojny światowej. Czarno-białe dzieło docenione zostało dwoma Oscarami, przede wszystkim za sprawą wielu nowatorskich rozwiązań, a także ciekawego spojrzenia na poruszany problem. Oczywiście – obecnie film wrażenia z pewnością nie robi, ale dla miłośników historii powszechnej, a także kinematografii, to dzieło obowiązkowe. „Na zachodzie bez zmian” powstało na podstawie powieści niemieckiego pisarza Ericha Maria Remarque’a.
„Na zachodzie bez zmian” to już film kultowy
Towarzysze broni / La Grande Illusion (1937)
Jean Renoir, mistrz impresjonistycznej awangardy, niedługo przed wybuchem kolejnej wojny światowej przygotował jedno ze swoich najgłośniejszych dzieł. W „Towarzyszach broni” opowiedział historię francuskich lotników, którzy zostali zestrzeleni przez pruskiego arystokratę, majora von Rauffensteina. Trafiają do niewoli, gdzie przygotowują się do ucieczki, ale ich plan zostaje w ostatniej chwili zniweczony. Film, który oparty został na faktach, ma wydźwięk antywojenny. Został zakazany w hitlerowskich Niemczech i faszystowskich Włoszech.
„Towarzysze broni” – jeden z najważniejszych filmów lat 30. XX wieku
Ścieżki chwały / Paths of Glory (1957)
Główną rolę w „Ścieżkach chwały” zagrał Kirk Douglas, a reżyserią zajął się sam Stanley Kubrick. Film opowiada historię pułkownika Daxa, który otrzymuje od generała rozkaz ataku wrogiej armii. Od początku wiadomo, że to pewna śmierć dla żołnierzy. Gdy pułkownik zauważa, iż zagrożenie jest zbyt duże, ignorując rozkazy, nakazuje odwrót. Nowatorskie spojrzenie na wątek I wojny światowej, świetne aktorstwo i dodany przez Kubricka pierwiastek niezwykłości sprawiają, że to film, który na liście zwyczajnie musiał się znaleźć.
„Ścieżkach chwały” w reżyserii Stanleya Kubricka
Lawrence z Arabii / Lawrence of Arabia (1962)
Brytyjski oficer, T.E. Lawrence, otrzymuje rozkaz wyjazdu na Bliski Wschód. Wbrew poleceniom przełożonych decyduje się namówić Arabów do buntu przeciwko Turkom. Film Davida Leana „Lawrence z Arabii” doceniony został aż siedmioma Oscarami, a główną rolę zagrał w nim Peter O'Toole. To bez wątpienia jedno z ciekawszych spojrzeń na I wojnę światową na Bliskim Wschodzie, będące analizą społeczną i historyczną wydarzeń z 1916 rok. Produkcja oparta została o prawdziwe wydarzenia.
Kadr z filmu „Lawrence z Arabii”
Johnny poszedł na wojnę / Johnny Got His Gun (1971)
Głośny film Daltona Trumbo opowiada o żołnierzu imieniem Johnny, który na ochotnika bierze udział w I wojnie światowej. Podczas samodzielnego zadania, które otrzymał od przełożonego, dochodzi do wypadku. Bomba pozbawia go rąk, nóg i twarzy. Choć bohater wybuchu przeżywa, wszyscy traktują go jak osobę nieświadomą i określają mianem „warzywa”. Sęk jednak w tym, że mózg Johnny’ego pracuje bez zarzutu. Film z jednej strony skupia się na okropieństwach wojny, a z drugiej – na dramacie osoby, która przeżyła straszliwy wypadek.
Polski plakat filmu „Johnny poszedł na wojnę”
Gallipoli (1981)
Peter Weir postanowił opowiedzieć o krwawej bitwie o Gallipoli. Dwóch głównych bohaterów filmu, młodych Australijczyków, zaciąga się do wojska na chwilę przed rozpoczęciem wspomnianego pojedynku. W nagrodzonym wieloma ważnymi statuetkami filmie zagrali Mel Gibson oraz Mark Lee. „Gallipoli” to ciekawe spojrzenie na jedną z najważniejszych bitew I wojny światowej, która miała wpływ na przebieg całego konfliktu.
Jedna z pierwszych ról Mela Gibsona
Flyboys – bohaterska eskadra / Flyboys (2006)
Film Tony’ego Billa „Flyboys – bohaterska eskadra” opowiada o kilku młodych Amerykanach, którzy przyjechali do Francji, by uczyć się pilotażu. Zdolni i utalentowani niedługo później wstąpili w szeregi Eskadry Lafayette. Bardzo widowiskowa produkcja, która skupia się na walce powietrznej, której w poprzednich opisywanych filmach nie poświęcono zbyt wiele miejsca. W dziele z 2006 roku zagrali między innymi James Franco, Martin Henderson i Jean Reno.
Aktorzy z filmu „Flyboys – bohaterska eskadra”
Beneath Hill 60 (2010)
Film oparty na prawdziwej historii Olivera Woodwarda, który trafił na Front Zachodni I wojny światowej. Wziął on udział w budowie systemu tuneli, które – wypełnione materiałami wybuchowymi – miały być śmiertelną pułapką dla zbliżającego się wroga. W produkcji wyreżyserowanej przez Jeremy’ego Simsa sporo miejsca poświęcono budowaniu portretu psychologicznego głównego bohatera, który rozdarty był pomiędzy poczuciem obowiązku a chęcią powrotu do ukochanej. W filmie nie brakuje imponujących scen batalistycznych.
Oficjalny plakat filmu „Beneath Hill 60”
Czas wojny / War Horse (2011)
W filmie Stevena Spielberga wszystko kręci się wokół... konia imieniem Joey. W 1914 roku zostaje on sprzedany brytyjskiej armii i trafia na front. W swoim życiu jego los związany zostaje z różnymi żołnierzami walczącymi na frontach I wojny światowej. Oryginalny i nietuzinkowy sposób na opowiedzenie wielu ciekawych wojennych historii. Realizacja – jak to u Spielberga – na najwyższym poziomie. W produkcji pojawili się między innymi Tom Hiddleston, Benedict Cumberbatch, Jeremy Irvine czy Emily Watson.
1917 (2019)
Najnowsze i bez wątpienia jedno z najlepszych dzieł poświęconych I wojnie światowej. Sam Mendes w nietuzinkowy sposób, zwracają uwagę na formę przekazu, opowiedział o dwóch żołnierzach, którzy podjęli się śmiertelnie trudnego zadania. Powodzenie ich misji miało być ratunkiem dla dziesiątek żołnierzy zmierzających wprost w śmiertelną pułapkę. Głośna produkcja z 2019 roku doceniona została trzema Oscarami, a więcej na temat filmu „1917” znajdziecie na łamach naszego serwisu.
Michał Grzybowski
Wejdź na FORUM! ❯
Komentarze (0) / skomentuj / zobacz wszystkie