Telemedycyna w Polsce - jak korzystać z konsultacji na odległość?

Telemedycyna - co to jest? 

Telemedycyna to świadczenie usług medycznych na odległość, z użyciem dostępnych, często zaawansowanych technologii. Lekarz z pacjentem nie spotykają się bezpośrednio, ale konsultują na przykład poprzez łącze internetowe za pomocą wideorozmowy, nazywamy to „telekonsultacjami”. Pierwsze tego typu praktyki miały miejsce w armii USA już w latach 60. Dzięki użyciu sieci satelit i połączeniu dzięki nim baz wojskowych z ośrodkami medycznymi, można było w ten sposób diagnozować amerykańskich żołnierzy na misjach. Przeniesienie telemedycyny na bardziej powszechny grunt było wówczas niemożliwe z powodów technicznych – zwykłe gabinety lekarskie nie miały dostępu do zaawansowanych technologii umożliwiających transmisję wysokiej jakości obrazu i danych.

Ważną gałęzią telemedycyny jest też zdalny (i on jako pierwszy się upowszechnił) monitoring stanu zdrowia chorych. Dotyczy to głównie przypadków schorzeń przewlekłych – takich jak chociażby cukrzyca, gdzie kluczowe jest stałe kontrolowanie parametrów biomedycznych pacjenta. Chorzy w takich przypadkach noszą ze sobą specjalne urządzenia rejestrujące, które na bieżąco mogą przez Internet lub sieć komórkową przesyłać informacje do lekarza prowadzącego. Niektóre z nich są w stanie alarmować odpowiednie służby medyczne w przypadku pojawienia się stanu zagrożenia życia – zwykle w przypadłościach kardiologicznych.

Teleporada – remedium na koronawirusa?

Gdy rośnie liczba zarażonych SARS-CoV-2, władze większości krajów na świecie apelują do obywateli, by ograniczyli wychodzenie z domu. Przekłada się to także na ograniczenie odwiedzin w tradycyjnych placówkach medycznych. Ratunkiem w takiej sytuacji staje się właśnie nowoczesna telemedycyna, która dzięki usłudze na odległość jest w stanie diagnozować pacjentów bez ryzyka dalszego rozprzestrzeniania się COVID-19.

Polski Narodowy Fundusz Zdrowia uruchomił specjalną infolinię medyczną (800 190 590), na którą może zadzwonić każdy, kto by chciał skorzystać z porady za pomocą łączy elektronicznych. Pracujący 24h na dobę, 7 dni w tygodniu konsultanci medyczni udzielają tam informacji, które publiczne placówki opłacane przez Fundusz świadczą usługi telemedyczne i jak możemy się z nimi skontaktować.

Listę placówek medycznych umożliwiających telekonsultacje można znaleźć także na tej stronie NFZ. 

Warto pamiętać, że w czasie konsultacji z lekarzem na odległość mamy dostęp do wszystkich świadczeń, jakie uzyskalibyśmy podczas zwykłej wizyty w przychodni. Nie ma co prawda możliwości badania stetoskopem czy chociażby zmierzenia ciśnienia, ale lekarz przeprowadzający telekonsultacje przeprowadzi szczegółowy wywiad, który pozwoli mu się zorientować w naszej sytuacji. W efekcie rozmowy z lekarzem za pomocą Internetu możemy otrzymać:

• pełnoprawne zwolnienie lekarskie,
• e-receptę,
• szczegółowe zalecenia lekarza co do dalszego postępowania.

Jeśli w trakcie rozmowy lekarz stwierdzi, że mimo wszystko konieczna jest bezpośrednia wizyta w placówce medycznej lub stacji sanitarno-epidemiologicznej, otrzymamy takie zalecenie.

Z porad telemedycznych w aktualnej sytuacji epidemiologicznej powinni korzystać przede wszystkim pacjenci u których:

• podejrzewa się choroby górnych dróg oddechowych (grypa, przeziębienie),
• osoby z grup ryzyka, a także ci, którzy widzą u siebie możliwe objawy COVID-19: wysoką gorączkę, trudności z oddychaniem,
• pacjenci z chorobami przewlekłymi, którzy potrzebują odnowienia recept umożliwiających kontynuowanie leczenia.

Telemedycyna to realne korzyści

Telemedycyna posiada szereg zalet, które mają znaczenie nie tylko w przypadku walki z epidemią koronawirusa, ale dotyczą wszystkich chorób zakaźnych i nie tylko. Pacjenci korzystający z tego typu nowoczesnego rozwiązania nie są narażeni na kontakt z innymi chorymi, o co w tradycyjnych placówkach medycznych przecież bardzo łatwo. Skróceniu ulega też sam czas oczekiwania na wizytę.

Co ważne, w ramach konsultacji telemedycznych możemy się kontaktować nie tylko z lekarzami rodzinnymi. Coraz więcej placówek umożliwia także kontakt ze specjalistami, na przykład kardiologami czy diabetologami, są przychodnie, które pozwalają na odbywanie sesji rehabilitacyjnych przez Internet, gdzie wykwalifikowany rehabilitant udziela instrukcji i wskazówek z ekranu komputera.

Telemedycyna ma także wady

Niestety konsultacje lekarskie przez telefon nie są rozwiązaniem idealnym. Rozmowa na odległość nigdy nie zastąpi realnego kontaktu z lekarzem, przede wszystkim dlatego, że utrudnione jest postawienie w pełni rzetelnej diagnozy. Lekarz przez telefon nie ma możliwości wykonania pełnego badania, opiera się więc wyłącznie na wywiadzie i tym, co przekaże mu sam pacjent, a to może być mylące.

Nie zawsze taka rozmowa ujawnia wszystkie aspekty i szczegóły – często lekarz osobiście widząc chorego może zaobserwować charakterystyczne objawy, które pacjentowi nic nie mówią, ale dla medyka mogą być cenną wskazówką co do dalszych pytań lub nawet skierowania na dodatkowe badania ambulatoryjne. Dodatkowo pacjenci podczas rozmów – zwłaszcza w kontekście epidemii Covid-19 – mają tendencję do przemilczania lub łagodzenia niekorzystnych objawów z lęku przed koniecznością osobistej wizyty w poradni, chcąc uniknąć ryzyka zakażenia.

Z raportu „Zdalne wizyty lekarskie” wykonanego podczas pierwszego szczytu pandemii wynika, że większość badanych Polaków nie traktuje poradnictwa zdalnego jako rozwiązania trwałego. Aż 60% respondentów uznało, że telekonsultacja nie ma takiego samego charakteru jak zwykła wizyta, a jej podstawową wadą jest właśnie brak możliwości prawidłowego zbadania przez lekarza. Co ciekawe, 13% badanych uznało, że w ogóle nie dysponuje odpowiednim sprzętem do wykonania telekonsultacji, co pokazuje też inny problem – po prostu nie każdy może skorzystać z tego typu usług.

Z poradami telemedycznymi trzeba uważać przede wszystkim u dzieci, zwłaszcza tych najmłodszych, które same nie są w stanie dokładnie przedstawić tego, co im dolega, a opis wykonany przez rodziców też może być daleki od rzeczywistości.

Przypadków, w których dziecko trafiło do szpitala w stanie ciężkim z powodu źle postawionej diagnozy na odległość było w ostatnich miesiącach przynajmniej kilka – informowały o nich media. Jeden z najgłośniejszych to sprawa dwulatka z Krakowa, któremu podczas konsultacji telefonicznej z rodzicami lekarz zapisał maść na zmiany skórne, a okazało się iż była to rozległa sepsa. Na szczęście chłopiec na czas trafił na oddział szpitalny i wyszedł z tego cało.

E-zwolnienia oraz e-recepty

Skorzystanie z oferty telemedycznej pociąga za sobą ważne konsekwencje. Po wizycie na odległość nie otrzymamy na przykład tradycyjnego zwolnienia L-4 czy papierowej recepty, a e-zwolnienie i e-receptę. Do e-zwolnień zdążyliśmy się już przyzwyczaić, nie wymagają one bowiem żadnego działania z naszej strony. Lekarz wysyła zwolnienie do systemu elektronicznego NFZ, a ten przekazuje je pracodawcy i to zamyka sprawę. Z e-receptami jest nieco inaczej – choć nie ma papierowego druku (chyba, że wizytę osobiście składamy w gabinecie), pacjent musi wykonać część pracy. Jak działa e-recepta?

• W systemie internetowym pacjent.gov.pl należy zalogować się na Internetowe Konto Pacjenta za pomocą profilu zaufanego (dowiedz się, jak i gdzie można utworzyć swój profil zaufany), a następnie w zakładce „Moje konto” należy wybrać rodzaj powiadomień – SMS lub e-mail (albo oba).
• Lekarz wystawi e-receptę podczas telekonsultacji.
• Na telefon komórkowy pacjent otrzymuje wówczas sms z 4-cyfrowym kodem lub e-mail z dokumentem w formie PDF z informacją o e-recepcie.
• By w aptece otrzymać lek, należy się do niej udać osobiście (apteki nie wysyłają leków do domu) i podać 4-cyfrowy kod z wiadomości oraz numer PESEL (można też kupować leki innej osobie, ale wówczas należy mieć jej kod i numer PESEL). Osoby, które otrzymały wyłącznie dokument PDF, otrzymają swoje leki po tym, gdy lekarz zeskanuje kod z wydruku lub ekranu smartfona, na którym ów dokument będzie wyświetlony.

E-recepty dają kilka ważnych korzyści. Jak zapewnia NFZ:

• z e-receptą nie ma ryzyka, że otrzymasz niewłaściwy lek, gdyż taka recepta jest zawsze czytelna;
• nie da się jej zgubić — wszystkie e-recepty zapisują się na Internetowym Koncie Pacjenta;
• można je realizować w każdej aptece w Polsce;
• pacjent posiadający IKP (np. senior) może upoważnić inną osobę do tego, by odbierała e-recepty i kontrolowała terminy wizyt lekarskich.

Telemedycyna po epidemii koronawirusa

Wiele wskazuje na to, że popularność telemedycyny utrzyma się nawet po ustąpieniu pandemii. Tempo życia szybko wzrośnie, a możliwość konsultacji lekarskich przez Internet daje ogromną oszczędność czasu obu stronom tego procesu, co zapewne zechcemy dalej wykorzystywać. Pacjenci uzyskają łatwiejszy dostęp do świadczeń medycznych bez wychodzenia z domu, lekarze większe bezpieczeństwo wykonywania zawodu. Epidemia COVID-19, choć sama w sobie bardzo groźna, być może przekona wiele osób do tego, że korzystanie z nowoczesnych technologii w procesie diagnostyki i późniejszego leczenia ma swoje dobre strony i wymierne zalety.

Sławomir Tokarczyk

Wejdź na FORUM! ❯