PSA badanie – na czym polega i kiedy należy je wykonać?

PSA całkowity – czym jest i jak wygląda badanie

PSA badanie to z ang. Prostate Specific Antigen, czyli antygen gruczołu krokowego – białko, które jest wytwarzane przez komórki stercza. Antygen można oznaczyć przy okazji wykonywania zwykłego badania krwi. Badanie ma na celu wczesne wykrycie raka. Jeśli zatem na ryzyko wystąpienia choroby wskazują na przykład predyspozycje genetyczne lub do grupy ryzyka zalicza nas wiek, warto zbadać parametr PSA całkowity.

Badanie PSA może zostać przeprowadzone o dowolnej porze dnia. Jest testem przesiewowym wykonywanym z krwi i pozwala na wczesne wykrycie raka prostaty przebiegającego bezobjawowo. Na badanie PSA całkowity może skierować urolog, a powinno się je wykonywać rutynowo kilkakrotnie w ciągu życia.

Gruczoł krokowy pod kontrolą – dla kogo badanie PSA całkowity?

PSA badanie jest dedykowane mężczyznom w wieku powyżej 50 roku życia i należy je wykonywać średnio co 1-2 lata lub zgodnie z zaleceniami lekarza określonymi na podstawie wcześniejszych wyników. Taka jest norma, jednak istnieją od niej pewne odstępstwa. Gruczoł krokowy za pomocą badania PSA całkowity powinni badać także mężczyźni z predyspozycjami genetycznymi, czyli jeśli na raka prostaty chorował ojciec lub brat. Jeżeli jednak choroba ta jest powszechna w rodzinie i dotyczy mężczyzn przed ukończeniem 65 roku życia, wówczas konieczne jest wcześniejsze wykonanie badania, już po 40 roku życia.

Badanie prostaty PSA całkowity przeprowadza się również u mężczyzn z objawami raka prostaty, czyli w przypadku częstszego oddawania moczu, osłabionego strumienia moczu, uczucia uporczywego parcia na pęcherz, bólu w dolnej części pleców, zaburzeń erekcji czy też nieuzasadnionego spadku wagi – właśnie takie daje prostata objawy. Lekarz może je zlecić także w przypadku wystąpienia krwi w moczu czy też bólu w okolicy krocza lub podbrzusza.

Badanie prostaty - PSA norma

Najczęściej przyjmuje się, że poziom PSA całkowitego nie powinien przekraczać 4,0 ng/ml. W przypadku poziomu powyżej 10,0 ng/ml ryzyko wystąpienia raka prostaty znacznie wzrasta i wynosi blisko 70%. Poziom od progowych 4,0 ng/ml do 10,0 ng/ml to około 25% szans na występowanie choroby. Z takiego wyniku PSA można domyślać się także łagodnego przerostu gruczołu prostaty, czyli o charakterze nienowotworowym lub jego zwykłego zapalenia. Badanie PSA przeprowadza się nie tylko w profilaktyce, lecz także u mężczyzn ze zdiagnozowanym nowotworem prostaty, co ma na celu monitorowanie skuteczności wdrożonego sposobu leczenia.

Co jeszcze mówi PSA norma, czyli co ile badanie PSA powinno się powtarzać? U mężczyzn, którzy przeszli raka prostaty i zostali wyleczeni – co roku, w celu monitorowania ewentualnego nawrotu choroby. W przypadku wyniku poniżej 2,5 ng/ml – co 2 lata, powyżej wartości wskaźnika – co roku lub zgodnie z zaleceniami lekarza.

Jak widać, badanie prostaty może pomóc we wczesnym wykryciu bezobjawowo przebiegającego raka prostaty, a tym samym zwiększyć szanse na pomyślne wyleczenie. Warto zatem badanie PSA uwzględnić przy okazji wykonywania badania krwi, o czym z całą pewnością będzie pamiętał lekarz podczas zlecania bilansu, czyli przeglądu zdrowia zalecanego w określonym wieku.

Krzysztof Marski