Przewlekłe zmęczenie – lekceważone, a groźne

Żyjemy w czasach, w których częste zmęczenie, niedospanie, fatyga wydają się nieodłącznymi elementami kariery. Praca wymaga zaangażowania i poświęceń, do tego dodatkowe zajęcia i obowiązki po pracy oraz w domu. Wszystko to sprawia, że nie ma w ogóle czasu na wytchnienie. Życie na wysokich obrotach ma swoje plusy, daje dużo satysfakcji, ale sprawia, że jesteśmy stale nakręceni, podekscytowani i… wyczerpani.

Skoro tak jest, wielu z nas zmagając się z prawdziwym chronicznym zmęczeniem, nawet nie zdaje sobie sprawy z faktu, że nie jest to „efekt”, nieodłączny element życia na wysokich obrotach, że człowiek zupełnie zdrowy nie musi się zmagać z aż tak nasilonymi stanami dyskomfortu jak dekoncentracja, stany depresyjne, czy wreszcie niemożność wykonywania najprostszych obowiązków, nawet jeśli dużo pracuje.

Zespół chronicznego zmęczenia

W efekcie zgłaszania się do nich ludzi „zmęczonych bez fizycznego powodu”, lekarze – na początku amerykańscy - zdiagnozowali zupełnie nową jednostkę chorobową – CFS, czyli syndrom przewlekłego zmęczenia. Okazało się, że cierpi na nią znacznie więcej osób, niż się początkowo wydawało. Co najważniejsze, choroba ta nie ma – jak przypuszczano na początku – bezpośredniego związku ze stresem. Oczywiście, tryb życia jest tu istotny. Ciężka praca, wyczerpanie psychiczne mają tu swój udział i znaczenie, jednak podłoże ma swoją własną, nieco inną naturę.

Chroniczne zmęczenie - objawy choroby

Podstawowym objawem CFS jest utrzymujące się długo (powyżej 6 miesięcy) niewytłumaczalne innymi przyczynami – np. inną ciężką chorobą – silne fizyczne i psychiczne zmęczenie. Jest ono silne do tego stopnia, że przez jego odczucie zaczynamy zmieniać swój styl życia. Np. ograniczamy aktywność towarzyską, wyjścia „na miasto” z obawy, że zwyczajnie zabraknie nam sił. Zmęczenie to w ogóle nie ustępuje, nawet po długim odpoczynku. Ogólnemu zmęczeniu, które jest elementem nieodłącznym, zazwyczaj towarzyszą też i inne objawy:

• złe samopoczucie po zajęciach wymagających wysiłku, rekonwalescencja przeciąga się do doby lub nawet dłużej
• bóle gardła
• nietypowe bóle głowy
• częste stany podgorączkowe
• nawracające kłopoty z układem pokarmowym
• powiększone szyjne i pachowe węzły chłonne
• bóle mięśni i stawów, którym jednak nie towarzyszy żadna opuchlizna
• kłopoty z koncentracją, wyraźne zaburzenia pamięci
• nastrój depresji i smutku
• poczucie zmęczenia po przebudzeniu, często nawet większego niż przed zaśnięciem.

Przyczyny CFS

Jest to bardzo złożone schorzenie, którego wszystkie faktyczne przyczyny nie zostały jednak jeszcze do końca poznane. Wśród lekarzy i badaczy dominuje jednak pogląd, że choroba ta ma podłoże:

• autoimmunologiczne, wynikające z wadliwego działania naszego własnego układu odpornościowego, np. w przebiegu alergii czy też jako efekt zakażeń chorobami przypominającymi infekcje wirusowe;
• w ciężkim przebiegu mononukleozy;
• w zaburzeniach metabolizmu kwasu mlekowego w mięśniach;
• w obecności RNA enterowirusów w mięśniach;
• w zaburzonej polityce hormonalnej organizmu (w nadnerczach).

Kto jest w grupie ryzyka zachorowania na CFS?

Najbardziej narażeni na tę chorobę są mężczyźni prowadzący wcześniej bardzo intensywny tryb życia, zwłaszcza ci aktywni zawodowo, wiele czasu spędzający w pracy oraz osoby prowadzące niezbyt zdrowy tryb życia. Przypadłość ta bardzo często dopada osoby, które w swojej pracy są narażone na syndrom wypalenia zawodowego, niektórzy naukowcy sądzą nawet, że CFS jest nawet jego bezpośrednią konsekwencją.

Co ciekawe, bardzo duży odsetek osób z CFS to mężczyźni po przejściu na emeryturę. Nagłe odstawienie intensywnych zajęć, zniknięcie bodźców, które wcześniej wypełniały życie na wysokich obrotach, prowadzi do nagłej drastycznej utraty formy i sił witalnych.

Chroniczne zmęczenie - jak wykryć chorobę?

Diagnostyka CFS jest niezwykle trudna z kilku powodów. Przede wszystkim nadal istnieją rozbieżności co do jej przyczyn, a to uniemożliwia opracowanie jednego, uniwersalnego sposobu diagnozy. Na początku należy wyeliminować wszelkie inne, somatyczne i psychologiczne dolegliwości mogące dawać zbliżone efekty. Silne zmęczenie powoduje też bowiem cukrzyca, niektóre choroby płuc, nerek a nawet wątroby. Podobne objawy występują także u anemików i przy niedoczynności tarczycy. Wyeliminować trzeba też zakażenie wirusem HIV, choroby nowotworowe. Niekiedy podobne objawy daje też uzależnienie od środków psychoaktywnych. W Polsce niestety lekarze dość rzadko orzekają o zespole przewlekłego zmęczenia, gdyż mylą go z depresją i osłabieniami innego rodzaju

Po wyeliminowaniu wszystkich innych przyczyn bada się obecność we krwi niewyjaśnianych niczym innym wskaźników stanów zapalnych. Bada się także florę jelit, gdyż w przebiegu CFS niemal zawsze jest ona w jakiś sposób zaburzona.

Leczenie przewlekłego zmęczenia

Leczenie CFS zdecydowanie nie należy do łatwych. Jak wcześniej wspomniałem, stan ten może mieć wiele przyczyn, toteż nie istnieje jeden sposób leczenia. Stosuje się leczenie objawowe w przebiegu dolegliwości bólowych, lekarze chętnie podają też środki przeciwzapalne. W przypadku poważnego obniżenia nastroju czy nawet objawów depresji, podawane są środki łagodzące napięcie psychiczne, z psychotropowymi włącznie.

By objawy chronicznego zmęczenia ustąpiły, konieczna jest też zmiana stylu życia. Z „żywiołowego” na bardziej uporządkowany, stateczny. Konieczne są dłuższe sesje odpoczynkowe, eliminacja czynników generujących stres, albo nauczenie się, jak pokonywać sytuacje stresogenne. Istnieją też spotkania ludzi cierpiących na podobne przypadłości z wykwalifikowanymi psychologami – terapia grupowa, która na dłuższą metę daje znakomite efekty.

Ważne i konieczne są także zmiany w diecie. Trzeba przyjmować preparaty witaminowe, zawierające witaminy antyoksydacyjne A, C, E, a także witaminy z grupy B i kilka minerałów: selen, magnez, potas i cynk.

Bunt organizmu

Choć przyczyny CFS nie są do końca poznane, a przynajmniej nie ma badań, które by w 100% zidentyfikowały jego źródło, to bez wątpienia mamy do czynienia z chorobą cywilizacyjną, coraz powszechniejszą w XXI wieku. To alarm eksploatowanego ponad miarę ciała, mający spowodować, byś zatrzymał się na chwilę i wyciągnął z tego wnioski. Nie można być zdrowym bez relaksu, odpowiedniej jakości snu i spokoju. Jeżeli twój organizm odmawia posłuszeństwa, warto pomyśleć o odpowiednim odpoczynku, nowej, zdrowej diecie i oderwaniu od problemów życia zawodowego i biznesowego.

Krzysztof Samerski

Wejdź na FORUM! ❯