Operacja prostaty – kwalifikacja, objawy, rekonwalescencja i możliwe powikłania

Kiedy konieczna jest operacja prostaty?

Ze statystyk wynika, że rak prostaty jest drugim najpowszechniejszym nowotworem złośliwym u mężczyzn. Wybór leczenia jest dostosowywany przez lekarza do konkretnego przypadku, jednak najczęściej ingerencji chirurgicznej wymaga nowotwór stercza średniego i wysokiego ryzyka. W przypadku raka prostaty niskiego ryzyka zwykle nie ma konieczności inwazyjnego leczenia.

Operacja prostaty przy średnim i wysokim ryzyku jest możliwa w sytuacji, gdy umiejscowiony w sterczu nowotwór nie daje przerzutów. Warto jednak już w tym miejscu podkreślić, że decyzja o sposobie leczenia należy oczywiście do lekarza specjalisty, a każdy przypadek raka prostaty jest inny i wymaga indywidulnej konsultacji. Informacje zawarte w tym artykule mają jedynie charakter poglądowy.

Jakie są objawy raka prostaty i kiedy powinna się nam zapalić czerwona lampka? Znajomość symptomów, ich obserwacja oraz wczesna konsultacja lekarska to klucz do zapobiegnięcia rozwojowi choroby. Do objawów raka prostaty zaliczyć należy:

• trudności w oddawaniu moczu,
• uczucie pieczenia podczas oddawania moczu,
• trudności z trzymaniem moczu,
• trudności w rozpoczęciu oddawania moczu,
• częste oddawanie moczu, także w nocy,
• bóle brzucha i podbrzusza,
• zaburzenia erekcji,
• występowanie krwi w moczu,
• pojawienie się krwi w spermie.

Wyżej opisane objawy mogą, ale nie muszą pojawić się w początkowej fazie rozwoju raka stercza, dlatego tym bardziej istotne są profilaktyczne badania. Co najmniej raz w roku zaleca się podstawowe badanie krwi (PSA) oraz profilaktyczną wizytę u urologa. Podwyższone ryzyko wystąpienia nowotworu prostaty występuje u mężczyzn powyżej 50. roku życia. Jeśli rak prostaty zdążył dać przerzuty, wśród objawów mogą pojawić się obrzęki kończyn dolnych i ból kości, który często jest mylony z osteoporozą. Silny ból w kręgosłupie, nasadach kości długich, żebrach, miednicy czy nawet w czaszce to już poważny sygnał alarmowy!

Rak prostaty i jego diagnostyka

Kiedy udamy się na wizytę do lekarza specjalisty, a ten po przeprowadzeniu badania palpacyjnego podejrzewa raka prostaty, konieczne okaże się wykonanie dodatkowych badań diagnostycznych, do których należą:

• ultrasonografia komputerowa (TAUS) – w celu oceny układu moczowego,
• ultrasonografia przezodbytnicza (TRUS) – pozwala na wykrycie niewyczuwalnych w badaniu palpacyjnym ognisk raka prostaty,
• tomografia komputerowa – konieczna w przypadku podejrzenia przerzutów raka prostaty,
• rezonans magnetyczny – pozwala na określenie stopnia zaawansowania guza,
• biopsja raka prostaty – badanie histopatologiczne służy szczegółowemu rozpoznaniu raka gruczołu krokowego.

Operacja prostaty, czyli leczenie chirurgiczne raka stercza

Jak już wspomniano, operacja prostaty jest możliwa u mężczyzn, w przypadku których guz jest ograniczony wyłącznie do stercza, a choroba nie daje przerzutów. Operacja prostaty to prostatektomia radykalna, którą najczęściej wykonuje się laparoskopowo poprzez wykonanie kilku niewielkich nacięć. Podczas operacji usuwany jest gruczoł krokowy wraz z pęcherzykami nasiennymi. Czasami konieczne jest również usunięcie węzłów chłonnych.

Druga metoda radykalnej prostatektomii to operacja z tak zwanego dostępu załonowego, czyli poprzez nacięcie powłok brzusznych. Z uwagi na mniejsze ryzyko powikłań, najczęściej stosowaną metodą jest wspomniana laparoskopia.

Operacja prostaty w przypadku raka z wysokim ryzykiem wiąże się z koniecznością zastosowania radioterapii lub brachyterapii (bezpośredniego napromieniowanie gruczołu stercza).

Możliwe powikłania po operacji prostaty oraz rekonwalescencja

Operacja prostaty, czyli radykalna prostatektomia to najpowszechniejsza metoda leczenia raka prostaty, wykorzystywana zdecydowanie najczęściej. Jak każda inna ingerencja chirurgiczna, także ten zabieg może wiązać się z wystąpieniem powikłań. Z tego powodu konieczna jest rekonwalescencja, by zminimalizować to ryzyko.

Powikłania, jakie mogą wystąpić po operacji prostaty:

• nietrzymanie moczu – jest najczęstszym powikłaniem i wynika z osłabienia mięśni miednicy; okres dochodzenia do zdrowia może trwać od pół roku do 1 roku po operacji usunięcia prostaty,
• zaburzenia erekcji – mogą wystąpić na skutek uszkodzenia nerwu odpowiedzialnego za wzwód i utrzymanie erekcji, a który znajduje się w bliskim sąsiedztwie stercza; powrót do pełnej zdolności seksualnej może trwać kilka miesięcy lub nawet kilka lat.

Okres rekonwalescencji po operacji powinien skupiać się przede wszystkim na intensywnej rehabilitacji, która pozwoli na powrót do zdrowia w czasie od kilku do kilkunastu miesięcy. Dzięki ćwiczeniom możliwe będzie także przeciwdziałanie powikłaniom.

Kiedy zacząć rehabilitację? Najczęściej jest ona możliwa po upływie około 4 tygodni od operacji prostaty, ale zamiar wdrożenia ćwiczeń należy bezwzględnie skonsultować z lekarzem, a następnie wybrać fizjoterapeutę, pod okiem którego będzie można wzmacniać mięśnie w sposób efektywny.

Trening z fizjoterapeutą skupia się przede wszystkim na ćwiczeniu mięśni Kegla, które to pozwalają na rozwiązanie problemu nietrzymania moczu, gdyż wpływają na usprawnienie pracy cewki moczowej. Jak w przypadku każdego rodzaju ćwiczeń, także w tej kwestii najważniejsza jest regularność. Kiedy już nauczymy się techniki, ćwiczenia warto wykonywać nawet kilka razy dziennie. Tym bardziej, że można to robić w dowolnym miejscu i czasie.

Rehabilitacja skupiona na ćwiczeniach mięśni pozostaje nie bez znaczenia także dla zdrowia seksualnego. Uszkodzenie mięśni odpowiedzialnym za erekcję i jej utrzymanie jest procesem odwracalnym, wymaga jednak czasu i systematyczności. Jeśli chodzi o nietrzymanie moczu, średni czas poprawy stanu zdrowia wynosi od pół roku do roku, natomiast kwestia sprawności seksualnej jest związania ze stopniem uszkodzenia nerwów i może potrwać dłużej. Dla własnego komfortu warto tę kwestię skonsultować z lekarzem prowadzącym. Nie ulega jednak wątpliwości, że rehabilitacja – choćby na początku nie przynosiła oczekiwanych efektów – jest niezwykle ważna i nie warto z niej rezygnować. To ćwiczenia dzień po dniu przybliżają nas do wyzdrowienia.

Krzysztof Marski