Żadna branża nie inwestuje tyle w reklamy radiowe i telewizyjne, co ta zajmująca się sprzedażą specyfików na różne dolegliwości. Efekt jest taki, że szukając środka na nawet najbardziej trywialny problem stajemy przed ogromnym wyborem. Problem w tym, że preparat preparatowi nierówny – niektóre z nich są wprost nazywane lekami, inne to wyroby medyczne, jeszcze inne to suplementy diety. Warto znać różnice pomiędzy nimi, bo te nie ograniczają się jedynie do samej nazwy.
Lek, czyli produkt leczniczy
Aby jakiś środek mógł być nazwany lekiem (a raczej produktem leczniczym, bo tak brzmi właściwa nazwa), musi spełniać wymagania ustawy Prawo farmaceutyczne z 6 września 2001. Według ustawy lek to: „substancja lub mieszanina substancji, przedstawiana jako posiadająca właściwości zapobiegania lub leczenia chorób występujących u ludzi lub zwierząt lub podawana w celu postawienia diagnozy lub w celu przywrócenia, poprawienia lub modyfikacji fizjologicznych funkcji organizmu poprzez działanie farmakologiczne, immunologiczne lub metaboliczne”. Aby lek trafił do sprzedaży, musi zostać zatwierdzony przez Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych. Na jego opakowaniu musi znaleźć się napis „produkt leczniczy” oraz numer pozwolenia na dopuszczenie leku do obrotu, a w środku ulotka informująca między innymi o przeciwwskazaniach i potencjalnych reakcjach ubocznych.
Leki można reklamować, ale nie może ich polecać osoba znana, naukowiec oraz ktoś posiadający wykształcenie medyczne. Nie jest przypadkiem, że w reklamach słyszymy wyrażenie „bez recepty” – leki, które wymagają przepisania przez lekarza w ogóle nie mogą być reklamowane. Reklamę leku najłatwiej rozpoznać po męczącej uszy formułce „Przed użyciem zapoznaj się z treścią ulotki dołączonej do opakowania bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu”. Reklamy wyrobów medycznych ani suplementów diety nie muszą jej zawierać.
Suplement diety
Suplementy diety, jak sama nazwa wskazuje to produkty, których zadaniem jej uzupełnienie diety, a nie leczenie jakichkolwiek dolegliwości. Niestety, nie przeszkadza to ich producentom w prezentowaniu ich w reklamach w taki sposób, jakby miały właściwości lecznicze. Tak było chociażby w przypadku reklamy Proliveru, która została negatywnie oceniona przez Komisję Etyki Reklamy – chodziło o sugerowanie, że zażywanie suplementu stanowi usprawiedliwienie dla jedzenia „podwójnej porcji boczku”.
W świetle prawa suplementy diety nie mają nic wspólnego z lekami. Ich dopuszczeniem do obrotu zajmuje się zupełnie inny urząd (Główny Inspektor Sanitarny), a ich celem nie jest leczenie chorób. Nie oznacza to oczywiście, że wszystkie są całkowicie nieprzydatne, jednak należy pamiętać, że suplementy są przeznaczone przede wszystkim dla ludzi zdrowych, których dieta z jakiegoś powodu wymaga uzupełnienia. Kierowanie się przy wyborze ich reklamami to w tym przypadku (i nie tylko w tym) raczej kiepski pomysł.
Wyrób medyczny
Z wyrobami medycznymi sytuacja jest nieco skomplikowana. Definicję wyrobu medycznego znajdziemy w ustawie z 2010 roku, która mówi:
„za wyrób medyczny uznawane jest narzędzie, przyrząd, urządzenie, oprogramowanie, materiał lub inny artykuł, stosowany samodzielnie lub w połączeniu, w tym z oprogramowaniem przeznaczonym przez jego wytwórcę do używania specjalnie w celach diagnostycznych lub terapeutycznych i niezbędnym do jego właściwego stosowania, przeznaczony przez wytwórcę do stosowania u ludzi w celu:
a) diagnozowania, zapobiegania, monitorowania, leczenia lub łagodzenia przebiegu choroby,
b) diagnozowania, monitorowania, leczenia, łagodzenia lub kompensowania skutków urazu lub upośledzenia,
c) badania, zastępowania lub modyfikowania budowy anatomicznej lub procesu fizjologicznego,
d) regulacji poczęć – których zasadnicze zamierzone działanie w ciele lub na ciele ludzkim nie jest osiągane w wyniku zastosowania środków farmakologicznych, immunologicznych lub metabolicznych, lecz których działanie może być wspomagane takimi środkami.”
Wyrobami medycznymi są zatem plastry, opatrunki, a także sprzęt medyczny i testy diagnostyczne. Definicja ustawowa dopuszcza jednak, aby wyrobami medycznymi mogły również być preparaty doustne. Używając uproszczenia: wyroby medyczny to coś pomiędzy lekami a suplementami. Do obrotu dopuszcza je ten sam urząd, co w przypadku leków, ale sama procedura jest krótsza. Ich działanie może być co prawda lecznicze, ale tylko w ogarniczonym zakresie. Popularnymi wyrobami leczniczymi są na przykład środki antykoncepcyjne, a także te stosowane do utrzymania higieny okolic intymnych. O tym, że dany środek jest wyrobem medycznym, a nie lekiem świadczy znak CE (Conformité Européenne) na etykiecie. W reklamach mogą pojawiać się lekarze – w przeciwieństwie do leków, prawo tego nie zabrania.
Wykorzystanie zawodu lekarza jako autorytetu to częsty zabieg w reklamach wyrobów medycznych
Dietetyczny środek spożywczy specjalnego przeznaczenia medycznego
Jeszcze jedna, stosunkowo mało eksploatowana w reklamach grupa produktów. Zaliczamy do niej produkty z takim składem lub sposobem przygotowania, który do zaspokajania specjalnych potrzeb żywieniowych. To przede wszystkim mleka zastępcze i mieszanki dla niemowląt, które mają za zadanie uzupełnić ich dietę, ale także produkty skierowane do konkretnych grup docelowych, na przykład kobiet w ciąży lub osób z konkretnymi schorzeniami. Od suplementów diety różnią się tym, że ich działanie musi być poparte dowodami naukowymi, a na ich opakowaniu znajduje się informacja „do postępowania dietetycznego”.
Michał Miernik
Wejdź na FORUM! ❯
Komentarze (0) / skomentuj / zobacz wszystkie