W mediach od lat mówi się o zagrożeniu cukrzycą. Tych ostrzeżeń, ulotek i programów jest tak dużo, że niektórzy z nas – o zgrozo – oswoili się z zagrożeniem i upewnili się w fałszywym przekonaniu, że ich to nie dotyczy. Tymczasem to błąd, zwłaszcza, jeśli jest się facetem po 40., kiedy to ta podstępna choroba najczęściej zaczyna dawać swoje pierwsze objawy.
Cukrzyca - co to za choroba?
I dlaczego jest dolegliwością tak groźną dla zdrowia i życia? Po pierwsze, choroba ta ma kilka odmian. Jedne, jak ta typu 1, pojawiają się niezależnie od tego, co robimy i jak żyjemy, ale ta jej „wersja” dotyka mniej niż 10% ludzi, najczęściej bardzo młodych. Z kolei cukrzyca typu 2, na której się tu skupimy, to właściwie choroba cywilizacyjna, na którą cierpi 90% chorych i z twojego punktu widzenia to właśnie jej należy się najbardziej obawiać.
Sama choroba to upośledzenie działania trzustki w taki sposób, że nie produkuje ona insuliny wcale, albo produkowana przez nią insulina nie pełni już swojej podstawowej funkcji. W efekcie stopniowo (czasami latami) rośnie poziom glukozy we krwi.
Normalnie glukoza jest nam niezbędna do życia, praktycznie wszystko, co jemy, organizm przerabia właśnie na ten cukier i to ona jest paliwem, które nasze komórki przekształcają w energię do życia. Jeśli jednak poziom glukozy we krwi – u zdrowych regulowany właśnie przez insulinę – staje się zbyt wysoki, zaczyna ona poważnie i systematycznie uszkadzać organy wewnętrzne. Jej ofiarą pada zwłaszcza mózg, oczy i nerki. Nieleczona może prowadzić do zaburzeń neurologicznych, utraty wzroku, konieczności dializoterapii, amputacji kończyn i w dalszej konsekwencji do śmierci.
Przy okazji pojawiają się bardzo uciążliwe schorzenia towarzyszące: od ogólnego osłabienia organizmu, które w skrajnych przypadkach w ogóle blokuje możliwość sprawnego poruszania się, poprzez infekcje dróg moczowych i płciowych, poważne obniżenie libido (z impotencją włącznie), po wyraźnie wzmożoną senność, zwiększone pragnienie oraz zaburzenia wzroku.
Przyczyny cukrzycy / czynniki ryzyka
Cukrzyca to złożona choroba, stąd też i przyczyny zapadania na nią są dość skomplikowane. Z jednej strony duży wpływ mają tu uwarunkowania genetyczne, na które nie mamy wpływu (choć jeśli masz w rodzinie kogoś, kto miał cukrzycę, to szansa, że sam zachorujesz, drastycznie się zwiększa), z drugiej kluczem jest styl życia, dieta, ilość zażywanego przez nas ruchu.
Oto te najważniejsze dla mężczyzn w twoim wieku czynniki ryzyka:
- nadwaga lub otyłość
- nieprawidłowa, zbyt tłusta i niezbilansowana dieta
- praca siedząca, brak ruchu
- uwarunkowania genetyczne (np. ktoś z rodziny cierpiący na tę chorobę)
- choroby serca i układu krążenia
- nadciśnienie tętnicze
- niski poziom „dobrego” cholesterolu HDL
Krótko mówiąc, jeśli masz pracę siedzącą, dużo czasu spędzasz przed komputerem, masz mało ruchu a do tego twoja waga jest wyższa niż być powinna, powinieneś się koniecznie przebadać, ponieważ znajdujesz się w grupie podwyższonego ryzyka i dla własnego dobra warto wiedzieć, czy w organizmie już nie dzieje się nic niedobrego.
Badania na cukrzycę
Cukrzycę wykrywa się poprzez sprawdzenie, czy poziom glukozy we krwi nie jest podwyższony. Badanie można wykonać na 2 sposoby – jako „przygodne” – czyli przeprowadzone w dowolnym momencie dnia lub nocy, nawet po posiłku. Wtedy pobiera się próbkę krwi i od razu poddaje się ją analizie. Jeśli podczas takiego badania okaże się, że zawartość glukozy we krwi przekracza 200 mg/dl cukrzyca jest w zasadzie pewna, jeśli zawartość wyjdzie mniejsza niż 99 mg/dl, raczej nie ma się czego obawiać. Wyniki pomiędzy tym przedziałem wymagają dalszych analiz, jednak powinny wzbudzać przynajmniej zainteresowanie.
Innym rodzajem badania jest tzw. test obciążenia glukozą, wykonywany na czczo, 12 h od ostatniego posiłku. Test obciążenia jest dużo bardziej dokładny, bowiem podaje się w nim badanemu określoną porcję glukozy a potem mierzy poziom cukru nawet kilka razy w odstępie paru godzin, co daje szersze pole do oceny rzeczywistego stanu badanego zarówno przed jak i po spożyciu dużej ilości cukru.
Warto wiedzieć, że lekko podwyższony poziom glukozy, który ujawni się w badaniu, nie musi jeszcze oznaczać cukrzycy. Może być sygnałem powstającej w organizmie insulinooporności, czyli stadium przejściowego między zdrowiem a rozwiniętą chorobą. W tym okresie możliwe jest jeszcze całkowite wyleczenie, tym ważniejsze są właśnie odpowiednie badania i właściwa prewencja.
Profilaktyka cukrzycy, czyli jak zapobiegać cukrzycy
Po pierwsze, tak jak pisałem, należy się zbadać. Póki tego nie zrobisz, nie będziesz wiedział, co dokładnie robić, a to jest uzależnione właśnie od bieżącego stanu zdrowia.
Cukrzyca to choroba podstępna. W pierwszym okresie nie daje objawów, natomiast gdy się już ujawni, leczenie musi być prowadzone do końca życia. Dlatego zdecydowanie cukrzycy lepiej zapobiegać, niż ją leczyć. A uniknięcie jej wcale nie jest takie trudne. Wystarczy się kierować podstawowymi zasadami:
- Wystarczy 2,5 h aktywności fizycznej na 7 dni. Na przykład 30 minut spokojnego spaceru 5 razy w tygodniu i szansa zapadnięcia na tę groźną chorobę wyraźnie spada.
- Najważniejsza jest jednak odpowiednia dieta – najlepiej, jeśli będziesz jeść 5 posiłków dziennie w regularnych odstępach czasu. Nie mogą się zdarzać sytuacje, że unikasz śniadań a potem z głodu obficie dożywiasz się wieczorami. Posiłki powinny być bogate w warzywa – zarówno te gotowane, jak i surowe, ale nie należy zapominać o białku i zdrowym tłuszczu (np. olej rzepakowy z pierwszego tłoczenia czy oliwa z oliwek). Pamiętaj też o owocach, ale unikaj tych z dużą zawartością cukru – np. winogron. Warto pozbyć się z kuchni zarówno słodkich napojów jak i soków (soki choć zdrowe, zawierają za dużo cukru). Ważne też, by unikać podjadania pomiędzy głównymi posiłkami.
- Obniżenie wagi do prawidłowego poziomu.
Leczenie cukrzycy
Cukrzycę obecnie leczy się jedynie objawowo. Współczesna medycyna nie potrafi eliminować jej przyczyn fizjologicznych. W początkowym stadium, w którym poziomy glukozy nie są jeszcze zbyt wysokie, wystarczy robić to samo, co przy jej zapobieganiu: zmienić tryb życia z siedzącego na bardziej aktywny, zmienić dietę i przede wszystkim schudnąć.
Leczenie cukrzycy wymaga kontrolowania poziomu cukru w organizmie. Jest to chyba najbardziej uciążliwa część terapii, gdyż wymaga samodzielnego pobierania próbki krwi (najczęściej specjalną igłą z palca) i sprawdzania poziomu glukozy za pomocą glukometru i to nawet kilka razy dziennie. Każdy, kto to robił, wie jak nieprzyjemne i wiążące to doświadczenie.
Jeśli dieta i ruch nie przynoszą pozytywnych efektów, konieczne jest rozpoczęcie leczenia farmakologicznego. Jakie leki zostaną przepisane, zależy oczywiście od konkretnych wyników badań i samego lekarza. Najpopularniejsze są te z grupy metformin przyjmowane doustnie. Są też leki przeciwcukrzycowe wspomagające odchudzanie.
Może się jednak zdarzyć tak, iż pomimo zastosowania farmakoterapii nie przyniesie ona oczekiwanej poprawy. Wtedy nawet chory z cukrzycą typu 2 może zostać zmuszony do przyjmowania insuliny w zastrzykach lub zastosowania bardzo drogich pomp insulinowych.
Leczenie cukrzycy jest długotrwałe i trwa praktycznie do końca życia. W zasadzie sprowadza się ono do niwelowania złych skutków samej choroby, tak, by chory mógł prowadzić w miarę normalne życie. Dlatego tak ważne jest jej zapobieganie i wczesne wykrywanie, kiedy jeszcze można się obejść samą zmianą i nawyków.
Mężczyźni, którzy ukończyli 40. rok życia powinni poddawać się badaniom określającym poziom cukru we krwi właściwie przynajmniej raz w roku. Dla własnego bezpieczeństwa.
Krzysztof Samerski
Wejdź na FORUM! ❯
Komentarze (0) / skomentuj / zobacz wszystkie