Pierwszy gramofon – jaki ma być?

Trochę techniki

Na wstępie wypada w telegraficznym skrócie wyjaśnić czym jest gramofon i jaka jest w ogóle zasada jego działania. Skoro chcesz taki sprzęt kupić, to z pewnością wiesz, że odtwarzać na nim można muzykę z "czarnych płyt", czyli krążków z polichlorku winylu. Kiedyś używano też płyt szelakowych, ale te już dawno wyparte zostały (ze względu na znacznie lepsze właściwości) przez znane do dziś "winyle".

Każda płyta pokryta jest ciągłym, spiralnym rowkiem. W nieregularnościach owego rowka zapisana jest właśnie muzyka. Większość gramofonów posiada specjalne ramię z igłą, która poruszając się po rowku w obracającej się płycie wychwytuje wszelkie zapisane tam precyzyjnie nieregularności, następnie drgania te zostają przekształcone na sygnał elektromagnetyczny i wysyłane do przedwzmacniacza, który, jak sama nazwa wskazuje, wstępnie wzmacnia sygnał dźwiękowy.

]

Co na początek?

Pierwszą rzeczą, którą warto zrobić przed zakupem adaptera do odtwarzania płyt, jest przegląd posiadanego już w domu sprzętu dźwiękowego. Należy sprawdzić, czy posiada on - na przednim, lub tylnym panelu - wejście oznaczone jako "Phono".

Jeśli nie ma takiego wejścia, konieczny będzie zakup gramofonu wyposażonego w przedwzmacniacz lub nabycie takiego przedwzmacniacza osobno. Jeśli takie wyjście jest, wystarczy gramofon bez przedwzmacniacza, będzie on natomiast zgodnie współpracować z już posiadanym przez ciebie domowym sprzętem audio.

Generalnie największe możliwości daje osobno zakupiony przedwzmacniacz, dzięki któremu twój gramofon naprawdę rozwinie skrzydła. Taki samodzielny przedwzmacniacz jest też zazwyczaj wyposażony w komponenty wyższej niż standardowa jakości. Wadą takiego rozwiązania jest oczywiście wyższa cena.

Kupno gramofonu. Najważniejsze cechy

Choć z pozoru wszystkie gramofony wyglądają dość podobnie, to jednak są między nimi zasadnicze różnice. Odróżnia je od siebie zarówno sposób działania, jak i forma użytych do ich budowy podzespołów. Na rynku funkcjonują 2 typy adapterów:

• Manualne, czyli takie, które nie mają wbudowanych żadnych systemów wspomagających ich pracę. Posiadając tego typu sprzęt będziesz musiał samodzielnie ustawiać ramię z igłą. Najpierw precyzyjnie ustawić igłę na początku płyty, a po zakończeniu słuchania trzeba będzie podnieść igłę z ramienia, gdyż jeśli tego nie zrobisz, będzie się ona dalej kręcić na płycie.
• Automatyczne, czyli takie, w których ty tylko kładziesz płytę na talerzu i wciskasz odpowiedni guzik, a resztę gramofon wykonuje sam - podnosi ramię z igłą i ustawia ją na płycie, a po skończeniu odtwarzania podnosi igłę i ustawia ją w pozycji początkowej.

Choć na pierwszy rzut oka mogłoby się wydawać, że taki zautomatyzowany gramofon będzie droższy, jest dokładnie odwrotnie, dlatego, moim zdaniem to właśnie automat będzie lepszym wyborem dla osoby początkującej. Kiedy poobserwujesz, jak "w automacie" wygląda praca ramienia z igłą, nie będziesz miał problemu z obsługą bardziej zaawansowanego i droższego urządzenia manualnego w przyszłości.

Ważny jest też rodzaj napędu, jakim dysponuje gramofon. To będzie mieć znaczenie w kontekście celu, do jakiego będzie używany. Jeśli chcesz słuchać muzyki w domu, najlepszym wyjściem będzie tu zakup urządzenia z belt drive, czyli napędem paskowym. Taki napęd, dzięki zastosowaniu gumowych pasków transmisyjnych, dodatkowo wytłumi wszystkie szumy pochodzące z silnika, które mogłyby zostać przeniesione na talerz.

Drugim rodzajem napędu stosowanym w gramofonach jest tzw. direct drive, gdzie napęd jest podłączony bezpośrednio do talerza. Takie rozwiązanie będzie optymalne, jeśli jesteś DJ-em, lub chcesz poeksperymentować z nagrywaniem muzyki. Urządzenie z takim napędem umożliwi natychmiastowy rozruch urządzenia, a także zmianę prędkości obrotowej talerza podczas słuchania.

W każdym gramofonie warto też zwrócić uwagę na rodzaj ramienia, które różnią się między sobą m.in. kształtem, gdzie ramiona proste polecane są dla zwyczajnych audiofili, ramiona S dla DJ-ów. Zróżnicowana jest też długość ramion (od 9 co 12 cali), oraz ich łożyskowanie:

• łożyskowanie unipivot – w którym ramię zostaje podparte przez pionowy stożek, co pozwala mu uzyskać mały opór ruchu;
• łożyskowanie na trzpieniach stożkowych – to rozwiązanie, które, choć daje więcej możliwości ustawień, jest trudniejsze w regulacji i wymaga sporego doświadczenia od użytkownika.

Ramię gramofonu

Najważniejszą częścią każdego gramofonu jest jednak wkładka z igłą, czyli ta część, która odpowiada za prawidłowy odczyt muzyki z płyty. Od rodzaju wkładki gramofonu zależy też typ przedwzmacniacza, który będzie dla niego najodpowiedniejszy. Każda wkładka składa się z magnesu oraz cewki zamkniętych w specjalnej obudowie. W czasie, gdy muzyka jest odtwarzana - w zależności od typu wkładki drga albo magnes, albo cewka:

• MM (moving magnet) – w tym rozwiązaniu drga magnes, a cewka przez cały czas pozostaje nieruchoma;
• MC (moving coil) – tu to właśnie cewka jest elementem, który wchodzi w drgania. Warto mieć na uwadze, że to rozwiązanie jest bardziej kosztowne od pierwszego, jednak ma wiele zalet, główną jest to, że generowany sygnał jest znacznie mocniejszy.

Kolejną rzeczą, na którą należy zwrócić uwagę przy zakupie gramofonu, jest zastosowany w nim szlif igły. Od szlifu często zależy cena urządzenia i jakość odtwarzanej na nim muzyki:

• szlif stożkowy (sferyczny) - to najprostsze rozwiązanie, dlatego jest stosowane przede wszystkim w najtańszych urządzeniach;
• szlif eliptyczny – to rozwiązanie ze względu na nieco większą powierzchnię styku z płytą daje lepsze efekty i jest przy tym bardziej trwałe od przetworników stożkowych;
• szlif liniowy – to rozwiązanie najlepsze, igła z takim szlifem ma największą powierzchnię styku z rowkiem płyty, przez co efekty dźwiękowe są tu najlepsze.

W sklepach dostępne są gramofony, które już mają wbudowaną wkładkę z igłą, oraz takie, do których tę ważną część trzeba samodzielnie dokupić. Polecam tu zdecydowanie to pierwsze rozwiązanie, gdyż jest po prostu wygodniejsze dla osób, które dopiero zaczynają swoją przygodę z muzyką z czarnych płyt.

Polecane modele gramofonów

Na początek najlepszym wyborem będzie gramofon w pełni automatyczny z napędem paskowym (belt drive). Zdecydowanie godnym uwagi modelem będzie tu Audio-Technica AT-LP60USB. Gramofon ten obsługuje dwie prędkości: 33 I 1/3 oraz 45 RPM, ma wbudowany przełączany przedwzmacniacz, w zestawie jest też wkładka gramofonowa z diamentową końcówką igły, aluminiowy talerz oraz wyjście USB. Cena urządzenia to ok. 600 zł.

Audio-Technica AT-LP60USB

Drugim adapterem, jaki tu polecę, który działa natychmiast po wyjęciu z opakowania i nie wymaga praktycznie żadnej specjalistycznej wiedzy, jest Audio-Technica AT-LP120USBHC. Gramofon ten po pierwsze ma wbudowany przedwzmacniacz i wkładkę, po drugie bogate wyposażenie dodatkowe - od gniazda USB po specjalistyczne oprogramowanie do współpracy z komputerami PC i Mac. Jego jedyną "wadą" z punktu widzenia nowicjusza jest to, że ma manualnie obsługiwane ramię. Gramofon ten kosztuje ok. 1100 zł.

Audio-Technica AT-LP120USBHC

Bardzo dobrym rozwiązaniem na start jest też urządzenie Rega Planar 1. Ten wysokiej klasy gramofon z przemyślanym ramieniem RB110 jest gotowy do użytku w chwilę po rozpakowaniu. Jak deklaruje producent, wystarczy przesunąć przeciwwagę do samego końca, zdjąć osłonę z igły i już można odtwarzać ulubione płyty. Gramofon ten wykorzystuje synchroniczny silnik 24 V o niskim poziomie hałasu, aby ograniczyć ilość drgań, w połączeniu z najnowszym ramieniem RB110 wyposażonym w doskonale dopasowane łożyska. Koszt urządzenia nie jest niski, wynosi bowiem ok. 1400 zł, ale jest to maszyna zdecydowanie warta swojej ceny.

Rega Planar 1

Podsumowanie

Na rynku wybór sprzętu i jego zakres cenowy jest właściwie przeogromny. Producentów jest wielu, modeli i ich wariantów jeszcze więcej. Na początek przygody z winylami wystarczą jednak w zupełności urządzenia automatyczne i z wbudowanymi przedwzmacniaczami, natomiast w miarę oswajania się z techniką analogową, warto będzie sięgnąć po urządzenia wymagające nieco więcej wiedzy oraz wprawy związanej zwłaszcza z odpowiednim doborem poszczególnych komponentów.

Dobrze też pamiętać, że każdy gramofon wymaga opieki oraz uwagi także i po zakupie. Rozsądnie będzie utrzymywać go w czystości, zwłaszcza okolice wkładki, która jest bardzo wrażliwa na wszelkiego rodzaju zanieczyszczenia, które później przekładają się na zakłócenia w odbiorze i jakości słuchanej muzyki. Regularne czyszczenie igły oraz samych płyt zdecydowanie przyczyni się do wydłużenia ich trwałości oraz utrzymania optymalnych parametrów całego zestawu. Wśród akcesoriów dostępnych w sklepach dla posiadaczy sprzętu gramofonowego są dostępne wszelkiego rodzaju myjki i oczyszczacze.

Na koniec życzę ci dobrego wyboru w sklepie i świetnej przygody ze wspaniałym światem sprzętu do słuchania muzyki, który zapewnia najszlachetniejsze z brzmień.

Sławomir Tokarczyk

Wejdź na FORUM! ❯