Asertywność w związku

Wokół asertywności narosło wiele mitów. U wielu budzi obawy, u niektórych pobłażanie. Często jest mylona z agresją. Niejednokrotnie jest niedoceniana. Z kolei dla mnie jest jedną z najcenniejszych umiejętności, jakie można posiąść - tak w pracy, jak i w życiu osobistym. W związkach jest absolutnie bezcenna, więcej - jest konieczna, aby relacja była satysfakcjonująca. Dlaczego? No i najważniejsze - co robić, żeby działać asertywnie?

Czym jest asertywność?

Asertywność to posiadanie i bezpośrednie wyrażanie własnego zdania, emocji i postaw - w granicach nienaruszających psychicznego terytorium i praw własnych, jak i innych osób. Na asertywność składają się więc:

• Korzystanie ze swoich osobistych praw, bez naruszania praw innych.
• Świadomość siebie - swoich opinii, emocji, potrzeb, zachowań, mocnych stron, słabości, swoich granic, a także godności osobistej.
• Świadomość praw - swoich oraz innych. Mianowicie:

5 praw wg Herberta Fensterheima

1. Masz prawo do robienia tego, co chcesz, dopóki twoja działalność nie rani kogoś innego.
    
2. Masz prawo do zachowania swojej godności poprzez zachowania asertywne, nawet jeśli rani to kogoś innego, dopóki twoje intencje nie są agresywne, a asertywne.
    
3. Masz prawo do przedstawiania innym swoich próśb, dopóki uznajesz, że druga osoba ma prawo odmówić.
    
4. Istnieją takie sytuacje między ludźmi, w których prawa nie są oczywiste. Zawsze jednak masz prawo do przedyskutowania i wyjaśniania problemu z druga osobą.
    
5. Masz prawo do korzystania ze swoich praw. Jeśli z nich nie korzystasz, to godzisz się na odebranie ich sobie.

Czym asertywność nie jest?

1. Postawą roszczeniową pt. "mnie się należy, ja żądam" lub agresją

Nie mylmy osoby asertywnej z narcystyczną i agresywną. Asertywność to nie postawa wyrażająca się w tym, że mamy wszystko i wszystkich poza sobą. To postawa, która uwzględnia nas i innych w takim samym stopniu. Osoba asertywna jest uważna i wrażliwa nie tylko na siebie, ale i na drugiego człowieka. Osoba asertywna ma adekwatny obraz siebie i rzeczywistości, a nie - jak agresor czy narcyz - gdzie tylko on się liczy. Cele, jakie osoba asertywna stawia sobie i innym są realistyczne, a nie życzeniowe czy roszczeniowe właśnie.

2. Egoizmem

Osoba asertywna wie, że nie jest mniej ważna od innych. Nie ulega, jeśli nie chce. Nie zrobi czegoś kosztem siebie. Jednocześnie swoimi oczekiwaniami nie odbiera podobnych praw innym - kiedy prosi, dojrzale przyjmuje odmowę, kiedy broi - odpowiedzialnie godzi się na krytykę. Osoba asertywna wie, że nie jest na tym świecie po to, by spełniać czyjeś oczekiwania. Jednocześnie nie ma takich oczekiwań wobec innych.

3. Sztywnością

Asertywność to autentyczność i elastyczność. Osoba asertywna działa w zgodzie ze sobą, a więc jej reagowanie na świat jest różne w zależności od sytuacji, celu, jej emocji i przemyśleń. Prawdziwie asertywna osoba nie ma nic wspólnego z kimś, kto zawsze postępuje w ten sam sposób, np. odmawia - z założenia i dla zasady. Osoba asertywna wybiera. Raz odmówi, bo nie będzie chciała, czy mogła sprostać prośbie. Innym razem chętnie się zgodzi, bo uzna, że z jakichś powodów decyduje się to zrobić.

4. Sztucznym wypowiadaniem formułek

Z licznych książek oraz popularnych szkoleń dotyczących asertywności (jak najbardziej wartościowych i potrzebnych), możesz dowiedzieć się jakie słowa czy sformułowania są asertywne. Być może nauczysz się mówić: "potrzebuję, proszę, nie zgadzam się, czuję, uważam, myślę". To ważne. Pamiętaj jednak, że ponad 70 proc. odbieranych informacji pochodzi z tego, co niewypowiedziane. Z naszego tonu głosu, postawy ciała, mimiki. Asertywność nie wyraża się jedynie w odpowiedniej treści, ale także - a może nawet głównie - w naszej fizyczności: podniesionej głowie, pewnym kroku, łagodnej stanowczości w tembrze głosu.

5. Zdolnością zapisaną w genach

To nie jest tak, że rodzimy się asertywni, bądź nie, bez jakiegokolwiek wpływu na tę zdolność. Asertywność jest UMIEJĘTNOŚCIĄ, którą możemy nabyć oraz nad nią pracować. Oczywiście, że każdy z nas już wyjściowo ma określone predyspozycje. Do tego dochodzą doświadczenia z domu rodzinnego, środowisko rówieśnicze i inne. Mając na względzie wszystkie te czynniki, jako dorośli potrafimy być asertywni w mniejszym lub większym stopniu. Ale umiejętność bycia asertywnym można ulepszać.

Jak być asertywnym?

Wypracowanie postawy asertywnej wymaga z pewnością czasu. Nie staniesz się asertywny w weekend. Tak jak bowiem wspomniałam - nie wystarczy nauczyć się kilku formułek i bezrefleksyjnie je powtarzać. Asertywność przede wszystkim wymaga właśnie refleksji. Najpierw nad sobą - nad tym, kim naprawdę jestem. Nad swoimi pragnieniami, potrzebami, wartościami, emocjami. Dopiero, kiedy poznasz siebie, będziesz mógł pracować nad szacunkiem dla powyższych, gotowością do stawania w swojej obronie, odwagą do mówienia i działania zgodnie ze swoimi najgłębszymi przekonaniami i uczuciami. Będziesz mógł poszukać właściwych dla ciebie i zgodnych z tobą form wyrażania siebie na co dzień.

Korzyści z bycia asertywnym

1. Jest dobra dla naszego zdrowia

Kiedy działamy w niezgodzie ze sobą, czujemy się zazwyczaj pełni złości, frustracji, żalu, poczucia bycia wykorzystywanym i używanym. Myślimy o sobie w sposób szkodliwy, jako o naiwniakach i nieudacznikach. O innych też nie lepiej, jako o podłych i egoistycznych. Z kolei, kiedy pozwalamy sobie być sobą - naturalnymi i autentycznymi - czujemy się dobrze. Po pierwsze, nie dostarczamy sobie emocji, które są nam niepotrzebne. Uzbrajamy siebie natomiast w poczucie wpływu, mocy sprawczej, skuteczności, decyzyjności, siły i dojrzałości. Asertywność poprzez korzystny wpływ na nasze zdrowie emocjonalne, sprzyja także zdrowiu fizycznemu.

2. Ułatwia życie

Będąc asertywnym nie musisz już kłamać, kluczyć, lawirować, napinać się, udawać, robić dobrą minę do złej gry. Ufffff, jaka to ulga. Mając asertywną partnerkę, nie musisz już domyślać się, zastanawiać, analizować, czy odpowie na twoją prośbę, czy aby jej nie uraziłeś, czy może to nie za dużo jak na jej możliwości. Asertywna partnerka sama ci to wszystko powie. Asertywność zdejmuje z nas i naszych bliskich ogromny ciężar.

3. Korzystnie wpływa na relacje

Wyobraź sobie taką sytuację: twoja partnerka prosi cię o to, żebyś coś dla niej zrobił. Nie masz czasu ani siły, ale naginasz się i robisz. Za jakiś czas ty ją o coś prosisz. Ona z ważnych powodów odmawia. Wściekasz się i nie omieszkasz dać temu wyraz. Asertywność pozwala na to, aby nie doprowadzać do takich sytuacji. Nie naginasz się, nie gromadzisz złości, nie wybuchasz, nie ranisz. Nie masz powodu. Asertywność w związku czyści z podobnych historii.

Na koniec

• Pogłębiaj świadomość siebie.
• Korzystaj ze swoich praw.
• Weź odpowiedzialność za swoje decyzje.
• Szukaj swojego języka na wyrażanie siebie.

Agata Wilska

Wejdź na FORUM! ❯