Za darmo, ale legalnie

Darmowy system operacyjny

Podstawowym oprogramowaniem, jakie znajduje się na każdym komputerze i smartfonie, jest system operacyjny. Jest to program pośredniczący między sprzętem, a więc procesorem, pamięcią RAM, dyskiem i kartą graficzną, a użytkownikiem. To dzięki systemowi operacyjnemu jesteśmy w stanie w ogóle korzystać z urządzenia. To, co widzimy na ekranie po włączeniu PC lub smartfona, to właśnie interfejs systemu operacyjnego.

W większości biur i domów na świecie komputery PC działają pod kontrolą systemu Windows (w poszczególnych jego odmianach, np. 10, 8, 7, Vista). Jest to jednak system płatny (choć wielu producentów sprzętu komputerowego dostarcza go bezpłatnie wraz ze swoimi laptopami, czy komputerami stacjonarnymi) i niestety dość drogi.

Na rynku możemy znaleźć wiele darmowych systemów operacyjnych (np. prawie wszystkie z grupy Linuxa, ja polecam Ubuntu lub Linux Mint), jednak o jednym aspekcie muszę wspomnieć od razu: nie jest to realna alternatywa dla każdego. Usatysfakcjonowani nie będą zwłaszcza zapaleni gracze komputerowi. Większość dostępnych gier jest bowiem produkowana z myślą systemie operacyjnym Windows i w normalnym trybie, bez sztuczek dla naprawdę zaawansowanych, nie da się ich po prostu na komputerze z Linuxem zainstalować. Podobnie nie da się w linuksowym środowisku uruchomić wielu popularnych aplikacji użytkowych, chociażby znanego pakietu Office od Microsoftu, tu są jednak na szczęście ich bezpłatne, ale wartościowe alternatywy.

Bezpłatny antywirus

Kiedy już wybierzesz system operacyjny dla siebie, warto zadbać o bezpieczeństwo komputera. W sieci funkcjonuje co najmniej kilkadziesiąt bezpłatnych programów chroniących PC przed infekcjami wirusowymi i radzą sobie one naprawdę dobrze. Ja używam Avast Free Antivirus, ale są też inne, bardzo dobre, darmowe alternatywy:

• AVG AntiVirus Free
• Avira Antivirus
• 360 Total Security

Zwykłym użytkownikom domowym, którzy komputera używają głównie do przeglądania sieci czy pracy z arkuszem kalkulacyjnym lub edytorem tekstu, powinien w zupełności wystarczyć wbudowany w Windows 10 program Windows Defender. Jest on wysoko oceniany w testach bezpieczeństwa, jednak nie oferuje żadnych dodatkowych ustawień, które mogą się przydać użytkownikom bardziej zaawansowanym.

Bezpłatne programy użytkowe - biuro i praca

Bez arkusza kalkulacyjnego czy edytora tekstów na komputerze praktycznie nie da się pracować. Wie o tym każdy, kto pracuje w biurze i spędza czas ma tworzeniu bądź edycji dokumentów. Najpopularniejszym płatnym programem tego typu jest Microsoft Office, jednak w domu nie każdy jest w stanie sobie na niego pozwolić. Moim zdaniem najlepszą obecnie alternatywą jest pakiet Libre Office, który zawiera darmowe zamienniki zarówno dla Worda, Excela jak i Power Pointa (Writer, Calc, Impress), ale też bardziej zaawansowane programy, np. Draw do rysowania wykresów i tabel, Math, czyli edytor równań matematycznych oraz Base – program do tworzenia i obsługi modułów baz danych. Pliki tworzone w tym pakiecie można oczywiście otwierać na komputerach wyposażonych w klasyczny Office.

Z kolei najlepszym darmowym zamiennikiem dla płatnego pocztowego managera MS Outlook od lat pozostaje Mozilla Thunderbird. W kontekście poczty warto też rozważyć przejście na darmowego Gmaila, który oferuje dość przyjazny, przejrzysty interfejs i można z niego łatwo korzystać z poziomu przeglądarki internetowej.

Bezpłatne programy graficzne i darmowe edytory zdjęć

Jednymi z najpowszechniej używanych na komputerach programów do profesjonalnej obróbki zdjęć są Photoshop oraz Corel Draw. Ich możliwości oraz stopień zaawansowania (i niestety ceny) są wręcz legendarne. Zwłaszcza Photoshop, który jest często podstawowym narzędziem pracy współczesnego fotografika, oferuje takie bogactwo możliwości, że aż trudno sobie wyobrazić efektywną pracę bez jego pomocy.

I rzeczywiście trudno o jeden optymalny, darmowy zamiennik, ale nie trzeba się zrażać, są naprawdę bardzo dobrzy zastępcy, którzy razem tworzą rozsądną alternatywę, zwłaszcza dla średnio zaawansowanych użytkowników. Najbardziej rozbudowany od lat pozostaje GIMP, który na rynku jest już od co najmniej kilkunastu lat i dzięki temu oferuje bardzo rozbudowany zestaw funkcji, w tym znaną z PS pracę na warstwach. Do tego programu użytkownicy stworzyli wiele przydatnych wtyczek, które jeszcze wzbogacają listę obsługiwanych funkcji. Wadą GIMP-a jest brak obsługi popularnego wśród grafików formatu .raw.

Innym interesującym programem (już z obsługą .raw) jest Photoscape X Pro, który posiada wszystkie narzędzia potrzebne do obróbki zdjęć. Można z jego pomocą ustawiać ekspozycję, kontrast i balans kolorów. Aplikacja pozwala też na nakładanie najprzeróżniejszych filtrów i efektów graficznych oraz ramek.

Warto też poznać programy takie jak Pixlr, które nie wymagają instalacji na komputerze (wystarczy przeglądarka internetowa) oraz Fotor, który jest PC-towym rozwinięciem aplikacji wcześniej funkcjonującej tylko na smartfonach, a zapewniającej dostęp do ciekawych filtrów i pozwalający dokonać szybkiej obróbki zdjęć.

Darmowe playery - programy do obsługi multimediów

W czasach SmartTV i serwisów streamingowych coraz rzadziej oglądamy filmy i seriale na komputerze, ale są programy, dzięki którym - jeśli już to robimy, wykorzystamy wszystkie możliwości posiadanego sprzętu. Prym wiedzie tu chociażby VLC Media Player, który, prócz zwykłego oglądania materiałów z plików na dysku twardym, umożliwia też oglądanie obrazów i filmów streamowanych z sieci. W efekcie VLC jest jednym z najlepszych rozwiązań do oglądania telewizji internetowych nadawanych w różniących się od siebie standardach.

Bardzo popularnym i dobrym darmowym programem do odtwarzania multimediów pozostaje od lat AllPlayer, który pozwala też ściągać i dopasowywać napisy do filmów, choć ja do tego celu rekomenduję znacznie mniejszy - i właściwie równie skuteczny programik o nazwie Qnapi. Świetnie sprawdzającym się programem do odtwarzania multimediów jest też Media Player Classic. Nie posiada on wodotrysków, ale razi sobie z wyświetlaniem większości formatów napisów, co czasem bardzo się przydaje.

Przed odtwarzaniem filmów warto się też zaopatrzyć się w bezpłatny pakiet najpotrzebniejszych kodeków. Zapewni to aplikacja K-Lite Codec Pack, będąca zbiorem wtyczek VFW/ACM, filtrów DirectShow (m.in. LAV i ffdshow) i szeregu innych narzędzi umożliwiających odtwarzanie niemal wszystkich formatów plików audio i wideo.

Jeśli lubisz nie tylko oglądać, ale też edytować filmy, polecam BlackMagic DaVinci Resolve 16. Program ten w podstawowej, bezpłatnej wersji udostępnia zaawansowane narzędzia do montażu i zarządzania barwami. Co ciekawe, obsługuje też wysokie rozdzielczości do nawet 8K. Umożliwia edycję materiałów oraz zaawansowane zarządzanie biblioteką multimediów. W płatnej wersji pozwala korzystać z potężnych stacji roboczych z kilkoma procesorami na pokładzie. Innym, już w pełni darmowym programem do edycji materiałów filmowych, jest Shotcut. Program ten umożliwia szybką i efektowną edycję klipów, dodawanie efektów specjalnych czy renderowanie tego co stworzymy.

Jeśli zaś chodzi o darmowy streaming wideo, najbogatszą ofertę z klasycznymi programami ma chyba w tej chwili WPpilot, dzięki któremu można za darmo oglądać w sieci wybrane kanały TV (w tej chwili 32, w tym TVN, TVP i Polsat), wymagana jest jedynie rejestracja. Swoje aplikacje VOD udostępniają też główne telewizje: TVP – serwis vod.tvp.pl oraz TVN w aplikacji TVN Player. Z kolei Polsat niemal wszystkie swoje kanały (i wiele innych treści) udostępnia w należącym do niego serwisie Ipla.

Programów udostępnianych za darmo lub za dobrowolne opłaty jest w Internecie mnóstwo. Jedne są wynikiem mniej lub bardziej udanych prób grupek studentów, inne – to w pełni profesjonalne odpowiedniki najpopularniejszych płatnych aplikacji. Jedne są szybkie, inne mają mnóstwo ciekawych funkcji, jeszcze inne są niezwykle przyjazne dla początkującego użytkownika. Łączy je to, że są realnie dobrą alternatywą dla często bardzo kosztownych programów wydawanych przez duże korporacje. Warto jednak zauważyć, że nawet i giganci się zmieniają. Pojawiają się nowe usługi, np. abonamenty, jak chociażby Office 360 od Microsoftu, które za miesięczną opłatę stanowiącą ułamek ceny całego pakietu dają użytkownikom dostęp do jego pełnej funkcjonalności przez określony czas. Takich udogodnień i nowych modeli rozliczeniowych będzie z pewnością przybywać.

Tomasz Sławiński