Jak mądrze dyscyplinować dziecko

1. Dowiedz się, co tak naprawdę oznacza dyscyplina

Czym tak dokładnie jest dyscyplina? Słowo to pochodzi z łaciny, a jego pierwotne znaczenie to „nauczanie/uczenie się”. Jej celem jest więc nauczenie dziecka czegoś tak, by pozwolić mu następnym razem zachować się lepiej. Prawdziwa dyscyplina daje narzędzia, których każdy z nas potrzebuje do nauki i rozwoju. Chroni przed wchodzeniem w niebezpieczne sytuacje związane z postępowaniem niezgodnym z instrukcjami i pozwala nauczyć się samokontroli. Pozytywna dyscyplina daje dziecku poczucie odpowiedzialności i pozwala mu docenić odpowiednie wartości.

Nie myl dyscypliny z karaniem

Istnieje istotna różnica między dyscyplinowaniem a karaniem. Kara ma spowodować, że ktoś będzie cierpiał z powodu tego, co zrobił i że „zapłaci” za nieodpowiednie postępowanie. Prawie nigdy nie przynosi pozytywnych skutków, raczej rodzi żal, bunt, lęk i podobne negatywne emocje.

2. Mów prawdę

Dzieci naprawdę są niezwykle ufne i niewinne (cóż, przynajmniej na początku). Oznacza to, że uwierzą niemal we wszystko, co powie im mama i tata. Na rodzicach spoczywa więc wielka odpowiedzialność – muszą być prawdomówni i nie wmawiać dzieciom kłamstw. Jeśli dziecko zada ci któreś z serii niewygodnych pytań i nie przyjdzie ci do głowy żadna odpowiedź odpowiednia do jego wieku, powiedz, że się nad tym zastanowisz i porozmawiacie o tym później. To znacznie lepsze od wymyślania bajek, o których dziecko na pewno nie zapomni, a pewnie przypomni i tobie w zupełnie nieodpowiednim momencie.

Nie zaplącz się w „niewinnych kłamstwach”

Niektórzy rodzice wykorzystują „niewinne kłamstwa” do straszenia dzieci, chcąc wymóc odpowiednie zachowanie. Na przykład: „Jeśli nie będziesz mnie słuchać, przyjdzie policjant i zabierze cię do więzienia”. To nie tylko nieprawda – w ten sposób wykorzystuje się niezdrowy lęk, by manipulować dzieckiem. Takie postępowanie może chwilowo przynieść pożądane rezultaty, ale na dłuższą metę negatywne efekty z pewnością przeważą nad pozytywnymi. W dodatku dziecko, jeśli dziecko dowie się, że skłamałeś, może stracić do ciebie zaufanie i szacunek.

3. Ustalaj jasne granice

By skutecznie dyscyplinować (uczyć kogoś i uczyć się), trzeba koniecznie wyznaczyć jasne zasady. Dzieci muszą wiedzieć, czego się od nich oczekuje i jakie będą konsekwencje niespełnienia tych oczekiwań. Niektórym dzieciom wystarczy krótkie ostrzeżenie, podczas gdy inne będą testować granice, tak jak niektórzy opierają się o ścianę, by sprawdzić, czy wytrzyma ich ciężar. Twoje granice muszą wytrzymać napór dziecka – sprawi to, że poczuje się ono bezpieczne i chronione, wiedząc, że ustanowiłeś ograniczenia, by zapewnić mu spokój i dobre samopoczucie.

Nie bądź uległy i nie wycofuj się

Jeśli dziecko usiłuje przesuwać granice, a ty mu na to pozwalasz, wygląda na to, że to właśnie ono ma w domu najwięcej do powiedzenia – to naprawdę przerażająca myśl, szczególnie w przypadku małych dzieci. Nie bądź więc uległy i nie wycofuj się ze stawianych granic i konsekwencji, które ustaliłeś dla swojego dziecka. Konieczne jest także, by rodzice prezentowali jednolity front. Jeśli się na to nie zdecydujecie, dziecko szybko zrozumie, że niektóre rzeczy mogą uchodzić mu na sucho, jeśli odpowiednio rozegra sprawę pomiędzy rodzicami.

4. Podejmuj odpowiednie działania w odpowiednim czasie

Z przywoływania spraw, które wydarzyły się całe godziny, a nawet dnie temu, żeby zdyscyplinować dziecko tu i teraz, nic dobrego nie wynika – prawdopodobnie już całkiem zapomniało o sprawie. Odpowiednim momentem jest moment możliwie najbliższy zdarzeniu, szczególnie w przypadku bardzo małych dzieci. Z czasem, szczególnie wśród nastolatków, przydatny może okazać się z kolei okres wyciszenia, po którym do sprawy można odnieść się w odpowiedni sposób.

Nie mów zbyt dużo i nie czekaj zbyt długo

Czyny z całą pewnością mówią więcej niż słowa, szczególnie jeśli chodzi o dyscyplinę. Nie próbuj wyjaśniać i uzasadniać wciąż na nowo, dlaczego zabierasz zabawki, jeśli dziecko nie posprzątało, kiedy o to poprosiłeś – po prostu to zrób, a nauczanie i uczenie potoczy się samo. Następnym razem wszystkie zabawki zostaną starannie odłożone do pudełka.

5. Daj dziecku uwagę, której potrzebuje

Każde dziecko pragnie i potrzebuje uwagi, zrobi więc wszystko, by ją zdobyć, nawet, jeśli ma to być tylko uwaga negatywna. Spróbuj więc zapewnić swojemu dziecku pozytywny kontakt jeden-na-jeden każdego dnia. Znajdź czas na wspólne zrobienie czegoś, co sprawia mu przyjemność, nawet przez kilka minut – zagrajcie w ulubioną grę lub poczytajcie książkę. To niewielka inwestycja, a może mieć ogromny pozytywny wpływ na zachowanie, ułatwiając ci wychowywanie i dyscyplinowanie.

Nie poświęcaj nadmiernej uwagi nieodpowiednim zachowaniom

Dzieci często postępują nieodpowiednio, by zwrócić na siebie uwagę, nawet jeśli będzie się ona wiązała z negatywną reakcją. Kiedy marudzą lub wpadają w szał, czasem najlepiej jest po prostu udawać, że się nie słyszy i odejść. Dziecko w ten sposób nauczy się, że istnieją lepsze sposoby na komunikację i budowanie więzi z innymi. Wzmacniając pozytywne zachowania, powoli na pewno „zagłodzisz” te negatywne, tak, by móc się cieszyć zdrową i radosną relacją ze swoim zdyscyplinowanym dzieckiem.

Bartek Kulesza