Gdy wszystko się wali i nie masz siły z tym walczyć. Co się z tobą dzieje?

Kiedy wszystko wydaje się iść źle…

Obszary życia przenikają się wzajemnie. Trudno jednoznacznie oddzielić emocje, więc jeśli w pracy dzieje się źle, to podobna atmosfera udziela się w domu. I odwrotnie – problemy rodzinne znajdują przełożenie na życie zawodowe. Niepowodzenie w pracy czy kłótnia z żoną może być przysłowiową pierwszą kostką domina, wywołującą lawinę. Przy obniżonym nastroju nawet błahostki mogą urastać do rangi problemów nie do rozwiązania. I tak klocek do klocka, po czym dochodzisz do momentu, w którym czujesz się przytłoczony.

Pierwszym sygnałem, jaki daje do zrozumienia, że coś dzieje się nie tak, jest obojętność. Ma to miejsce w sytuacji, kiedy rzeczy, które kiedyś dawały ci wielką frajdę, obecnie nie mają najmniejszego znaczenia. Miesiącami czekałeś na mecz ulubionej drużyny oglądany na żywo na stadionie, a teraz wyjście traktujesz jak przykry obowiązek? Dostałeś niespodziewany zastrzyk gotówki w postaci premii, a szef osobiście poklepał cię po plecach w geście wdzięczności za dobrze wykonaną robotę, ale na tobie nie zrobiło to większego wrażenia? Wreszcie dotarł zamówiony w sklepie internetowym gadżet elektroniczny, na który z niecierpliwością czekałeś przez dłuższy czas, a teraz zastanawiasz się, po co w ogóle go kupiłeś?

Jeśli nic już nie cieszy cię tak jak kiedyś, prawdopodobnie popadłeś w stan apatii. Może to być okres przejściowy, ale narastające problemy równie dobrze mogą doprowadzić do sytuacji, w której będziesz potrzebował pomocy. Stan ten bowiem może się z czasem pogłębiać, a obok dolegliwości czysto psychicznych, jak brak odczuwania radości, smutek, niechęć do działania, pojawić się mogą także objawy somatyczne i psychosomatyczne. Należą do nich problemy z apetytem, wzrost lub spadek wagi, bezsenność i nadmierna senność, skłonność do uzależnień czy nieuzasadnione bóle i dolegliwości.

Kiedy złamiesz nogę, idziesz do ortopedy, z bólem zęba udajesz się do dentysty, a zapaleniem ucha najlepiej zajmie się laryngolog. Czasami wypadkowi czy chorobie może ulec także twoja psychika. Problem w tym, że ten rodzaj „bólu” nie jest tak jednoznacznie odczuwalny, jak złamanie czy chory ząb. Nie w każdej sytuacji poczujesz wprost, że przydałaby się pomoc specjalisty. Dodatkowo w męskim świecie wizyta u psychologa kojarzy się raczej z czymś wstydliwym. Zupełnie niesłusznie, gdyż wstydem i tchórzostwem jest nieszukanie pomocy w obliczu problemów. Jeśli chcesz być twardy i zamiast zajmować się swoimi rozterkami, stać dumnie na czele rodziny i troszczyć się o nią, sam musisz mieć na to siły. Nie tylko fizyczne, ale także psychiczne. Kiedy rola męża, ojca czy przykładnego pracownika zacznie cię przytłaczać, nie będziesz w stanie pełnić jej z takim powodzeniem, z jakim byś chciał. Zadbaj przede wszystkim o siebie. Dopiero wtedy będziesz mógł być najlepszym oparciem dla innych.

Chłopaki nie płaczą

Każda kobieta z twojego życia prawdopodobnie na palcach jednej ręki mogłaby wyliczyć momenty, w których widziała cię płaczącego. Być może takich sytuacji nie było wcale. Płacz uchodzi za oznakę słabości, zwłaszcza w świecie, w którym większość mężczyzn chce być prawdziwymi twardzielami. Tymczasem poczucie bezsilności i gorsze momenty zdarzają się w życiu każdego człowieka, bez względu na płeć. Kiedy emocje nie znajdują ujścia, łatwo zapędzić się w kozi róg, z którego trudno znaleźć drogę powrotną.

Starając się sprostać oczekiwaniom otoczenia, sam odmawiasz sobie prawa do okazywania słabości. Tłamszenie narastających problemów i negatywnych nastrojów może prowadzić do depresji, jeśli na czas się z nimi nie uporasz.

Mężczyźni nie tylko nie lubią, by pomagać im w codziennych, uchodzących za męskie czynnościach, jak naprawa kranu czy wymiana żarówki, ale ta samodzielność przybiera także często formę daleko idącej ambicji. „Jak to? Ja miałbym sobie nie dać rady ze swoimi problemami? Co ze mnie za facet w takim razie?” To odmawianie sobie prawa do pomocy w momentach kryzysowych sprawia, że czasami łatwo zabrnąć do sytuacji z pozoru bez wyjścia. Im dalej w las, tym trudniej będzie wyciągnąć rękę po pomoc.

Pierwszym krokiem na drodze do lepszego jutra powinna być u ciebie akceptacja. Zapomnij o prawdopodobnie od dziecka wpajanej zasadzie, że jako facet zawsze musisz radzić sobie sam. Zaakceptuj to, że po prostu możesz potrzebować pomocy i znajdź dobrego psychologa w swojej okolicy. Już sama rozmowa z drugą osobą, podzielenie się swoimi przemyśleniami i spojrzenie z boku na własne problemy może mieć terapeutyczną moc.

Czy dopadła mnie depresja?

To najczęstsze pytanie, które zadają sobie osoby z przewlekłą apatią, niechęcią do życia. Granica między obniżonym nastrojem a depresją w stopniu lekkim jest dość cienka. Nie należy zatem bagatelizować żadnych objawów, które nasilone mogą doprowadzić do jej rozwoju. Dający się we znaki smutek, przygnębienie, wspomniany brak odczuwania radości z rzeczy, które kiedyś sprawiały przyjemność, a także ciągłe rozdrażnienie i brak energii to symptomy, które mogą być objawami depresji. Zmęczenie, za którym idzie zmniejszona aktywność czy też rezygnacja ze swojego hobby i zainteresowań również powinny być sygnałem, że dzieje się z tobą coś niedobrego. Stan apatii jest najłatwiejszy do zaobserwowania przez najbliższe otoczenie. Jeśli zatem ktoś z bliskich zwraca uwagę na twoją kondycję, nie denerwuj się i nie bagatelizuj sugestii, tylko zastanów się nad tym, co w ostatnim czasie zmieniło się w twoim życiu i jaki wywarło to na ciebie wpływ.

Po czym jeszcze rozpoznać depresję? Wspomniane już senność i zmęczenie oraz brak siły do działania mogą być następstwem somatycznego objawu, jakim są problemy z zasypianiem. Jeśli długo nie możesz zasnąć lub twój sen nie jest płynny, gdyż wybudzasz się i nie możesz spać, problem może być poważny. Podobnie brak apetytu lub wręcz przeciwnie – kompulsywne objadanie się.

Depresja objawia się także brakiem chęci na wychodzenie z domu. Ponadto jest to jedna z nielicznych chorób, której objawy nasilają się rano, nie wieczorem. Jeśli zatem od dłuższego czasu kładziesz się spać z myślą, że jutro będzie lepszy dzień, a każdy ranek okazuje się tak samo do bani, to znak, że nie dzieje się dobrze. Poza tym, kiedy obok wyżej wymienionych objawów dostrzegasz u siebie także uczucie stałego niepokoju, napięcia, lęku czy wręcz strachu, zdecydowanie czas na konsultację u specjalisty.

Co da ci profesjonalna pomoc?

Chciałbyś sobie pomóc, ale ciągle obwiniasz się o to, że nie potrafisz sam dać sobie rady? To bardzo charakterystyczne dla osób z depresją. Jej rozpoznanie to dla specjalisty przysłowiowa bułka z masłem. Kiedy upadniesz na rowerze, idziesz do lekarza, by ten potwierdził lub wykluczył złamanie. I to jest całkiem normalna kolej działania, prawda? Właśnie do tego samego potrzebna ci jest wizyta u specjalisty. Być może po konsultacji z nim okaże się, że wystarczy ci jedna wizyta „wsparciowa”, a sama terapia nie będzie konieczna. Nie pójdziesz – nie dowiesz się, czy w ogóle i co ci dolega. Być może to zwykły epizod związany z okolicznościami życiowymi. Jeśli jednak problem okaże się poważniejszy, otrzymasz profesjonalną pomoc i konkretne wskazówki.

Ok, a może już dokładnie przeanalizowałeś problem i sam wiesz, jakie jest jego podłoże? I myślisz teraz, że psycholog ci niepotrzebny? To bardzo cenne, że sam wykonałeś pracę nad zdefiniowaniem trudności, na jakie natrafiłeś w życiu, ale ludzka psychika jest tak skomplikowana, że jej dokładne poznanie często przypomina błądzenie we mgle. Być może tobie wydaje się, że przyczyną stanu, w jakim jest znajdujesz, jest na przykład niedawne zwolnienie z pracy, ale na etapie rozmów z psychologiem na jaw mogą wyjść okoliczności, których nawet byś nie podejrzewał. Podłoże twojego stanu nie jest jednoznaczne i to właśnie psycholog – obiektywny profesjonalista - pomoże ci je odkryć, przeanalizować i poukładać, a następnie wskaże dalszą drogę działania. Sam możesz nigdy nie dojść do konstruktywnych i przede wszystkim właściwych wniosków.

Wreszcie psycholog da ci praktyczne wskazówki i narzędzia do radzenia sobie z objawami depresji. Możesz przeczytać milion poradników o tym, że nie powinieneś zamykać się w domu, żebyś spotykał się z ludźmi, wrócił do swoich pasji – w Internecie jest całe mnóstwo porad – ale to psycholog podpowie ci, jakimi sposobami możesz to osiągnąć. Być może niezbędne okażą się również środki farmakologiczne, ułatwiające opanowanie przygnębienia i lęku. Tych w żadnym wypadku nie powinieneś zdobywać na własną rękę. Tyczy się to również środków nasennych, które stosowane bez konsultacji z lekarzem, mogą cię uzależnić. Nie są także dobrym rozwiązaniem problemu, gdyż niwelują tylko objaw, a nie przyczynę bezsenności.

Gdzie szukać pomocy?

W pierwszej kolejności ogromnym wsparciem mogą okazać się bliscy. Nie tylko w doraźnym podnoszeniu na duchu, ale także w organizacji profesjonalnej pomocy. Nie powinieneś zatem ukrywać przed nimi swojego stanu. Twoje silne przekonanie o nieobarczaniu innych swoimi problemami jest bezpodstawne. To w końcu najbliższe osoby, którym zależy na twoim zdrowiu i szczęściu. Ich wsparcie okaże się bezcenne na każdym etapie, także ewentualnej terapii.

Na konsultację psychologa możesz umówić się albo prywatnie – odpłatnie, albo korzystając z bezpłatnej pomocy w Poradni Zdrowia Psychicznego czy Ośrodku Interwencji Kryzysowej. Po skierowanie na konsultację do psychologa w ramach NFZ lub po informacje, gdzie szukać dalszej pomocy możesz udać się także do lekarza rodzinnego. Niestety, późniejszy czas oczekiwania na wizytę u specjalisty jest dość długi. Bez skierowania możesz za to skorzystać z konsultacji psychiatrycznej.

Z pomocą przychodzą również fundacje i organizacje, a także jednostki samorządowe. We wspomnianych Ośrodkach Interwencji Kryzysowej czy też w Gminnych Ośrodkach Pomocy Społecznej w określone dni dyżury pełnią psychologowie, z pomocy których możesz skorzystać. Szczegółowe informacje znajdziesz na stronie internetowej swojej gminy.

Ważne telefony, pod którymi znajdziesz pomoc:

• w każdy poniedziałek w godzinach od 17:00 do 20:00 skorzystać możesz z Antydepresyjnego Telefonu Zaufania Fundacji ITAKA (tel. 22 654 40 41); możesz także skorzystać z pomocy mailowej, pisząc pod adres porady@stopdepresji.pl,
• w każdą środę i czwartek w godzinach od 17:00 do 19:00 czynny jest Antydepresyjny Telefon Forum Przeciw Depresji (tel. 22 594 91 00),
• od poniedziałku do piątku w godzinach od 14:00 do 22:00 działa bezpłatna linia Telefonu Zaufania dla Osób Dorosłych w Kryzysie Emocjonalnym (tel. 116 123).

Na uwagę zasługują także uczelnie wyższe w twojej okolicy. Wiele z nich prowadzi programy bezpłatnych konsultacji, jak ma to miejsce w przypadku Akademickiego Centrum Psychoterapii i Rozwoju, działającego przy SWPS w Warszawie. Możliwości pomocy jest zatem wiele. W twojej gestii pozostaje tylko pozwolić sobie na jej udzielenie.

Krzysztof Marski