Bruksizm - dlaczego zgrzytasz zębami w nocy?

Co to jest bruksizm?

To występujące podczas snu zjawisko, które polega na tym, że mocno zaciskasz zęby, czasem dochodzi wręcz do bezwiednego tarcia i szczękania nimi. Na skutek takiej niekontrolowanej pracy szczęki następuje szereg przykrych konsekwencji - od zauważalnego pogorszenia jakości snu, przez pojawienie się bólu w obrębie żuchwy i skroni, po poważne uszkodzenia zębów. Z badań naukowych wynika, że przypadłość ta jest silnie związana z poziomem stresu, jakiego na co dzień doświadczamy. Pojawia się ona np. po kilku dniach bardziej intensywnej niż zazwyczaj pracy lub w powiązaniu z nasileniem zjawisk generujących stres.

Kogo dotyka bruksizm?

Jak ustalili psychologowie, nocne zgrzytanie zębami jest efektem kilku nawarstwiających się czynników. Dotyka ono przede wszystkim osoby, które nie potrafią należycie odreagowywać sytuacji stresowych. Bardzo często znajdują się w trwającej od dłuższego czasu reakcji walki/ucieczki, która kumuluje napięcie mięśniowe, jednak nie jest ono w żaden sposób, w ciągu dnia niwelowane. Największe napięcia stresowe występują przede wszystkim w obrębie nóg, rąk, pasa barkowego, pleców, zwieraczy, a także szczęk. Bruksizm często towarzyszy też chrapaniu, bezdechowi sennemu a także osobom, które lunatykują.

Odruchowe zaciskanie szczęk lekarze zaliczają do atawizmów, czyli pozostałości po odległych przodkach. Tak jak i u innych ssaków, podstawową reakcją w chwili stresu jest zaciskanie i szczerzenie zębów. Kiedyś to było przygotowanie do obrony lub ataku, dziś to często objaw zmagania się ze sprawami, których nie potrafimy samodzielnie rozwiązać. Inna bardzo prawdopodobna teoria mówi, że bruksizm jest przejawem wypierania ze świadomości i blokowania ekspresji uczuć takich jak bezsilność, potrzeba krzyku i płaczu. Zwłaszcza my, mężczyźni jesteśmy przekonani o potrzebie zachowania kamiennej twarzy, nieokazywania emocji bez względu na wszystko, co w sytuacji naprawdę silnego stresu może wywoływać taki właśnie przykry efekt szczękowy.

Jesteśmy przez otoczenie przyuczani do tego, by w każdej, nawet najtrudniejszej sytuacji zachować przytomność i odwagę. Organizm w takim momencie stara się znaleźć jakieś zastępcze ujście dla emocji i dlatego zaciskamy mocno szczękę. Stąd zresztą wzięło się popularne powiedzenie "zaciśnij zęby i wytrzymaj". W jakimś sensie pomaga to chwilowo podtrzymać obraz tego, jak dzielni jesteśmy.

Podsumowanie

Podsumowując, z czysto psychologicznego punktu widzenia bruksizm jest powiązany z dwiema, bywa, że występującymi obok siebie, reakcjami na stres i związane z nim zagrożenie: z reakcją walki/ucieczki i z postawą "wytrzymywania" czyli wypierania/blokowania reakcji emocjonalnych związanych z emocjonalnym przeciążeniem. Blokowane wówczas emocje i długo powstrzymane reakcje ruchowe wywołują silne napięcie w mięśniach związanych z ekspresją tychże uczuć i reakcji. Niestety, napięcie to może się uwalniać w czasie snu – gdy nie kontrolujemy własnych zachowań - w postaci mimowolnych i chaotycznych ruchów szczęk.

By zwalczyć bruksizm trzeba działać na 2 frontach. Po pierwsze, wyeliminować jego stresogenną przyczynę. To może być najcięższe, bowiem wymaga współpracy z psychologiem, który nauczy nas, jak dawać upust emocjom bez niepotrzebnego tłumienia ich w sobie. Po drugie, niezbędna może się okazać konsultacja stomatologiczna oraz noszenie specjalnej nakładki na zęby na noc, która uchroni je przed uszkodzeniem.

Krzysztof Samerski